‘zbek ist0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi n. M. Ziyavitdinova, Y. M. O‘rinov, Sh. N. Xayitov menejment

Obro ‘
— bu ham m a tom onidan tan olingan ham da m ehnat 
evaziga orttirilgan, rahbar uchun zarur ishonch va qalqondir. Ayni 
pay td a har bir rahbar o ‘zidan yuqori turuvchi rahbarlar oldida ham, 
o ‘zig a b o ‘ysunuvchi xodim lar oldida ham, o ‘zi bilan huquqi teng 
bo sh q a rahbarlar oldida ham obro‘ga ega boMishi lozim. O bro‘ 
halol m ehnat, tashabbuskorlik va o ‘z vazifasiga m as’uliyat bilan 
m u nosabatda boMish, jam o a a ’zolariga talabchanlik va g ‘am xo‘r 
boMish, o ‘z ishini chuqur bilish bilan orttiriladi. Shuni esda tutish 
lozim ki, xizm at m avqei o ‘z -o ‘zidan obro‘ keltiraverm aydi. Rahbar 
xizm at m avqeiga faqat m uayyan n e ’matlardan foydalanish usuli deb 
qaram asligi zarur.
82

---

Rahbar shu talablarga rioya qilmas ekan u o ‘z rahbarlik 
usulida quyidagi salbiy hodisalarga y o ‘l qo ‘yishi, pirovardida esa 
o ‘z obro'yini ketkizishi va el nazaridan qolishiga sabab bo‘lishi 
m umkin.
1. Byurokratizm: 
ishlab chiqilgan qoida, qoMlanmalar 
doirasidan chiqmaydi, uni o ‘zining birdan-bir m aqsadi deb biladi; 
odam larga to ‘ralarcha m unosabatda boMadi; q o g ‘ozbozlikni avj 
oldiradi; boshqarishga eski usullar bilan yondoshadi; ish mohiyatini 
rasm iyatehilik bilan ko ‘m ib tashlaydi; masalani hal etishdan, shaxsiy 
javobgarlikdan o ‘zini chetga oladi.
2. M ahalliychilik: bunday «dard»ga m ubtalo boMgan rahbarlar: 
i shga tor tarmoq, tor funksional nuqtai nazardan yondoshadi lar; ularda 
siyosiy, m a’naviy yetuklik etishmaydi; uzoqni k o ‘ra olm aydilar; 
noshqalar hisobidan foydalanib qolishga intiladilar; u ru g ‘chilik, 
anish-bilishlik, oshna-og‘aynigarchilikka yoM q o ‘yadilar.
3. Hadiksirashlik: Bunday rahbar, uncha m urakkab boMmagan 
n asalalam i ham mustaqil hal qila olmaydi, yuqori turuvchi rahbarlik 
?ilan kelishib olishga intiladi; har ishda sustkashlik qiladi; kabinetda 
)‘ralashib, qog‘ozbozlik bilan band boMadi.
4. Balandparvozlik: Bunday rahbar, o ‘zining kichkina, ko‘z 
lg'am as muvaffaqiyatini boT uirib k o ‘rsatadi, shov-shuv ko‘tarib 
>voza qiladi; yuqori organlardan m aqtov eshitishni yoqtiradi; tilga 
ushishni, m atbuotda yozishlarini, televizordan k o ‘rinishni istaydi; 
oxta tashabbuslar atrofida shcv-shuv ko‘tarishga, ijodiy izlanish 
>‘m ig a ishni x o ‘jak o ‘rsinga tashkil etishga intiladi; ishchanlik 
>‘m ig a k o 'z b o ‘yamachiIik, q o ‘shib yozish bilan sh u g ‘ullanadi.
Bunday toifadagi rahbarlar uchun kam chilik va m uam m olam i 
,aspo‘shlash, o ‘z xizm atlarini bo ‘rttirib k o ‘rsatish v a o ‘zini-o‘zi 
laqtash xarakterlidir.
Rahbarlik uslubidagi garchi kam boMsa-da, har holda uchrab 
uradigan va umumiy ishga zarar keltiradigan boshqa salbiy tom on- 
ar ham borki, bular: xudbinlik, takabburlik, m aqtanchoqlik, tam a- 
;irlik, yovuzlik, zolimlik, xushom adgo‘ylik, d im o g ‘dorlik, xasislik, 
;‘arazgo‘ylik, ayyorlik, jizzakilik, boqibeg‘am lik, badnafslik, sub- 
tsizlik, baxillik, m ansabparastlik va h.k.
83

---

B unday salbiy qusurlar m avjudligini anglasak, k o ‘rsak ham
lekin k o ‘p in ch a ulam i yo ‘qotish qiyin kechadi. Chunki har qanday 
kishiga, x ususan rahbarga uning m azkur fazilati yoki uning ish 
uslubidagi n o to ‘g ‘rilik aytilsa, tabiiy u norozi boMadi. Shu sababli 
bunday nuqsonlam i bartaraf qilish uchun kurash juda ham oson va 
silliq o ‘tm aydi. Buning uchun kundalik mehnat, izchillik va m atonat 
talab qilinadi.
Inson shaxsining eng m uhim tom onlaridan biri uning 
individualligidir. 
Bu individuallik shaxsdagi tem peram entda, 
hissiyotda, qobiliyatda, feM-atvor, iroda, xotira va boshqalarda 
nam oyon boMadi. A na shular ta’siri ostida rahbar injiq, janjalkash, 
kurashchan, b ila g ‘on va h.k.lar boMishi mumkin.
R ahbar m adaniyati deganda rahbar odobi va iqtidori o ‘rtasidagi 
dialektik bogManish tushuniladi. Bu bogManish quyidagi fazilatlar 
m ajm uida o ‘z aksini topadi: