Таълим психологияси

Matnni belgilash tizimi 
(v) - men bilgan narsani tasdiqlaydi. 
(+) – yangi ma‟lumot. 
(-) – men bilgan narsaga zid. 
(?) – meni o‟ylantirdi. Bu borada menga qo‟shimcha ma‟lumot zarur. 
Insert jadvali 
Tushunchalar 
 
V 
.+. 
.-. 
.?. 
Go‟daklik davri. 
 
 
 
 
Ilk bolalik davrining 
psixik xususiyatlari. 
 
 
 
 
Sensor 
va 
intellektual 
taraqqiyot 
 
 
 
 
Bog`cha 
yoshi 
davrining eng muhim 
xususiyati. 
 
 
 
 
Maktab ta`limiga 
psixologik 
tayorgarlik, uning 
ob`yektiv va 
 
 
 
 
1 
2 
3 
1 
2 
3 

---

26 
sub`yektiv toonlari. 
 
Chaqaloqik davri.
Odamzod bolasi boshqa jonzodlar bolasiga nisbatan ancha 
zaif tug‟iladi. Unda zarur fiziologik funksiyalarning kechishi uchun zarur bo‟lgan 
shartsiz reflekslari, himoya refleksi va orientirovka reflekslaridir. Chaqaloqlik davrida 
bosh miyaning rivojlanishining zarur sharti – analizatorlarning aktiv ishlashidir. Agar 
chaqaloq sensor izolyatsiya holatiga tushib qolsa, uning rivojlanishi keskin ravishda 
orqada qola boshlaydi. 2-3 oylikka borganda bolaga tashqi muhitga va kattalarga 
nisbatan maxsus emotsional harakat paydo bo‟ladi. Oyog`i va qo‟llari bilan tipirchilay 
boshlaydi. Bu reaksiya jonlanish kompleksi deb ataladi. Uning paydo bo‟lishi 
chaqaloqlik davri tuguganligini bildiradi.
Go’daklik davri.
2-3 oydan 1 yoshgacha davrni o‟z ichiga oladi. Bu yosh 
davrda yetakchi faoliyat kattalar bilan emosional muloqotdir. Bu muloqot sekin-asta 
birgalikda faoliyatga aylanib boradi. Muloqot davomida nutqning asoslari rivojlanib 
boradi. 2 oydanoq bolalarda g‟o‟ldirash belgilari paydo bo‟ladi.
Sekin-asta taqlid asosida bola ona tilining fonemasini o‟zlashtira boshlaydi. 1 
yoshda bola 30-40 ta so‟zni o‟zlashtirish kerak. Kattalar bilan muloqot davrida bolaga 
yurish, predmetlar bilan harakat qilish o‟rgatilgandagina bola tarbiyalanadi va psixik 
taraqqiyot yuz beradi.
O.Bryune ma‟lumotlariga ko‟ra bolalar hayot sharoiti va tarbiya uslubidan qat‟iy 
nazar psixik rivojlanishda bir xil natija ko‟rsatadilar. 1 yoshgacha bo‟lgan davrda ota-
onasidan ajralgan bolalar oiladagi sharoitidan qat‟iy nazar psixik rivojlanishdan orqada 
qolar ekanlar.
1 yoshgacha bo‟lgan davrda bola psixik jarayonlar va sifatlarning rivojlanishida 
katta natijalarga erishadi. Avval boshini tutishni, emaklashni, 6 oyga borib, o‟tirishni 
o‟rganadi. 3-4 oylikdayoq predmetlarni ushlay boshlaydi va harakatlarni namoyon 
qiladi. Bu harakatlar avvaliga tartibsiz bo`lib, bola ko‟p xato qiladi, keyinchalik sekin-
asta harakatlar aniqlasha boradi. Go‟dak predmetlar bilan oddiy manikulyasiya qilishni 
o‟rganadi. So‟ngra bu oddiy harakatlar ichki planga – ko‟rish idroki planiga o‟ta 
boshlaydi. Go‟daklikning oxiriga kelib bolalarga taqlidchanlik kuchayadi.