Fotihbek Komilov Genetikadan masalalar yechish
45
OPS -73
oPS-110
OPs -348
oPs-2
OpS-2
opS-306
Ops-96
Ops-63
a)
chatishtirishda
ishtrok
etgan
ota-ona
va
F1
genotipini;
b) krossingover foizini aniqlang.(J: 65,4%)
3.(xalqaro olimpiada saralash bosqichi) 4 ta noma'lum nukleotidli DNK molekulalarining biridan
sun'iy sharoitda 99 ta peptid bog'li oqsil molekulasi sintezlandi. Barcha DNK molekulalaridagi
nukleotidlar soni oqsil biosinteziga qatnashgan DNK molekulasidan 4,3 marta ko'p. 2-DNK
nukleotidlari soni 1-DNK nukleotidlari sonidan 1,2 marta, 3-DNK nukleotidlari sonidan 0,8
marta, 4-DNK nukleotidlari sonidan 2 marta katta bo'lsa. transkripsiya jarayonida ishtrok etgan
DNK molekulasini aniqlang.
J: 1-DNK molekulasi
4.Odamda ko'z qorachig'ining to'liq ko'rinmasligi X-xromosomada joylashgan retsessiv , D
vitaminiga bog'liq bo'lmagan raxit dominant gen bilan, agglutinogen A va B hamda rezus omil
autosomada joylashgan to'liqsiz birikkan dominant genlar bilan aniqlanadi.. Qiz III qon guruhli.
rezus musbat,
normal qorachiqli , raxit bilan kasallangan . Uning otasi I qon guruhli. rezus
musbat. normal qorachiqli , raxit bo'yicha sog'lom . Onasi IV qon guruhli. rezus manfiy, raxit
bilan kasallangan. ko'z qorachig'I to'liq ko'rinmaydi. Yigit I qon guruhli rezus manfiy, raxit bilan
kasallangan. ko'z qorachig'i to'liq ko'rinmaydi. Agar qiz va yigit retsesiv alleli har qanday
genotipda I
qon guruhini namoyon qiladigan, dominant alleli esa qon guruhiga ta'sir
qilmaydigan ingibitor geni bo'yicha geterozigota bo'lsalar. Ota-onalarning har ikkalasini
genotipini va neha xil gameta hosil qilishini aniqlang.
Javob:
A- II qon guruhi B-III qon guruhi 00- I qon guruhi AB – IV qon guruhi
D – raxit kasalligi H-ko`z qorachig`i normal ko`rinmasligi h-normal qorachiq
E – rezus musbat
e-rezus manfiy f-ingibitor; F-dominant alleli
ona-
- krossingover bilan hisoblanganda-16 ta gameta hosil qiladi;
ota -
- 4 ta gameta hosil qiladi;
5.Sichqonlarda junning sariq rangi (A) va dumming kaltaligini ta'minlovchi (B) genlar dominant
gomozigota holatda o'limga olib keladi. Bu genlar autosomada joylashgan bo'lib. to'liqsiz
birikkan holda irsiylanadi. Bu genlarning retsessiv allellari junning qora va dumning normal
uzunlikda bo'lishini ta'minlaydi. В geni bo'yicha geterozigotalaming dumining uzunligi oraliq
hisoblanadi. Jinsga bog'liq holda irsiylanuvchi D geni ko'zning qora rangini. uning retsessiv alleli
esa ko'zning oq rangda bo'lishini ta'minlaydi. Bu genning faoliyati autosomada joylashgan gen
ingibitor tomonidan boshqariladi. Ingibitor genining retsessiv alleli rangni yuzaga chiqarmaydi,
dominant alleli rangga ta'sir qilmaydi. A geni jun uzunligini aniqlovchi E geni bilan to'liq
birikkan, E genining retsessiv alleli ta'sirida jun juda kaltalashib ketadi va retsessiv
gomozigotalarning o'limiga olib keladi. Geterozigota
sariq va normal junli, dumining uzunligi
oraliq bo'lgan qora ko'zli sichqonlar autosomadagi genlar bo'yicha geterozigota oq ko'zli erkak
bilan chatishtirilgan. Ota-ona genotiplari va olingan avlodda genotip va fenotip bo'yicha
ajralish nisbatlarini aniqlang.
6.Drozofila meva pashshasida ko'zning normadagi to'q qizil rangi qizil va jigarrang
pigmentlarning qo'shiiishi natijasida hosil bo'ladi. Bu ranglar komplementar A (qizil) va B
(jigarrang) genlar bilan aniqlanadi. Bu genlarning dominant allellari birgalikda to'q qizil rangni.
retsessiv allellari esa birgalikda oq rangni aniqlaydi aniqlaydi. Ko'z rangining yuzaga chiqishi
Fotihbek Komilov Genetikadan masalalar yechish
46
autosomada joylashgan va yuqoridagi genlarga birikmagan dominant
epistaz geni I bilan
aniqlanadi. Bu germing retsessiv alleli rangni yuzaga chiqarmaydi va har qanday genotipda oq
rangni ta'minlaydi. Tananing kulrang rangi (S) va qanotlarning uzun (D) bo'lishini ta'minlovchi
genlar autosomada joylashgan bo'lib, to'liqsiz birikkan holda irsiylanadi. Ularning retsessiv
allellari s - tananing qora rangli va d - qanotlarning kalta bo'lishini ta'minlaydi. Ko'zning
jigarrangini ta'minlovchi B geni S geni bilan to'liq. D geni bilan to'liqsiz birikkan. Ko'zning qizil
rangini ta'minlovchi A geni jinsiy xromosomada joylashgan, uning retsessiv alleli oq rangni
aniqlaydi. Ingibitor geni va boshqa genlar bo'yicha gomozigota qizil ko'zli. tanasi kulrang.
qanoti kalta drozifila. genotip bo'yicha gomozigota jigarrang ko'zli. tanasi qora. qanoti uzun, i
geni bo'yicha retsessiv gomozigota pashshia bilan chatishtirilgan. Olingan urg'ochi duragaylar
oq ko'zli,
geterozigota kulrang tanali, uzun qanotli. ingibitor geni bo'yicha gomozigota erkak
pashshalar bilan chatishtirildi. Ota-ona genotiplari va olingan avlodda genotip va fenotip
bo'yicha ajralish nisbatlarini aniqlang.
7.Gemofiliya va daltonizm X-xromosomada joylashgan ressesiv genlar orqali aniqlanadi. Ular
orasidagi masofa 9,8 morganidaga teng
A )
Qizning otasi gemofilik va daltonik, onasi ikkala belgi bo'yicha sog'lom. Bu ayol sog'lom
erkakka turmushga chiqqan. Bu oilada tug'iladigan farzandlar fenotipini aniqlang.
E) Qizning onasi daltonik. otasi gemofilik bo'lib, bu qiz ikkala kasallik bo`yicha
kasallangan
erkakka turmushga chiqsa, bu oilada otaga o'xshash farzandlarning tug'ilish ehtimolini toping
8.Quyonlarda junining qora rang bo’lishi va normal uzunligi, yog’ qatlamining oq bo’lishi, jun
rangining mallaligi va kalta bo’lishi, yog’ qatlamining sariq bo’lishi ustidan dominantlik qiladi.
Juni qora va normal uzunlikka ega, yog’ qatlami oq bo’lgan quyon juni malla va kalta, yog’
qatlami sariq quyon bilan chatishtirildi. Tajribada qora,
uzun junli, yog’ qatlami oq bo’lgan
quyonchalar olindi. Keyinchalik bu F
1
avlod retsessiv begili quyonlar bilan chatishtirildi. Bunda
quyidagi natijalar olindi.
Dostları ilə paylaş: