Jurnalımızın növbəti buraxılışı səhiyyə

FİRMA  STRATEJİSİ,  YAPISI  VE  YEREL 

REKABET ORTAMI:

Elmas  modelinin  son  bileşeninde  ise 

yerel rekabet yapısının yanı sıra, firmala-

rın nasıl oluşturulduğunu, teşkilatlandırıl-

dığını ve yönetildiğini belirleyen koşullar 

incelenmektedir.  Porter  her  endüstriye/

firmaya uyan standart bir yönetim mode-

linin  bulunmadığını  her  firmanın  içinde 

bulunduğu  koşullara  göre  farklı  yönetim 

biçimlerine sahip olması gerektiğini ifade 

etmektedir.

Elmasın  dördüncü  köşesini  oluşturan 

ve  bu  maddenin  diğer  bir  parçası  olan 

yerel  rekabet  ortamı,  diğer  tüm  madde-

ler üzerinde güçlü bir uyarıcı etkiye sahip 

olduğundan  elması  oluşturan  tüm  ele-

mentler  arasında  tartışmasız  en  önemli 

olanıdır.  Çünkü  yerel  rekabet,  firmalar 

üzerinde  yenilik  ve  iyileştirme  yapılması 

yönünde  baskı  oluşturur.  Yerel  rakipler 

birbirlerini fiyatları düşürmek, kaliteyi ve 

hizmeti arttırmak, yeni ürünler ve üretim 

taktikleri oluşturmak için zorlarlar. Bir ra-

kibin  başarısı  diğer  rakipleri  gelişmenin 

mümkün  olduğuna  inandırır  ve  yeni  ra-

kiplerin endüstriye girmesine neden ola-

bilir bu da fiyat ve kalite rekabetini daha 

da arttırır. Yerel rekabetin gücünü arttıran 

diğer bir etmen de coğrafi kümelenmedir. 

Birbirleri  ile  dirsek  temasında  bulunan 

aynı endüstrideki firmalar hızlı bilgi akışı 

ve etkileşim sayesinde daha da rekabetçi 

hale gelir.

Dolayısıyla zorlu yerel rekabette ayak-

ta kalabilen firmalar uluslararası arenada 

rekabet  gücüne  sahip  olabilmek  için  ge-

rekli donanıma sahip olurlar.

Ulusun iş ortamını oluşturan bu elmas 

modelindeki her bir unsur birbiri ile etki-

leşim içerisinde olmakla beraber bir fak-

törde yaşanan değişim diğer faktörleri de 

etkilemektedir.  Diğer  tüm  maddelerdeki 

Doğal Kaynakların 

Korunması

İş Çevresi

İhracat 

Teşvikleri

İşgücü 

Eğitimi

Standartlar 

Oluşturma

Bilim ve 

Teknoloji 

Yatırımı

Bilgi Hızı

Altyapı

KÜMELENMELER

Diğer bir ölçek ekonomisi çeşidi olan 

dışsal ölçek ekonomisi aynı endüstrideki 

firmaların bir bölgede yoğunlaşması ile 

ortaya çıkmaktadır.

gelişimi arttıran yerel rekabet ortamı ile 

tüm maddeler arasındaki etkileşimi büyü-

ten coğrafi yoğunlaşma, modeli bir siste-

me dönüştürmesi acısından büyük öneme 

haizdir.

Elmasın dört köşesi arasındaki etkile-

şimin yoğunluğu ise,  ulusal ortamın ne 

derecede uluslararası başarıya müsait ol-

duğunu belirlemekle beraber etkileşimin 

gücü ise iki temel faktörle beslenmekte-

dir. Bunlardan ilki endüstriyel kümelen-

medir ki teknoloji, yetenekli işgücü, icat 

etme  kapasitesi  ve  altyapı  gibi  gelişmiş 

faktörler  başarılı  endüstriler  arasında-

ki  yatay  ve  dikey  bağlantılar  sayesinde 

rahat  bir  şekilde  oluşturulabilir.  İkinci 

faktör ise endüstrilerin aynı şehir ya da 

bölgede konuşlanmasını ifade eden coğ-

rafi yoğunlaşmadır.

Porter, ulusal rekabet ortamını şekil-

lendiren bu dört temel özelliğe ilave et-

tiği devlet ve şans faktörünü dışsal ola-

rak  kabul  etmektedir.  Porter’e  göre  bu 

iki  faktör  ulusal  rekabetçilik  sistemini 

tamamlayıp desteklemekte, fakat sürek-

li  bir  rekabetçi  avantaj  yaratmamakta-

dır. Şans faktörü, devletin ve firmaların 

kontrolü  dışında  oluşan  beklenmedik 

politik  gelişmeler,  teknolojik  patlama-

lar,  petrol  şokları  gibi  girdi  maliyetle-

rindeki  beklenmedik  artışlar,  savaşlar 

ve doğal felaketler gibi sıra dışı olaylar 

olarak  nitelendirilebilir.  Diğer  bir  dış 

etken  olan  devlet  faktörü  ise  rekabet 

ortamına  direkt  müdahale  etmeyip  de 

firmalar  için  rekabetçi  avantaj  yaratan 

bir ortam oluşturulması için yapılan hü-

kümet  politikalarını  ifade  etmektedir. 

Aynı zamanda bu faktör, elması oluştu-

ran güçleri daha da kuvvetlendirmekte-

dir.  Bu  müdahalenin  direkt  olması  an-

cak bahse konu ülkenin gelişmemiş bir 

ülke olması durumunda kabul edilebilir, 

aksi  takdirde  yapılan  müdahalenin  ye-

nilikçiliği teşvik etmesi ve uzun vadede 

rekabetçiliği arttırması söz konusu ola-

maz. Porter’e göre ulusal rekabetçiliğin 

arttırabilmesi  için  devletin,  eğitim  ile 

ilgili gelişmiş stajyerlik uygulamalarını 

ve  sanayi-üniversite  işbirliği  ile  yapıl-

mış araştırma projelerini destekleyerek 

uzmanlaşmış işgücü oluşturmaya odak-

lanması gerekmektedir.

mütəxəssis rəyi

51

say 25 |