K elib chiqayotgan o ‘zaro ziddiyatning
ixtilofli vaziyatga
aylanishi uchun quyidagilar zarur:
- ixtilofli o ‘zaro harakat ishtirokchilari uchun vaziyatning
aham iyatini tushuntirish;
-
boshqa
qatnashchilam ing
m aqsadga
erishuvi
yoMida
m uxoliflardan biri ilgari surgan to ‘siqning mavjudligi;
- vujudga kelgan to ‘sqinlikka hech bo ‘lmaganda tom onlardan
birining shaxsiy va guruhiy chidam ining oshirib yuborilganligi.
Ixtilofli vaziyat — bu ixtilofning paydo b o ‘lish shartidir.
Bunday vaziyatning ixtilofga o ‘sib ketishi, kuchayishi uchun tashqi
ta ’sir, turtki yoki biror voqea sodir boMishi lozim.
«Ixtilof» tushunchasi ta ’rifining
bir qancha turlari m avjud
boMib, ikkitasi keltirib o ‘tiladi: birinchi ta ’r i f — klassik ta ’rif boMib,
1950-yilIarda ijtim oiy ixtiloflar b o ‘yicha amerikalik m utaxassisi
L .K o z e r to m o nid an tak lif qilingan boMib,
keyingi yillarda undan
k o ‘plab ixtiloflarni ta ’riflash uchun foydalanilm oqda. Ikkinchisi
m ualliflar F .B o ro d k in va N .K o ry a k tom onidan 1980-yillam ing
oxirida ishlab chiqilgan boMib, hozirgi vaqtda keng qoMlanilmoqda.
Ixtilof
— qadriyatlar uchun m uayyan maqom,
hokim iyat,
resurslar uchun kurash olib borishdan iborat boMib, unda k o ‘zda
tutilgan m aqsad raqibni betaraf qilib q o ‘yish, unga zarba berish yoki
uni y o ‘q q ilishdir (L.Kozer).
Ix tilo f
— bir-biriga qaram a-qarshi y o ‘naltirilgan m aqsadlar,
manfaatlar, nuqtai nazarlar, fikrlar yoki ikki va undan ortiq kishining
qarashlari to ‘qnashuvidan iboratdir (F.Borodkin. N.Koryak).
Shunday qilib, ixtilofning quyidagi
belgilarini ifodalab berish
m umkin:
- qatnashchilar tom onidan ixtilofli sifatida idrok etiladigan
vaziyatning m avjudligi;
- ixtilo f obyektining boMinmasidagi, y a’ni ixtilof predmeti ixtilofli
o ‘zaro harakat qatnashchilari orasida adolatli boMinishi m um kin
emas;
- qatnashchilam ing o ‘z m aqsadlariga
erishish uchun ixtilofli
o ‘zaro harakatni davom ettirish istagining m avjudligi va boshqalar.
244
Ixtiloflami boshqarish — bu ixtilofni vujudga keltirgan
sabablarga barham berish (kamaytirish) sohasida aniq maqsadli ta ’sir
k o ‘rsatish yoki ix tilo f qatnashchilari xulq-atvorini o ‘zgartirishga
qaratilgan ta ’sir k o ‘rsatishdir.
Dostları ilə paylaş: