Fotihbek Komilov Genetikadan masalalar yechish
4
Umumiy tushunchalar
Genetika yunoncha “genetikos” so‘zidan olingan bo‘lib, “tug‘ilish, kelib chiqish” degan ma’noni
anglatadi. Genetika atamasi fanga 1906- yilda angliyalik olim V.Bеtson tomonidan kiritilgan.
Genetika
— organizmlarning ikki xususiyati: irsiyat va o‘zgaruvchanligini o‘rganadi.
Irsiyat
— tirik organizmlarning o‘ziga xos belgi va xususiyatlarini
kelgusi avlodlarga qoldirish,
ya’ni nasldan-naslga berish xossasidir.
O‘zgaruvchanlik
– organizmlarning yangi belgilari va xususiyatlarini
namoyon etish
qobiliyatidir.
Gen
- organizmlarda ularning belgi va xususiyatlarining nasldan-naslga berilishini ta’min
etuvchi irsiy birlik.
Masalalarda, 1
ta genni belgilash uchun, lotin
alifbosidagi harflardan
foydalaniladi.
Dominant belgi
– ustun turuvchi belgi bo`lib, bosh harflar bilan ifodalanadi(A).
Retsessiv belgi
– dominant belgi bilan bo`lgan holatda yuzaga chiqmaydigan belgilar bo`lib,
kichik harflar bilan ifodalanadi(a).
Chatishtish “x” belgisi bilan ifodalanadi. Ota-ona organizmlar oldiga “P” harfi (lotincha
“Parents” – ota-ona degan ma’noni anglatadi). Ota-ona organizm
va duragaylarda hosil
bo‘ladigan gametalar “G” harfi bilan belgilanadi. Duragaylash natijasida olingan birinchi avlod
duragay –
F1
, ikkinchi avlod duragay –
F2
va h.k simvollar bilan belgilanadi. “F” harfi lotincha
“Filio” so‘zidan olingan bo‘lib, bolalar degan ma’noni anglatadi. Birinchi avlod (F1) duragaylarni
retsessiv gomozigotali organizmlari bilan qayta chatishtirish –
tahliliy chatishtirish yoki
Dostları ilə paylaş: