Sharq mumtoz adabiyoti shoirlari ijodida jonlantirish va

Хорижий филология.
№2, 2017 йил
 
75 
Farruxiy Siistoniy o‗zining yuqoridagi 
g‗azalida jonlantirish san‘ati asosida Quyosh, 
Oy va bir qator osmon jismlari – yulduzlarni 
jonlantirib, ularga insoniy xususiyatlar va 
sifatlarni berib, Oy misolida ishq yo‗lida 
g‗aribu notavon oshiq timsolini yaratadi. 
G‗azalda Oy o‗z mashuqasi diydorini 
ko‗rolmay xasta va ozor chekkan inson 
qiyofasida namoyon bo‗ladi. Mashuqasi 
Quyosh vasliga etishganidan keyin Oy ikki 
kunu ikki tun uning didoriga to‗ymay u bilan 
bazmu jamshid qilib, atrofida parvona bo‗lib, 
visol oqshomlaridan bahramand bo‗ladi. 
Osmon yulduzlari Oyning bu ishidan ogoh 
bo‗ladi va Oy buning natijasida hijolat 
chekadi. Atoqli shoir Farruxiy Siiston
iy 
g‗azalda Oyning tutilish holati voqeasini 
bayon etish jarayonida mufassal tashxis 
turidan foydalanadi. Shoir tabiatning oddiy 
bir hodisasini lirik timsollar bilan ifodalab, 
o‗quvchi qalbini o‗zining poetik mahorati 
bilan to‗lqinlantiradi.
X-XI asrlarda fors-tojik mumtoz 
adabiyotining atoqli shoirlari ijodiyotida 
tabiatning go‗zal manzaralari tasviri, turli 
mevalar, Mehrjon, Navro‗z, Sada singari 
xalq bayramlari tavsifi katta ahamiyatga ega 
edi. Shoirlar o‗zlarining turli xalq bayramlari 
va tabiat unsurlari haqidagi she‘rlarini sahli 
mumtane‘, ya‘ni Xuroson uslubida turli 
badiiy san‘atlar ishtirokida mohirlik bilan 
bayon 
etganlar. 
Shoirlarning 
tabiat 
manzaralari haqidagi she‘rlarida ko‗pincha 
so‗z san‘atlaridan tashxis, tavsif, mubolag‗a, 
istiora va tashbihdan foydalanib kelganlar. 
Xususan, mazkur davr shoirlari ijodida turli 
hayvonlaru 
qushlar, 
mevalar, 
tabiat 
manzaralari 
va 
peyzajlarini 
tasvirlash 
jarayonida tashxis va jonlantirish san‘atining 
o‗rni nihoyatda beqiyosdir. Buning misolini 
biz somoniylar va g‗aznaviylar adabiy 
muhitining 
atoqli 
shoirlari 
Rudakiy 
Samarqandiy, Bashshori Marvaziy, Farruxiy 
Siistoniy, 
Manuchehriy 
Domg‗oniy va 
Unsuriy 
ijod 
namunalarida 
bevosita 
ko‗rishimiz mumkin.