Iqtisodiy tahlil modeli.
Bu m odel xarajatlarni va iqtisodiy foydani
ham da korxonalar faoliyati rentabelligini baholashning ham m a
uslublarini o‘z ichiga oladi. O ddiy iqtisodiy m odel zararsizlik
nuqtasini aniqlashga asoslangan, y a ’ni umumiy darom ad jam i
xarajatlar bilan tenglashadigan, korxona foyda olishni boshlaydigan
nuqtani aniqlashdagi qaror qabul qilish uslubi.
Zararsizlik nuqtasi (break-even point — ВЕР) shunday holatni
k o ‘rsatadiki, unda umumiy darom ad (total revenue — TR) um um iy
xarajatlarga (total costs — TC ) teng bo‘lib qoladi. Z ararsizlik
nuqtasini aniqlash uchun m ahsulot birligi sotiladigan narxni, bir
birlik m ahsulot o ‘zgaruvchan va doim iy xarajatlarini hisobga olish
kerak:
TFC
Bunda:
TFC
— doimiy xarajatlar;
R
— m ahsulot birligi narxi;
VC
— o ‘zgaruvchan xarajatlar.
N a rx (price — P) firma har bir birlik tovar va xizm atlam i
sotishdan qanchalik daromad olishini ko‘rsatadi. Bir birlik m ahsulot
o ‘zgaruvchan xarajatlari (variable cost — VC) — bu har bir m ahsulot
birligini
ishlab chiqarishga to ‘g ‘ridan-to‘g ‘ri bogMiq
boMgan
amaldagi xarajatlar. Jami doimiy xarajatlar (total fixed cost — TFC)
bu boshqaruv apparatiga ketgan xarajatlar, sex xarajatlari va h.k.
Zararsizlik nuqtasini tahlil qilish firma uchun k o ‘p roq qulay
boMgan muqobil yoMlarni tanlash im konini beradi.
M odellashtirish quyidagi bosqichlarni o ‘z ichiga oladi:
•tahlil qilinadigan m uam m olar tarkibiy qism larga boMinadi,
om illar aniqlanadi;
•tanlab olingan om illam ing o ‘zaro aloqasi aniqlanadi va o ‘zaro
ta ’siri baholanadi, vazifani hal etish m odeli belgilanadi;
•tadbirlar majmui ishlab chiqiladi;
•qarorlar variantlarining sam aradorligi, ulam i oshirish yoMlari
aniqlanadi.
M odellashtirishni quyidagicha ifodalash mumkin:
Dostları ilə paylaş: 
