Innovation in the modern education system

 
INNOVATION IN THE MODERN EDUCATION SYSTEM
534
axborot o‟g‟irlash, axborot mazmunini buzib qo‟yish, egasidan iznsiz 
o‟zgartirib qo‟yish, tarmoq va serverlardan beruxsat foydalanish, tarmoqqa 
tajovuz qilish, avval qo‟lga kiritilgan uzatmalarni qayta uzatish, xizmatdan 
yoki axborotga daxldorlikdan bo‟yin tovlash, jo‟natmalarni ruxsat etilmagan 
yo‟l orqali jo‟natish hollari ko‟paydi. 
Natijada axborot xavfsizligi muammosi O‟zbekiston Respublikasi uchun 
ham dolzarb muammoga aylandi. Bu o‟z navbatida kriptologiya fanini 
rivojlantirish vazifalarini dolzarb muammolar qatoriga qo‟ydi, chunki hozirgi 
kunda bu yo‟l axborot xavfsizligini ta‟minlash sohasida asosiy yo‟ldir. 
Axborotni muhofaza qilish masalalari bilan kriptologiya fani 
shug‟ullanadi. Keyingi oxirigi yillarda kriptologiya yo‟nalishini rivojlantirishga 
davlatimiz tomonidan katta ahamiyat berilmoqda. O‟zbekiston Respublikasi 
Prezidentining 2007 yil 3 aprelda qabul qilgan “O‟zbekiston Respublikasida 
axborotning kriptografik himoyasini tashkil etish chora-tadbirlari to‟g‟risida” gi 
PQ-614–son qarorida hamda O‟zbekiston Respublikasi Prezidentining 2017 yil 
7 fevraldagi “O‟zbekiston Respublikasini yanada rivojlantirish bo‟yicha 
Harakatlar strategiyasi to‟g‟risida” gi PF-4947-son farmoyishida beshta 
ustuvor yo‟nalishdan biri sifatida axborotni muhofaza qilish tizimini 
takomillashtirish, axborot sohasidagi tahdidlarga o‟z vaqtida va munosib 
qarshilik ko‟rsatish kabilar ko‟zda tutilgan. 
Elliptik egri chiziqlar 
Matematikada elliptik egri chiziqlarning xossalari va funksiyalari 150 
yildan ortiq vaqt davomida o‟rganilgan. Ulardan kriptografiya doirasida 
foydalanish birinchi marta 1985 yilda Vashington universitetidan Nil Koblits va 
IBM da Viktor Miller tomonidan alohida taklif qilingan. 
Elliptik egri chiziqqa asoslangan kriptotizimlar birinchi marta 
mobil 
elektron biznes
 xavfsizligi provayderi Certicom tomonidan ishlab 
chiqilgan va keyin integral mikrosxemalar va tarmoq xavfsizligi mahsulotlarini 
ishlab chiqaruvchi Hifn tomonidan litsenziyalangan. 3Com, Cylink Corp., 
Motorola, Pitney Bowes, Siemens, TRW Inc. (Northrop Grumman tomonidan 
sotib olingan) va Verifone kabi sotuvchilar o‟z mahsulotlarida Elliptik egri 
chiziqqa asoslangan kriptotizimni qo‟llab-quvvatladilar. 
Elliptik egri chiziqlar kubik egri chiziqlarning bir turi bo‟lib, uning 
yechimlari topologik jihatdan torusga (1-rasm) ekvivalent bo‟lgan fazo 
mintaqasi bilan chegaralangan. 

---