Toshkent moliya instituti m. S. Hojiyev, I. I. Meliyev, S. A. Djumanov moliyaviy hisobot auditi
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
8.3. Hisobot tuzilgan sanadan so’ng sodir bo’lgan voqealar va ular aniqlanganda auditor harakati Auditor moliyaviy hisobot sanasi va auditorlik hisoboti (xulosasi) sanasi oralig’idagi davrda sodir bo’lgan, moliyaviy hisobotda tuzatish kiritilishini yoki ochib berishni talab etadigan hodisalarning barchasi aniqlangani xususida etarlicha tegishli auditorlik dalillarini olish maqsadida ishlab chiqilgan auditorlik tartib- taomillarini bajarishi lozim. Biroq, auditor ilgari qo’llanilgan auditorlik tartib- taomillari natijasida qoniqarli xulosalar olingan masalalarga nisbatan qo’shimcha auditorlik tartib-taomillarini bajarishi kutilmaydi. Auditor moliyaviy hisobot sanasidan auditorlik hisoboti (xulosasi) sanasigacha bo’lgan davrni yoki mazkur sanaga mumkin qadar yaqin davrni qamrab olsin. Auditor bunday auditorlik tartib- 282 taomillari xususiyati va ko’lamini belgilashda risklarga o’zi beradigan bahoni hisobga olishi lozim. Mazkur tartib-taomillar quyidagilarni o’z ichiga olishi lozim: − xo’jalik yurituvchi sub’ekt rahbariyati keyingi hodisalar aniqlanishini ta’minlash uchun belgilagan har qanday tartib-taomillar haqida tasavvur hosil qilish; − xo’jalik yurituvchi sub’ekt rahbariyatiga va, zarur holda, boshqaruv yuklatilgan shaxslarga hisobot sanasidan keyin moliyaviy hisobotlarga ta’sir ko’rsatishi mumkin bo’lgan biron-bir hodisa sodir bo’lgani yoki bo’lmagani xususida rasmiy so’rov yuborish; − tadbirkorlik sub’ekti mulk egalari, xo’jalik yurituvchi sub’ekt rahbariyati va boshqaruv yuklatilgan shaxslarning moliyaviy hisobot sanasidan keyin o’tkazilgan yig’ilishlari bayonnomalari bilan (agar ular mavjud bo’lsa) tanishish va bayonnomalari hali tayyor bo’lmagan yig’ilishlarda muhokama qilingan masalalar xususida rasmiy so’rov yuborish; − tadbirkorlik sub’ektining mazkur moliyaviy hisobot sanasidan keyin tayyorlangan so’nggi oraliq moliyaviy hisoboti bilan (agar u mavjud bo’lsa) tanishish. Agar auditor moliyaviy hisobotda tuzatish kiritilishi yoki ochib berishni talab etadigan hodisalarni aniqlagan bo’lsa, u bunday hodisalarning har biri mazkur moliyaviy hisobotda moliyaviy hisobotlarni taqdim etish uchun qo’llaniladigan asosga muvofiq tegishli ravishda aks ettirilganini aniqlashi lozim. Auditor xo’jalik yurituvchi sub’ekt rahbariyati va zarur hollarda, boshqaruv yuklatilgan shaxslardan moliyaviy hisobot sanasidan keyin sodir bo’lgan, moliyaviy hisobotlarni taqdim etish uchun qo’llaniladigan asosga muvofiq moliyaviy hisobotda tuzatish kiritilishi yoki ochib berishni talab etadigan hodisalarning barchasi tuzatilgani yoki ochib berilgani to’g’risida yozma bayonot berishni so’rashi lozim. Auditor auditorlik hisoboti (xulosasi) sanasidan keyin moliyaviy hisobotlarga nisbatan biron-bir auditorlik tartib-taomillarini bajarishi mumkin emas. Biroq, agar auditorlik hisoboti (xulosasi) sanasidan keyin, lekin moliyaviy hisobotni e’lon qilish sanasiga qadar auditor auditorlik hisoboti (xulosasi) sanasida o’ziga ma’lum 283 bo’lganda u auditorlik hisoboti (xulosasi)ni o’zgartirishiga turtki bergan bo’lishi mumkin bo’lgan biron-bir faktdan xabar topgan bo’lsa, auditor quyidagi harakatlarni bajarishi lozim. Agar xo’jalik yurituvchi sub’ekt rahbariyati moliyaviy hisobotga tuzatishlar kiritsa, auditor quyidagi harakatlarni bajarishi lozim : - Tuzatishlarga nisbatan mazkur vaziyatda zarur bo’lgan auditorlik tartib- taomillarini bajarish. - Auditorlik tartib-taomillarini yangi auditorlik hisoboti (xulosasi) sanasiga qadar uzaytirish va tuzatishlar kiritilgan moliyaviy hisobot bo’yicha yangi auditorlik hisoboti (xulosasi) taqdim etish. Yangi auditorlik hisoboti (xulosasi) tuzatishlar kiritilgan moliyaviy hisobotni tasdiqlash sanasidan oldingi sanada taqdim etilishi mumkin emas. Agar qonunchilik, me’yoriy hujjatlar yoki moliyaviy hisobotni taqdim etish asoslari xo’jalik yurituvchi sub’ekt rahbariyatiga moliyaviy hisobotga tuzatishni hisobot sanasidan keyingi hodisa yoki hodisalar bunday tuzatishni kiritish zaruriyatiga ta’sir ko’rsatadigan darajada taqiqlamasa, moliyaviy hisobotni tasdiqlash uchun mas’ul shaxslarga esa mazkur tuzatishni tasdiqlashga nisbatan cheklashlar belgilashni taqiqlamasa, auditor keyingi hodisalar bo’yicha mazkur tuzatishga nisbatan talab etiladigan auditorlik tartib-taomillarini cheklashga haqlidir. Bunday hollarda auditorlik hisoboti (xulosasi)ni unga mazkur tuzatish bilan cheklanadigan, keyingi hodisalar bo’yicha auditorlik tartib-taomillari faqat moliyaviy hisobotga kiritilgan, moliyaviy hisobotga tegishli izohda ko’rsatib o’tilgan tuzatish bilan cheklanganini ko’rsatadigan qo’shimcha sanani kiritishi lozim. Ayrim me’yoriy hujjatlar yoki moliyaviy hisobotni taqdim etish asoslariga muvofiq xo’jalik yurituvchi sub’ekt rahbariyati tuzatish kiritilgan moliyaviy hisobotni e’lon qilishi talab qilinmaydi va binobarin, auditor ham tuzatish kiritilgan auditorlik hisoboti (xulosasi)ni taqdim etishi shart emas. Moliyaviy hisobot e’lon qilinganidan keyin auditor mazkur moliyaviy hisobotga nisbatan biron-bir auditorlik tartib-taomillarini bajarish bo’yicha majburiyatlarga ega 284 bo’lmaydi. Biroq, agar moliyaviy hisobot e’lon qilinganidan keyin auditor auditorlik hisoboti (xulosasi) sanasida o’ziga ma’lum bo’lganda u auditorlik hisoboti (xulosasi)ni o’zgartirishiga turtki bergan bo’lishi mumkin bo’lgan biron- bir faktdan xabar topgan bo’lsa, auditor quyidagi harakatlarni bajarishi lozim: − mazkur masalani xo’jalik yurituvchi sub’ekt rahbariyati va, zarur holda, boshqaruv yuklatilgan shaxslar bilan muhokama qilish; - moliyaviy hisobotga biron-bir tuzatishlar kiritish zarurligi yoki zarur emasligini aniqlash, agar zarur bo’lsa, - xo’jalik yurituvchi sub’ekt rahbariyatidan u mazkur masalani moliyaviy hisobotda qanday aks ettirish niyatida ekanligini aniqlash uchun rasmiy so’rov yuborish. Agar xo’jalik yurituvchi sub’ekt rahbariyati moliyaviy hisobotga tuzatishlar kiritsa, auditor quyidagi harakatlarni bajarishi lozim: − mazkur tuzatishlarga nisbatan yuzaga kelgan vaziyatda zarur bo’lgan auditorlik tartib-taomillarini bajarish. − xo’jalik yurituvchi sub’ekt rahbariyati ilgari e’lon qilingan moliyaviy hisobotni mazkur hisobot bo’yicha auditorlik hisoboti (xulosasi) bilan birga olgan har qanday shaxs yuzaga kelgan vaziyatdan xabardor etilishini kafolatlash uchun qanday harakatlarni bajarayotganini ko’rib chiqish. − auditorlik tartib-taomillarini yangi auditorlik hisoboti (xulosasi) sanasiga qadar uzaytirish va auditorlik hisoboti (xulosasi)ga tuzatish kiritilgan moliyaviy hisobotni tasdiqlash sanasidan oldingi sanani qo’yish; − tuzatishlar kiritilgan moliyaviy hisobot bo’yicha yangi auditorlik hisoboti (xulosasi) taqdim etish. − yangi auditorlik hisoboti (xulosasi) yoki tuzatish kiritilgan auditorlik hisoboti (xulosasi)ga auditor tushuntirish bandi yoki boshqa masala bandini kiritishi, unda ilgari e’lon qilingan moliyaviy hisobotga va auditor tomonidan ilgari taqdim etilgan moliyaviy hisobotga tuzatishlar kiritish sabablari kengroq ko’rib chiqiladigan moliyaviy hisobotga izohga havola etilishi lozim. Agar xo’jalik yurituvchi sub’ekt rahbariyati ilgari e’lon qilingan moliyaviy 285 hisobotni olgan shaxslarning barchasini yuzaga kelgan vaziyat to’g’risida xabardor qilish uchun zarur choralarni ko’rmayotgan va auditor moliyaviy hisobotni qayta ko’rish zarur deb hisoblagan bir paytda moliyaviy hisobotni qayta ko’rib chiqmayotgan bo’lsa, auditor xo’jalik yurituvchi sub’ekt rahbariyati va boshqaruv yuklatilgan shaxslarni (boshqaruv yuklatilgan shaxslarning barchasi tadbirkorlik sub’ektiga rahbarlik qilishda ishtirok etadigan hollar bundan mustasno), mazkur auditorlik hisoboti (xulosasi)ga tayanish mumkin emasligi to’g’risida uchinchi shaxslarga xabar qilish uchun zaruriy choralarni ko’rishi haqida xabardor qilishi lozim. Agar xo’jalik yurituvchi sub’ekt rahbariyati yoki boshqaruv yuklatilgan shaxslar bunday xabarni olganlariga qaramay mazkur zaruriy choralarni ko’rgan bo’lmasalar, auditor mazkur auditorlik hisoboti (xulosasi)ga tayanish mumkin emasligi to’g’risida xabar berish uchun tegishli harakatlarni bajarishi lozim. Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|