O’zbekiston Respublikasi Oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi Toshkent arxitektura-qurilish instituti

 
 
3. 5-rasm
. Tutib turish t vaqtning sement asosidagi issiq betonlar 
harakatchanligini o`zgarishiga ta`siri 
1- pastalyuminatli; 2- o`rtaalyuminatli; yuqorialyuminatli. 
Qizish va qotishni tezlashtiruvchi komponentlardan tarkib topgan komplek 
to`ldiruvchilarning, 
shuningdek 
plastiklashuvchi 
beton 
qorishmasining 
qo`llanilishi, ayrim hollarda mahsulotlarni tayyorlashning oddiy usulidagi sement 
safrlanishi bilan betonlarni tayyorlash mumkin.
Issiq beton qorishmalari zichligini ortishi istish harorati va mustahkamgiga, 
suv-tsement munosabatlari va boshqa omillarga bog`liq. Odatda boshlang`ich 
qizdirilgan beton zichligi qayonatishga nisbatan еrta yoshda tez oshadi.

---

92 
 3. 3. Salbiy haroratlarda betonning qotishi 
Past haroratda beton zichligini ortishi normal haroratdagiga nisbatan kam 
ortuvchan bo`ladi. 0
0
S dan past haroratda betonning qotishi qariiyb to`xtaydi, 
faqat agar betonga suvning muzlash nuqtasini pasaytiruvchi tuzlar qo`shilmasa.
Qotishni boshlab, keyinchalik muzlagan beton еrigach qotishni davom еttiradi, 
bunda, agar u qotishning еng boshida muzlayotgan suv bilan emirilgan bo`lsa, 
uning zichligi asta-sekin ortib boradi (3. 6-rasm). Zichlikning ortish sur`ati muhit 
haroratiga bog`liq. Haroratning ortishi betonning qotishini tezlashtiradi, ayniqsa 
nam muhitda. 28 sutkacha bo`lgan yoshdagi, 5-35 
0
S haroratda qotuvchi betonning 
zichligi taxminan 3. 7-jadval bo`yicha aniqlanishi mumkin.
O`rta navli portlandtsementda betonning turli haroratlarda har xil qotish 
muddatlaridagi nisbiy zichligi
 
 3. 7-jadval

Qotish 
muddatlari, sut 
Qotishning o`rtacha harorati, 
0
S 
3 
5 
7 
10 
15 
20 
0, 15 
0, 25 
0, 35 
0, 45 
0, 55 
0, 8 
0, 2 
0, 32 
0, 44 
0, 52 
0, 65 
0, 92 
0, 30 
0, 45 
0, 6 
0, 7 
0, 8 
1 
0, 37 
0, 54 
0, 7 
0, 77 
0, 85 
0, 05 
0, 45 
0, 6 
0, 72 
0, 77 
0, 85 
-