Bozor iqtisodiyoti bo‘lg‘usi iqtisodchilardan iqtisodiy voqeliklarni, iqtisodiy
Yüklə 3,74 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
1263,6 9,5 Savdo 1452,4 10,9 Tashish va saqlash 638,2 4,8 Yashash va ovqatlanish bo‘yicha xizmatlar 308,0 2,3 Axborot va aloqa 63,6 0,5 Moliyaviy va sug‘urta faoliyati 66,5 0,5 Ta‘lim 1105,6 8,3 Sog‘liqni saqlash va ijtimoiy xizmatlar ko‘rsatish 601,6 4,5 San‘at, ko‘ngil ochish va dam olish 65,1 0,5 Boshqa faoliyat turlari 2284,7 17,2 Respublikada bandlikning tarmoq tarkibidagi keskin kamayishi qishloq qishloq xo‘jaligi soxasi ulushiga tegishli bo‘lgan. Agrar soxaning YaIMdagi ulushi 460 2016 yilda 2000 yilga taqqoslanganda 12,5 (30,1 dan 17,6) foizga qisqargani holda, bandlikdagi ulushining kamayishi 6,8 foizni tashkil qilgan. Respublikada bandlikning tarmoq tarkibidagi ro‘y beradigan istiqboldagi muhim o‘zgarishlar sifatida quyidagilarni qayd qilish mumkin. Iqtisodiyotning, sanoat tarmog‘ining mavjud quvvatlarini yangilash va modernizatsiyalash, ishlab chiqarishni diversifikatsiyalash hamda kooperatsiyalash asosida mahalliylashtirish dasturlarini amalga oshirish natijasida bandlikdagi ancha muhim miqdor va sifat o‘zgarishlar uning alohida tarmoqlariga tegishli bo‘ladi. Jumladan, sanoatning qazib oluvchi va undiruvchi tarmoqlarida, band bo‘lganlar salmog‘i nisbatan kamayib, uni qayta ishlovchi tarmoqlaridagi ulushi shunga mos ravishda ortib boradi. Bu avvalo, yoqilg‘i, metallurgiya, kimyo va qurilish materiallari sanoatiga tegishli. Qishloq xo‘jaligini innovatsion rivojlanish yo‘liga o‘tkazishda band bo‘lganlar mutloq va nisbiy ulushining kamayishi tarmoq mahsulotining YaIMdagi salmog‘i qisqarishiga mutanosib ravishda bo‘lishiga erishib borishga qaratilishi zarur. Samarali bandlikni ta‘minlash talabi hisobga olinganda iqtisodiyotning transport va aloqa tarmog‘i boshqa tarmoq va sohalarga qiyosan ancha yuqori mavqega ega. Mazkur tarmoqda keyingi yillarda qaror topgan ijobiy tamoyillarni saqlab qolish nafaqat sohada balki butun milliy iqtisodiyotda samarali bandlikni ta‘minlashga ijobiy ta‘sir ko‘rsatadi. Samarali bandlikka erishib borish talabi nuqtai nazaridan iqtisodiyotning qurilish hamda savdo tarmoqlarida va umumiy ovqatlanish sohalarida ishchi kuchidan foydalanilmayotgan katta potentsial imkoniyatlar mavjudligini ko‘rsatadi. Xususan, qurilish tarmog‘ining bandlikdagi ulushi 2000-2016 yilda ¼ hissaga ortgani holda, uning YaIM dagi hissasi deyarli o‘zgarmay qolgan. Savdo va umumiy ovqatlanish sohalarining YaIM dagi ulushi kamayib borgan sharoitda, unda band bo‘lganlar salmog‘i 1/3 barobarga ortgan. Demak, iqtisodiyotning mazkur tarmoqlarida ham samarali bandlikka erishib borish istiqboldagi vazifalardan hisoblanib, davlatning bu sohalarni innovatsion rivojlantirishga qara- 461 tilgan chora-tadbirlari ko‘proq mehnat unumdorligi va iqtisodiy faoliyat samaradarligini rag‘batlantirish maqsadlariga yo‘naltirilishi zarur. Respublika iqtisodiyotida bandlarning hududiy kesimidagi ulushi ayrim vi- loyatlar bo‘yicha 2,7% (Sirdaryo viloyati)dan 11,4% (Farg‘ona viloyati)gacha bo‘lgan darajani tashkil qilgan, ya‘ni bandlikning eng past va yuqori ko‘rsatkichi o‘rtasidagi farq 4,2 barobardan ko‘proqqa teng bo‘lgan (2016 y.). Sirdaryo va Farg‘ona viloyatlarining YaIMdagi ulushi (mos ravishda 1,8 va 6,7%)dagi farqlar ko‘lami ham 3,7 barobardan ko‘proqni tashkil qilgan. Respublika viloyatlari bo‘yicha band bo‘lganlarning ulushidagi nisbatan ancha katta farqlarni ular iqtisodiyotining rivojlanganlik darajasi, ixtisoslashuv yo‘nalishi, tarmoq tuzilishi va unda sanoat hamda qayta ishlovchi sohalarning ulushi kabi omillar belgilab beradi. Hozirgi kunda mamlakatda aholini ish bilan bandligini ta‘minlash bo‘yicha amalga oshirilayotgan tarkibiy o‘zgarishlar quyidagilarni qamrab oladi: 1. Aholining ish bilan bandligi tarkibiy tuzilmasini takomillashtirish hamda ishsiz aholini yangi, mehnat bozorida raqobatbardosh kasb-hunarlarga o‘rgatish. 2. Ishlab chiqarishni modernizatsiyalash, texnik va texnologik jihatdan qayta jihozlash, ayniqsa tarkibiy o‘zgartirish va diversifikatsiyalashga e‘tiborni kuchaytirish. 3. Ish bilan bandlikka ko‘maklashuvchi markazlar faoliyatini takomillashtirish, bunda eng avvalo, ular tuzilmasini maqbullashtirish. Yüklə 3,74 Mb. Dostları ilə paylaş:
|