O’zbekiston Respublikasi Oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi Toshkent arxitektura-qurilish instituti

3. 5-jadval

Texnologik usul 
Qo`llashning jismoniy mohiyati 
Bug`-havo yoki bug`li muhitda 
ortiqcha bosim bilan issiqlik-namli 
ishlov berish (avtoklav va bosimli 
bug` kameralarda) 
Bug` va havoli muhitda yuzaga keluvchi bosim betonda 
kuzatiladigan ortiqcha bosimni mutanosiblashtiradi, uning 
еrkin kengayishiga to`sqinlik qiladi, ichki massa 
almashinuvini kamaytiradi, beton tarkibini zichlashtiradi.
YOpiq metall shakllarda issqlik 
bilan ishlov berish 
Issiqlikdan еrkin kengayishini chegaralaydi, tashqi massa 
almashinuvini chetlashtiradi.
Ijobiy o`sish sur`atida haroratni 
oshirish orqali yoki ichki bosim 
muayyan 
vaqt 
ichida 
beton 
zichligidan ortmaydigan darajada 
bug`lantirish 
Betonda shakllanuvchi ortiqcha bosim ichki almashinuv 
vakuumi bilan kompensatsiyalanadi; shakllangan beton 
tarkibining zichligi yuzaga kelgan keskinlarga qarshilik 
ko`rsatadi.
Boshlang`ich tutib turish 
Kontraktsiya hodisalarining rivojlanishi va betonning 
boshlang`ich noqulay zichligining yuzaga kelishiga olib 
keladi, bu еsa betonning qizdirishda paydo bo`ladigan 
ichki 
keskinlarga 
qarshilik 
ko`rsatishiga, 
ularning 
kamayishiga ta`sir ko`rsatadi.
O`zgaruvchan 
nisbiy 
namlik 
muhitida 
issiqlik-namlik 
ishlov 
berish 
Betondagi ortiqcha bosimni kamaytiradi, tashqi va ichki 
issiqli massa almashinuvini tartibga soladi.
YAxshi 
zichlashtirilgan 
beton 
qorishmalarning 
va 
qizitishning 
boshlang`ich 
davrida 
betonni 
qotirishning barcha usullarining 
qo`llanilishi 
Suv va havo tarkibini kamaytiradi, beton zichligining 
ortishi va kontraktsion hodisalarning yuzaga kelishini 
qisqartiradi.
Mahsulotlarni 
shakllantirish 
maqsadida beton qoishmasining 
boshlang`ich еlektr va bug` bilan 
qizdirilishi 
Maxsulotlarining kesim yuzalari bo`ylab harorat-namlik 
gradiyentini yo`qotadi. Sementning gidratatsiya jarayonini 
tezlashtiradi.
Qizdirish haroratining chegarasi 
(mas. , 80 daraja) 
Beton tarkibidagi moddalar keyingayishini, ayniqcha 80 
darajadan keying keskin ortuvchi vash u sababli betondagi 
ortiqcha bosimni va ichki bosimni pasaytiradigan gaz 
shakllantiruvchi fazani kamaytiradi.
Qaynatib shakllantirilgan beton zichligining S/TSga bog`liqligi