bundan £•, =
e x
cos
2
kelib chiqadi.
Uchta uzatkichning uchta o'qi yo‘nalishi bo'yicha nisbiy deformatsiyalar
quyidagicha boMadi (9.12-rasm):
£,
=
£x
cos
2
s„ = ex
cos2 (i
'p
+ 45°)+
e s Sin2 (cp
+ 45“)
sm
=
£x
cos2
(
9 0 ° )+
ex Sin
2
(
90°)
Bular asosida quyidagi formulalarga ega boMamiz:
_
Б ,
+ 2
£n
+
S , n
tg2(p=—
-------
11
-----
IJL
£ = -
S--
£, +£„
1
-
2
g,/+gW
/)'
2
E,n ^ +
~£jl
+
£,u ^
Shunday qilib, umumiy holda bosh deformatsiyalaming
qiymati va
yo‘nalishi ana shu formulalardan
aniqlanadi.
Bosh deformatsiyalami uchta
Ш
mexanik
tenzometrlar yordamida
aniqlasa ham boMadi.
Bosh
y o ‘nalishlarni aniqlashning lok
qoplash usuli ham bor (bu haqda
keyinroq to‘xtalamiz).
Hozirgi
zam on eksperim ent
te x n ik a s id a
q a rsh ilik
u z a t-
k ic h la rid a n
d e fo rm a tsiy a
oMchashdan boshqa ishlarda ham
fo y d alan ilad i. K o‘pgina kuch o 'lch a y d ig an uskunalarga tashqi
kuchlardagi o ‘zgarishlarni payqaydigan sezgir element sifatida kiritiladi.
Z o ‘riq ish larn i o 'lc h a sh uchun qarshilik u zatkichlari d efo rm at-
siyalanuvchi elastik elem entga yopishtiriladi
va uzatkich qarshiligini
o'zgarishiga qarab zo'riqishning qiymatiga baho beriladi. Bu usulning
qulayligi shundan iboratki, masofadan turib
oddiy oMchash im konini
beradi, murakkab uskunalarni qo'shim cha qilishni talab etmaydi.
Statik sinovlarda tekshirilayotgan detalga
yopishtirilgan uzatkich asosiy o'lchovchi
asbobga ko'prik (most) sxemasi orqali
qo'shiladi (9 .13-rasm). Ko'prikning to‘rtta
qarshiligidan biri,
masalan R,, uzatkich
qarshiligi hisoblanadi. Qolgan qarshiliklar
shunday
tan lan ad ik i, detalda uzayish
bo'lmagan holda (tajribadan ilgari) ko'prik
muvozanatda tursin va galvanometrdagi tok
kuchi
К
nolga teng bo'lsin. Buning uchun
quyidagi nisbat bajarilishi lozim:
Odatda R
4
qarshilik sifatida, xuddi
birinchi qarshilik singari, ikkinchi
uzatkich qabul qilinadi, R, va R
3
qarshiliklari esa o'zaro teng deb olinadi.
Shunday qilib, va bu (9.1) shartni qanoatlantirilganligini anglatadi. 9.13-
rasmda ko'rsatilgan zanjir uchun tuzilgan Kirxgof tenglamasidan, galvanometr
orqali o'tadigan muvozanatlashmagan ko'prik tokini aniqlash qiyin emas:
Dostları ilə paylaş: 
