6-ma’ruza Ishlatish va haydash quduqlarining yer usti jihozlari

Favvora armaturasini tavsiflovchi asosiy ko‘rsatkichlar 
Ishchi 
bosim, 
MPa 
SHartli o‘tish, mm 
Sinash bosimi, Mpa 
O‘zak
Yon 
tarmoqlar 
mustahkamlikka germetiklikka 
7 
65 
50; 65 
14 
7 
14 
65* 
50; 65* 
28 
14 
21 
65* 
50; 65* 
80* 
50; 65* 
100* 
65; 100* 
42 
21 
150* 
100* 
35 
50 
50 
65* 
50; 65* 

---

80 
50; 65 
70 
35 
100* 
65; 80; 100* 
70 
52* 
52* 
65 
50; 65 
105 
70 
80* 
50*; 65; 80 
105 
50 
50 
150 
105 
* seriyali chiqariladi 
vodorod sulfidga chidamli K
2
(SO
2 
va H
2
Slarning har birining hajmiy 
miqdori 6% dan ortiq emas); 
vodorod sulfidga chidamli K
3
(SO
2 
va H
2
Slarning har birining hajmiy 
miqdori 10% dan ortiq, lekin 26% dan kam); 
v) issiqqa chidamli G (ishchi muhit harorati 120 °S dan yuqori);
 
g) sovuqqa chidamli XL (atrof muhit harorati -40 °S dan past). 
105 MPa bosimga chidamli bo‘lgan armaturani ishlab chiqarish ishlari olib 
borilmoqda. 
Favvora armaturasining asosiy elementlari truba boshchasi va archa 
hisoblanadi. 
Favvora armaturasining quvur boshchasi bir yoki bir nechta liftli (nasos-
kompressor) quvurlarni osish uchun mo‘ljallangan va quduqlarni o‘zlashtirish, 
ishlatish va ta’mirlashda texnologik jarayonlar bajarishda qo‘llaniladi. Liftli 
quvurlar kolonnasi rezba yoki muftali ilgichga osiladi.
Favvora armatura archasi ishlatish rejimini boshqarish va quduq mahsulotini 
ishlab chiqarish qurilmalariga tashishga, hamda chuqurlik asbob va jihozlarini 
quduqqa tushirish uchun maxsus qurilmalarni o‘rnatish bilan bog‘liq geologo-
texnik va texnik jarayonlarga xizmat qiladi.
Favvora armaturasi archasi uchyoqli (bir yoki ikki tomonlama troynikli) 
yoki xochsimon (ikki tomonlama) bo‘ladi. Quduqlarda ikkiyoqli favvora 

---

armaturasi archasi qism va detallarni almashtirishda yopish maqsadli bo‘lmaganda 
qo‘llaniladi. 
Ikkiyoqli, uchyoqli archalar qo‘llanilganda quduq yuqori quvurcha bo‘yicha, 
xochsimonda esa ulardan bittasidan foydalaniladi. Zahiradagi quvurcha bo‘yicha 
quduq mahsulotini ishchi strunani ta’mirlash yoki щtutserli vtulkani almashtirish 
vaqtida qo‘llaniladi. 
Yonlama quvurcha ikki berkituvchi qurilma bilan jihozlanishi mumkin, 
ularning bittasi (stvoldan birinchisi) zahiradagi, ikkinchisi – ishchi hisoblanadi. 
Favvora armatruasida to‘g‘ri berkituvchi qurilmasi (kranlar va zadvijkalar) 
qo‘llanilib, ular ishchi harorat -40 dan 120 ºS gacha diapozonda LZ-162 (TU 38-1-
315—77) yoki «Armatol-238» (TU 38-101-812—80) smazkalari bilan qotiriladi. 
Quduqlarning ishlash rejimini boshqarish uchun archaning yon strunasiga 
boshqariluvchi yoki emirilishga chidamli bo‘lgan materialdan tayyorlangan 
almashtiriladigan vtulkali boshqarilmaydigan shtutserlar o‘rnatiladi. Armatura 
detal va uzellarining birikmasi flanets va xomutlidir. 
Kranli berkitish qurilmasidan iborat favvora armaturasi neft, gaz va 
gazokondensat quduqlarini, shuningdek, elektr cho‘kma nasoslar yordamida 
ishlatilayotgan quduqlar og‘zini germetiklash uchun xizmat qiladi. Armatura 1,3 va 
5 sxema bo‘yicha tayrlanadi (ГОСТ 13846—84 (ST SEV 4354—83). 
Favvora armaturasi bilan shartli diametri D
sh
114-168 mm bo‘lgan ishlatish 
kolonnasiga o‘rnatiluvchi kolonnali flanets qo‘llaniladi. Armaturaning berkitish 
qurilmasi - o‘tish teshigining diametri 65 mm oddiy va sovuqqa chidamli toifali 
KPPS-65-140 tiqinli kran hisoblanadi.
LZ-162 (TU 38-1-01-315—77) yoki «Armatol-238» (TU 38-101-812—80) 
smazkalari bilan qotiriluvchi to‘g‘ri ZMS-1 va ZMAD zadvijkali favvora 
armatruasi neft, gaz va gazokondensat quduqlarining ustini germetiklash uchun 
xizmat qiladi. Armaturani troynik yoki xochsimon sxema bo‘yicha yig‘ishadi. 
21 va 35 MPa shartli bosimga r
sh
mo‘ljallangan armaturada lift trubalari 
rezbaga osilsa, buyurtmachi talabiga ko‘ra muftaga osilishi mumkin. r
sh
=70 MPa 
va D
sh
=50 mm bo‘lgan armaturada liftli quvurlar rezbaga osilsa, boshka razmerlari 

---

esa liftli podveskaga osiladi. Tez almashtiriluvchi shtutserlar quduq ishining 
rejimini boshqarishni ta’minlaydi. Armaturada haroratni, archaning yonlama 
otvodlaridagi bosim va quvur orti va archa stvoliga ingibitor berish bosimlarini 
o‘lchash inobatga olingan. 
Armaturaning berkitish qurilmalari: 21; 35 MPa ishchi bosimga 
mo‘ljallangan to‘g‘ri ZMS-1 zadvijkalari va majburiy yoki avtomatik tarzda 
moylashga mo‘ljallangan «metall metalga» mustahkamlagichli 70 MPa 
mo‘ljallangan ZMAD zadvijkalari. 
Favvora armaturasida qo‘llaniluvchi berkituvchi qurilmalar ishlatish va 
haydash quduqlaridagi ishchi muhit oqimini berkitish uchun mo‘ljallangan. 
Qurilmalarining turlari va asosiy ko‘rsatkichlari (TU 26-16-24—77 «Kranы 
probkovыe so smazkoy», TU 26-16-45—77 «Zadvijki tipa ZMS pryamotochnыe s 
prinuditelnoy podachey smazki» i TU 26-02-728—76 «Oborudovanie ustya 
neftyanыx i gazovыx skvajin na rabochee davlenie 70 MPa (700 kgs/sm
2
)»)
reglamentlashtirilgan. 
Quduq armaturasida qo‘llaniladigan berkitish qurilmalari quyidagi turlarga 
bo‘linadi: 
KPPS o‘tkazuvchan tiqinli kranlari D
sh
= 65 mm va 
r
sh
= 14 MPa va 
mustahkamlovchi smazka; 
D
sh
=
65; 80; 100 va 150 mm, 
r
sh
=
21; 35 MPa to‘g‘ri oquvchan zadvijkalar 
qo‘lda boshqariluvchan, pnevmatik distatsion yoki avtomatik boshqariluvchi, 
smazkani majburiy yoki avtomatik tarzda beradigan shiberli bir plastinkali zatvor 
(ZMS-1); 
D
sh
=
50; 80 va 
r
sh
=70
MPa to‘g‘ri oquvchan zadvijkalar qo‘lda 
boshqariluvchan, pnevmatik distatsion yoki avtomatik boshqariluvchi, smazkani 
majburiy yoki avtomatik tarzda beradigan shiberli ikki plastinkali zatvor (ZMAD).