Uşaqların göz sağlamlığı Ötən IL oxuculara nümunəvi xidmət göstərilmişdir

Mirzə KAZiMov,

Kafedranın müdiri, respublikanın 

əməkdar müəllimi, professor

əsədulla QURbANov,

 Kafedranın dosenti 

ÜMUMİ GİGİYENA VƏ EKOLOGİYA KAFEDRASI

Kafedralarımız

---

http://www.amu.edu.az

31 mart 2014-ъц ил

6

m

 

Gicitkən  çox  qiymətli  yem 

bitkisi  sayılır.  onun  qarğıdalı, 

sorqo,  çovdar,  vələmir,  çuğundur, 

kartof,  ot  ilə  birlikdə  hazırlanmış 

silosu yüksək keyfıyyətə malikdir.

Yarpaqlarının  tərkibi  çoxlu  miq-

darda  üzvi  turşular,  B,  B

2

  və  K 

vitaminləri, mikroelementlər, aşı və fı-

tonsid  maddə-lərlə  zəngindir.  Onların 

tərkibində 200 mq%-ə qədər С vitami-

ni vardır ki, bu da limondakından 2,5, 

albalıdakından 7, kartof və almadakın-

dan isə 10 dəfə çoxdur. Karotinin miq-

darı 50 mq%-dir.

Gicitkən  çox  qədim  zamanlardan 

başlayaraq  müasir  dövrədək  tərəvəz 

bitkisi  kimi  yeyilir.  Ondan  hazırlanan 

şi,  sup,  salatlar  nəinki  dadlı,  həm  də 

orqanizm üçün çox faydalıdır.

Hazırda  bitkinin  cavan  yarpaq  və 

zoğlarını  erkən  yazda  toplayıb  kətə, 

qutab, borş, sup, salat və s. hazırlan-

masında geniş istifadə edirlər. Cavan 

zoğlarını  duza  və  turşuya  qoyur,  yeri 

gəldikdə  süfrəyə  qoyub  iştahgətirici 

ədviyyə kimi yeyırlər.

Gicitkənin  yarpağı  çox 

qiymətli 

polivitaminli 

məhsuldur. Odur ki, müa-

sir tibbdə ondan dəmləmə 

və  duru  ekstrakt  halın-

da  bir  sıra  xəstəliklərin 

müalicəsində 

geniş 

istifadə  edilir.  Məsələn, 

daxili 

qanaxmalar-

da  qankəsici,  mədə-

bağırsaq  xəstəliklərinin 

müalicəsində 

həzm 

prosesi  və  maddələr 

mübadiləsini  yaxşılaşdı-

ran,  bağırsaqların  iltihabının  aradan 

qaldıran  vasitə,  eləcə  də  qanazlığın-

da,  vərəm,  sinqa  raxit,  avitaminoz, 

qızdırma,  mədə  yarası,  nəfəs  yolları, 

onikibarmaq  bağırsaq  xəstəlikləri  və 

böyrək  daşının  dərmanı  kimi  tətbiq 

olunur.

Bitki  «qanı»  adlandırılan  xlorofil 

bitkinin  yarpağında  külli  miqdarda 

olduğundan  qanazlığında,  orqaniz-

min  müqavimətinin  artırılmasında 

istifadə  edilir.  Gicitkən  sıyığını  balla 

qarışdırıb,  prostat  vəzinin  adenomi-

yası  xəstəliyinə  qarşı  bir  həftə  qəbul 

etdikdə  vəzin  şişmə  prosesi  dayanır 

və xəstəlik bir ay müddətində aradan 

qalxır.

Gicitkən  və  qoz  yarpağından  ha-

zırlanmış  sıyığı  balla  qarışdırıb  daxili 

orqanlarında  xərçəng  olan  xəstəyə 

verdikdə  xərçəng  hüceyrələrinin  inki-

şafı dayanır.

Mədəsi xərçəng xəstəliyinə tutulmuş 

qoca qarı hər gün 2-3 stəkan gicitkən 

ekstraktı qəbul etməklə özünü sağalt-

mışdır.

Gicitkən yarpaqlarmdan alınan yaşıl 

maddə  ətriyyat,  kosmetika,  yeyinti  və 

tibb sənayesində geniş tətbiq edilir. 

Elmi 

təbabətdə 

gicitkəndən 

qankəsici,  xroniki  mədə  yaralarının, 

qaraciyərin  müalicəsində  istifadə  olu-

nur.

Xalq  təbabətində  isə  bu  bitkidən 

daha  geniş  istifadə  edilir.  Belə  ki, 

gicitkəndən hazırlanmış cövhəri ürək, 

böyrək, qaraciyər xəstəlikləri, qan azlı-

ğı, qastrit zamanı daxilə qəbul etməyi 

məsləhət  görürlər.  Onun  ekstraktı  ilə 

başı  yuduqda  tüklərin  dibini  bərkidir 

və tökülməsinin qarşısını alır.

Gicitkən  qan  dövranını  tənzimləyir, 

saçın  möhkəmliyinə,  tökülməməsinə 

və 

uzanmasına 

səbəb 

olur. 

Qalxanabənzər  vəzinin  normal  in-

kişafıni 

aktivləşdirir, 

ürək-damar 

fəaliyyətinə, nəfəs borusuna yaxşı təsir 

edir. O, mədə-bağırsaq, daxili qanax-

ma,  dişdibi  ətləri  xəstəliklərinin  müa-

licəsində  əhəmiyyətlidir.  Gicitkənin 

həlimini,  dəmləməsini  içmək  və  onu 

bişirib  tünd  sarımsaqlı  qatıqla  yemək 

bütün  daxili  xəstəliklərə,  şişlərə,  ba-

ğırsaqlardakı  qurdların  tokülməsinə 

müsbət  təsir  göstərir.  Yazda  gündə 

üç  dəfə  yeməkdən  yarım  saat  əvvəl 

onun bir stəkan həliminə bir çay qaşığı 

süd  əlavə  edib  içmək  orqanizm  üçün 

çox  xeyirlidir.  Qara  yel,  son  dərəcə 

şiddətli oynaq ağrıları xəstəliklərindən 

əziyyət çəkənlərə yatmamışdan əvvəl 

hər axşam gicitkəni qaynadıb suyunda 

çimmək və ya yarım saat vanna qəbul 

etmək  məsləhətdir.  Bu,  bədəni  yum-

şaldır, ağrıları aradan qaldırır.

Müalicə  məqsədləri  üçün  gicitkən 

yarpaq,  kök  və  kökümsovlarını  may-

iyun  aylarında  hələ  üstündə  çiçəkləri 

olan  zaman  toplayırlar.  Çiçək  açıb 

qurtardıqdan 

sonra 

tərkibindəki 

maddələr  öz  bioloji  xüsusiyyətlərini 

itirir.  Gicitkənin  yarpaq,  kök  və  kö-

kümsovlarından  hərarətin  aradan 

qaldırılmasında,  mədə  yaralarının 

müalicəsində  geniş  istifadə  edilir. 

Bunun  üçün  gicitkənin  kökündən  sa-

rımsaqla  birlikdə  bərabər  miqdarda 

götürüb  1:5  nisbətində  suya  tökün,  7 

gün dəmlədikdən sonra süzüb ağrıyan 

nahiyələrə  sürtün.  Gündə  3  dəfə  bir 

xörək qaşığı qəbul edin.