Harbiy-texnik instituti m. X. Rustambayev

to‘g‘ri
yoki 
egri qasd
bilan 
xarakterlanadi. Aybdor birgalikda sodir etilayotgan jinoyatning faktik 
holatlarini, o‘z harakatlari bilan muayyan shaxs yoki guruhga qilmishni 
sodir etishda ko‘maklashayotganini, o‘zining harakatlari bajaruvchi 
tomonidan sodir etilgan jinoyat bilan sababiy bog‘lanishda ekanligini va 
buning natijasida u jinoyatni amalga oshirishda bajaruvchi bilan birga 
ishtirok etayotganini anglaydi. Yordamchi kelib chiqadigan jinoiy oqibatni 
oldindan ko‘ra bilgani holda, uning yuz berishini istaydi va bunga ongli 
ravishda yo‘l qo‘yadi. Yordamchilikning subyekt 
tomoni, 
ishtirokchilikning boshqa turlari singari, jinoyat tarkibi barcha obyektiv 
belgilari va boshqa baholovchi holatlarning aybdor tomonidan anglanishini 
ham o‘z ichiga oladi. 
3-§. Ishtirokchilik shakllari 
Ishtirokchilik shakli
deganda, bir necha shaxslarning jinoyat sodir 
etilishi jarayonida birgalikdagi faoliyati xarakteri tushuniladi. 
311 

---

Ishtirokchilik shakllari jinoyat sodir etishdagi o‘zaro aloqadorlik, 
ishtirokchilar harakatining oldindan til biriktirgan holda amalga oshirilish 
darajasi, subyekt aloqadorligi va xususiyatiga ko‘ra farq qiladi. Qayd 
etilgan belgilarning har biri birgalikdagi jinoiy faoliyat tavsifi uchun katta 
ahamiyatga ega, chunki ular ishtirokchilar o‘rtasidagi o‘zaro bog‘liqlik, til 
biriktirganlik va umumiy maqsadga erishish uchun muvofiqlashtirilganlik 
darajasini ochib beradi. Shubhasiz, ishtirokchilar xatti-harakatlarining 
hamjihatligi va uyushganligi darajasi qanchalik yuqori bo‘lsa, istalgan 
natijaga erishish shunchalik oson bo‘ladi. Birgalikdagi jinoiy faoliyatni 
tahlil etish jarayonida shu narsa ayon bo‘ladiki, tergov va sud organlari 
xodimlari tomonidan mazkur belgilarning to‘g‘ri aniqlanishi ishtirok-
chilikda sodir etiladigan jinoyatlarning to‘g‘ri kvalifikatsiya qilinishining 
muhim shartidir. 
Ta’kidlash zarurki, jinoiy-huquqiy doktrina ishtirokchilik shakllaridan 
tashqari