I. Булим. Бухгалтерия хисоби

Joriy hisob ma’lumotlarini jamlash, oborot qaydnomasi va 
‘lib, korxona mablag‘larining tarkibini va hosil bo‘lish manbalarini 
‘rsatib beruvchi va uni tahlil qilish manbalardan biri bo‘lib hisoblanadi. 
‘rsatadi. Balans ma’lumotlariga qarab korxonaning moliya - xo‘jalik 
‘jalik faoliyatiga baho beruvchi “korxona ko‘zgusi” bo‘lib hisoblanadi. 
‘yxatdan o‘tkazish) 
- buxgalteriya hisobi metodining elementi sifatida, 
moddiy boyliklar, pul mablag‘lari va moliyaviy majburiyatlarni natura 
‘l qo‘yilgan xatoliklarni yoki korxonada sodir bo‘lgan o‘g‘irlik va 
‘qotishlar natijasida ko‘rilgan zarar va kamomadlar miqdori faqat hisob 
‘yxatdan o‘tkazish yo‘li bilan aniqlanadi. Inventarizatsiya yordamida 
moddiy boyliklar va pul mablag‘larining butligi hamda moliyaviy 
majburiyatlarning haqiqiyligi nazorat qilinib, buxgalteriya hisobi 
ma’lumotlarining aniq va ishonchli bo‘lishi ta’minlanadi (6-chizma). 
‘tganimizdek, metod - fanni o‘rganish usuli bo‘lsa, metodologiya - shu 
‘rgatish usuli bo‘lib hisoblanadi. Buxgalteriya hisobi nazariyasiga doir 
‘tilgan. Lekin bu usulning buxgalteriya hisobi fanining metodologik asosi 

---

32 
 
Bizning fikrimizcha, makon va zamon, induksiya va deduksiya, 
sintez va analiz, shuningdek falsafaning barcha qonunlari buxgalteriya 
hisobining metodologik asosini tashkil qiladi. Makonga buxgalteriya 
hisobi tashkil qilinadigan joy ya’ni korxona va huquqiy shaxs tashkil 
etmasdan tadbirkorlik faoliyati bilan shug‘ullanadigan jismoniy shaxslar 
14
‘jalik muomalalarini falsafaning qonun va kategoriyalari nuqtai nazaridan 
‘ra moliyaviy hisobotlarga sintez sifatida, ularni tasdiqlovchi 
ma’lumotlarga esa, analiz sifatida qarash lozim. Har bir sodir bo‘lgan 
faoliyati natijalariga ijobiy va salbiy ta’siri, ularning sodir bo‘lishini 
14
Галаган А. Основы бухгалтерского учета. Москва. Госпланиздат, 1939 г., 47 b.