qarashlarida ham ikkiyoqlamalik va fikrlar qorishmasini uchratishimiz
mumkin. Shunday bo‘Isa ham, prudonizm g‘oyalaridagi kapitalizmni
isloh qilish to‘g‘risidagi fikrlardan hozir ham sotsial islohotchilikning
ayrim ko'rinishlarida keng foydalanilmoqda. Prudon kapitalistik tovar
ishlab chiqarishdagi qarama-qarshilikni shu tovarlami pulga
aylantirish yo‘U bilan bartaraf etish mumkin deb hisoblaydi. U pul
ning mohiyatini to‘g‘ri tushunmay, hamma aybni ayirboshlashdagi
nohaqlikdan deb biladi.
Shunday qilib, u tovar-pul munosabatlarini pul,
kapital va foizsiz
saqlash kerakligini taklif qildi. Barcha kamchiliklardan qat’i nazar,
Prudon kapitalistik taraqqiyotdan orqaga qaytish mumkin emasligini
tushundi, lekin mayda xususiy mulkchilikni saqlab qolish tarafdori
bo‘ldi. K.Rodbertus ham o‘z asarlari bilan nemis mayda buijua nazariya
siga katta hissa qo‘shdi. U kapitalistlardan ishchilar sinfiga ishlab chiqarish
mahsuldorligi oshganligi hisobidan ma’lum hissa berishlarini talab qildi.
K.Rodbertus qiymatning mehnat nazariyasida, qo‘shimcha qiymat,
yer rentasi nazariyalarida katta ijobiy natijalarga erishdi. Olimning
yaratgan
asarlari zamondoshlari, jumladan, marksistik iqtisodiy
ta’Iimot asoschilari tomonidan ijtimoiy fanlar rivojiga qo‘shilgan katta
hissa deb yuqori baholandi.
Dostları ilə paylaş: