Xorijiy mamlakatlar iqtisodiyoti

XORIJIY MAMLAKATLAR IQTISODIYOTI
- 265 - 
1492 yilda Kastilliyalik Qirolicha Izabella va Ferdinant boshchiligidagi 
hamda Angliya, Germaniya, Fransiyaning kuchlari yordamida barcha ilm ahli va 
sahobalar tark mamlakatni etadilar. Shu bilan, asosiy kitob va qo‘lyozmalar g‘arb 
olimlari qo‘liga o‘tib ketadi. Bu tarixiy dalillar Yevropa olimlari hamda BBC, 
National Geographic TV kanallri orqali endilikda ommaga namoyon qilinmoqda. 
Eng qiziqarlisi, musulmon olimlar Ispaniya hududi tark etishi bilan qayerdandir 
Xristofor Kolumb paydo bo‘lib, Amerika qit‘asini kashf etadi. Qiziq! Aslida, bu Al-
Idrisiy nomli ilk buyuk musulmon go‘g‘rofiy olim tomonidan kashf qilingan xarita 
asosida aniqlangan edi. Keyinchalik Portugaliyaning tashkil etilishi hamda Italiya, 
asosiy uchtalik o‘rtasida dunyoning boshqa yeralri kashf qilina boshlandi. 
(Magellan, Vasko Do Gama, Abel Tasman).
Ispaniya iqtisodiyoti XVIII asr oxirlarida sanoatlashtirishga kirishdi.19-asrda 
sanoatlashish ancha kengayib sezilarli iqtisodiy o'sishga ershildi. Shu bilan birga, 
mamlakatning 
yirik 
tarmoqlari 
xususan, 
to'qimachilik 
mahsulotlari 
ishlab 
chiqaradigan Kataloniya va po'lat ishlab chiqarish sohalari bosim ostida qoldi. 
Iqtisodiy o'sishning umumiy sur'ati G'arbiy Yevropaning yirik davlatlari, Buyuk 
Britaniya, Germaniya, Fransiya va hatto Italiya kabi davlatlarga nisbatan kam 
rivojlanmoqda edi. Biroq, tashqi sharoitlarga katta bog'liqlik sifatida Ispaniya 
iqtisodiy o'sishini Franco davri tugaganidan keyin iqtisodiy o'zgarishlarga erishdi. 
G'arbiy dunyoda uzoq muddatli inflyatsiya va iqtisodiy noaniqliklarni boshlagan 
1973 yildagi neft xuruji Ispaniya iqtisodiy o'sishini to'xtatdi. Frantsoning 1975 
yildagi o'limi ortidan siyosiy beqarorlik kabi muammolarni keltirib chiqardi. 
O'zgarishning eng aniq belgisi ishsizlikning juda yuqori darajasi edi. Ishsizlik 
darajasi 1975 yilda 4 foizdan 1980 yilga kelib 11 foizga oshdi. 1985 yilda esa 20 
foizdan ortiq ko‘rsatkich qayd etdi. 
2008-2009 yillarda boshlangan global moliyaviy inqiroz yevro hududida 
aynan, Ispaniyanig eng og'ir urush yillar davrini eslatdi. AQSh prezidenti tomonidan 
taklif qilingan bu moliyaviy boshqotirma Ispaniyaning Atlantika sohillarida minglab 
qurilishi tugamasdan qolgan uy-joylarini aholi qurbi ko‘tarolmas darajaga olib 
kelishi bilan yakunlandi (Fannie Mae, Freddie Mac, NINA Loan). Ispaniyalik 

---