Mamleketlik universiteti jumanov m. A

Tirishiliksiz suw ortaliqlan. 
Gidrosferamn eki jerinde 
tirishiliksiz biotoplar ushiraydi. Solardan bin, Qizil tenizdin 
Atlantis terenligi (2000 m) suwdin temperaturasi 56°C, duzliligi 
320%o bolip, suwda turli metal duzlarmm hadden ziyat kopligi, 
bul jerdegi suw ortahgmda tiri janliklerinin uluwma bolmasligma 
alip kelgen.
Ekinshi tirishiliksiz biotop, Antraktikadagi San - Xuan 
kolinin suwi hesh qashan muzlamaydi, sebebi suwda kalciy 
xlordin (CaCl2) 45% li eritpesi ushiraydi. Bul eritpe suwdi bir 
qiyli jagdayda uslaydi. Bul ortaliqqa da tiri organizm jasawga 
iykemlesken emes.
Gidrosferaga sipatlama. 
Suw ortaligi gidrosferadan ibarat 
bolip, Jer juzindegi hamme erkin suwlardi quraydi ham sol suwlar 
Jer qabigmdagi minerallar menen fizikahq ham ximiyaliq tarepten 
baylamsqan. Gidrosferaga diinya okeanlarinan tisqan daryalar, 
koller, jer asti suwlan, suw saqlagishlan kiredi. Gidrosferam 
hareketke keltiriwshi kush bul suwdin tabiyatta almasip turiwi. 
Gidrosfera oz nawbetinde litosfera, atmosfera ham biosfera 
menen juda jaqinnan baylamsqan. Maselen, biosferanm tiykargi
124

---

clementleri bolgan osimlik ham haywanlar menen gidrosferanin 
qjilnasiqlan juda quramali. Tin organizmler massasimn tiykargi 
Mlimin suw quraydi, lekin, organizmlerdegi suwdm mugdan 
gidrosferadagi suw mugdanna qaraganda jud& kem. Tiri 
organizmler massasimn % bolegi suwdan ibarat. Biosfera menen 
gidrosfera ortasmda barqulla suw almasip turadi.
Gidrosfera Jer juzinin 71% ke jaqm maydanm iyeleydi. 
(iidrosferamn uluwma mugdari 1370 mln.km
3
bolip, Jer shannm
I /800 kolemin quraydi. Gidrosfera uluwma koleminin 98% teniz 
him okeanlar, 1,24% polyuslardagi muzliqlar, darya ham koller 
suwlan qurasa, 0,45 % basqa suw hawizlerinde toplangan. Bul 
korsetkishlerdi basqasha qilip aytqanda gidrosferanin uluwma 
kolemi 1,4 mlrd. km