5
1. Quyi sinflarda ta-
rix fanidan olgan
bilimlaringizga tayanib,
beril-
gan rasmlarni nomlang.
2. Rasmlarda aks etgan tarixiy
voqealarni gapirib bering.
Ular qayerda va qachon sodir
bo‘lganligini davr chizig‘i bilan
tushuntiring.
3. Voqealar davr chizig‘ining
qaysi joyida to‘xtadi?
4. To‘marisning
Kurush ustidan
g‘alaba qozonganiga qancha
yil bo‘ldi? Hisoblab ko‘ring.
VI asr
V asr
IV asr
I asr
XI asr
XIV asr
XV asr
XII asr
Miloddan avval
Qadimgi davr
5
66
Aslida o‘rta asrlarning Yevropa uchun amal qiluvchi dav riy
chegaralari Sharq, xususan, Turon tarixidagi davr bilan farqlana
-
di. Chunki Yevropada o‘rta asrlarning boshlanishi Rim imperiyasi
-
ning qulashi (476-y.), V asr oxirlari voqealariga to‘g‘ri keladi.
Bizning tariximizda esa, «o‘rta asrlar» deb atalayotgan davr
IV asr oxirlari hamda V asr o‘rtalaridan siyosiy maydonda
kida
-
riylar, xioniylar, eftaliylar
kabi etnik atamalar ostida tushunila
-
digan qabila uyushmalari paydo bo‘lgan davrdan boshlangan.
O‘rta asrlar, o‘z navbatida, ilk, rivojlangan va so‘nggi o‘rta asr
-
larga bo‘linadi.
Mazkur
davrda
Xorazm, xioniylar, kidariylar, eftaliylar, Turk
xoqonligi, keyinchalik somoniylar, qoraxoniylar, xo razm shohlar,
Amir Temur va temuriylar
hukmronlik qilgan yirik davlatlar mav
-
jud bo‘lgan. Bu davlatlar aholisining ijtimoiy-siyosiy, iqtisodiy va
ma’naviy hayoti o‘z davriga xos ravishda rivojlanib borgan.
Ilk o‘rta asrlarda «qishloq hokimlari»
deb atalgan katta yer
egalari –
dehqonlar
va ularning ekin zorlarida ishlovchi yersiz
ka
-
divarlar
shakl landi. Yerda ishlash tartiblarining tubdan o‘zgarishi
aholi o‘rtasida tabaqalanishni yanada keskinlashtirgan.
VIII asr boshlariga kelib mamlakatimiz hududida arab xalifa
-
ligi hukmronligi o‘rnatildi hamda o‘lkamiz madaniyatiga islom di
-
nining ta’siri kuchaydi. Xa li falik hukmronligidan keyingi asrlarda
ilm-ma’rifatning ri voji uchun sharoit yuzaga keldi. Yurtimizdan
jahon ilm-fan taraqqiyotiga hissa qo‘shgan Mu hammad ibn Muso
Xorazmiy, Ahmad Farg‘oniy, Abu Ray hon Beruniy,
Abu Ali ibn
Sino kabi buyuk mutafakkirlar yeti shib chiqdi.
Qadimdan «Turon» deb
atalib kelingan yurtimiz
va unga tutash hudud-
lar
arablar davridan
«Movarounnahr» va
«Xuroson» deb, XVIII–
XIX asr g‘arb olimlari
va sayyohlari tomoni-
dan «O‘rta Osiyo» yoki
«Markaziy Osiyo» deb
nomlangan.
Dostları ilə paylaş: