I. Булим. Бухгалтерия хисоби

A. MOLIYAVIY NATIJALARNI SHAKLLANTIRISH 
(O‘zR VM 11.03.2009 y. 63-son Qarori tahriridagi bo‘lim) 
Nizomda keltirilgan xarajatlar tasnifi eng avvalo buxgalteriya 
hisobida xarajatlarni to‘g‘ri va to‘liq aks ettirishga, shuningdek, xo‘jalik 
yurituvchi subyektning moliyaviy hisobotini tuzish uchun uning faoliyati 
moliyaviy natijalarini (foyda yoki zararni) aniqlashga yo‘naltirilgandir. 
Xo‘jalik yurituvchi subyekt faoliyatining moliyaviy natijalari 
foydaning quyidagi ko‘rsatkichlari bilan tavsiflanadi: 
- mahsulotni sotishdan olingan yalpi foyda, bu sotishdan olingan sof 
tushum bilan sotilgan mahsulotning ishlab chiqarish tannarxi o‘rtasidagi 
tafovut sifatida aniqlanadi: 
YAF=SST-IT, 
bunda, 
YAF - yalpi foyda; 
SST - sotishdan olingan sof tushum; 
IT - sotilgan mahsulotning ishlab chiqarish tannarxi; 
- asosiy faoliyatdan ko‘rilgan foyda, bu mahsulotni sotishdan olingan 
yalpi foyda bilan davr xarajatlari o‘rtasidagi tafovut va plyus asosiy 
faoliyatdan ko‘rilgan boshqa daromadlar yoki minus boshqa zararlar 
sifatida aniqlanadi: 
AFF=YAF-DX+BD-BZ, 
bunda, 
AFF-asosiy faoliyatdan olingan foyda; 
DX-davr xarajatlari; 
BD-asosiy faoliyatdan olingan boshqa daromadlar; 
BZ-asosiy faoliyatdan ko‘rilgan boshqa zararlar; 
- xo‘jalik faoliyatidan olingan foyda (yoki zarar), bu asosiy 
faoliyatdan olingan foyda summasi plyus moliyaviy faoliyatdan ko‘rilgan 
daromadlar va minus zararlar sifatida hisoblab chiqiladi: 

---

303 
UF=AFF+MD-MX, 
bunda, 
UF - umumxo‘jalik faoliyatidan olingan foyda; 
MD - moliyaviy faoliyatdan olingan daromadlar; 
MX - moliyaviy faoliyat xarajatlari; 
- soliq to‘langungacha olingan foyda, u umumxo‘jalik faoliyatidan 
olingan foyda plyus favqulodda (ko‘zda tutilmagan) vaziyatlardan 
ko‘rilgan foyda va minus zarar sifatida aniqlanadi: 
STF=UF+FP-FZ, 
bunda, 
STF - soliq to‘langungacha olingan foyda; 
FP - favqulodda vaziyatlardan olingan foyda; 
FZ - favqulodda vaziyatlardan ko‘rilgan zarar; 
- yilning sof foydasi, u soliq to‘langandan keyin xo‘jalik yurituvchi 
subyekt ixtiyorida qoladi, o‘zida foydadan to‘lanadigan soliqni va minus 
qonun hujjatlarida nazarda tutilgan boshqa soliqlar va to‘lovlarni chiqarib 
tashlagan holda soliqlar to‘langunga qadar olingan foydani ifodalaydi: 
SF=STF-DS-BS, 
bunda, 
SF - sof foyda; 
DS - foydadan to‘lanadigan soliq; 
BS - boshqa soliqlar va to‘lovlar.