2. Foydali qazilma zahiralarini tasnifi Kon maydoni doirasida aniqlangan foydali qazilmalar zahirasining hammasi geologik zahira

---

2. Foydali qazilma zahiralarini tasnifi 
 
Kon maydoni doirasida aniqlangan foydali qazilmalar zahirasining 
hammasi 
geologik zahira
deyiladi. Xalq xo'jaligi ahamiyatiga bog'liq holda 
geologik zahiralar ikki guruhga bo'linadi, balansdagi va balansga 
kiritilmagan, alohida hisob-kitob qilinadigan zahiralar.
Balans zahiralari 
- bu zahira sanoat konditsiyasini qoniqtiradigan, ya'ni 
qazib olishda iqtisodiy jihatdan manfaatli hisoblangan zahirasi. 
Balansga kiritilmagan
 
(balans tashqarisidagi) zahiralar
, 
bunda foydali 
birikmalar miqdori kam bo'lib, ruda tanasini qalinligi kichik, ularni qazish 
sharoiti murakkab, hozirgi davrda qazib olishga yaroqsiz, lekin kelajakda 
sanoatda o'zlashtirish mumkin bo'lgan ob'ekt deb qaralmog'i kerak.
Balans 
va 
balans 
tashqarisidagi 
zahiralar 
belg ilangan 
ruda 
konditsiyasining miqdori bilan cheklanadi. Bu konditsiya har bir alohida kon 
yoki geologik va iqtisodiy sharoitlar jihatini bir biriga o'xshash konlar guruhi 
uchun, tegishli bo'lib davlat organi tomonidan belgilanadi.
Konditsiya boshqa ko'rsatgichlar qatori ruda tarkibida foydali 
birikmalarining minimal sanoat miqdorini nazarda tutadi, ya'ni shu foydali 
birikmalarni belgilangan pastki chegarasi bo'lib, shundan past miqdordagi 
birikmali rudani qazib olish va qayta ishlash iqtisodiy ji hatdan samarasizdir 
(hisoblanadi). 
Minimal sanoat miqdorini o'lchash odatda alohida har -bir kon uchun 
belgilanadi, chunki rudani qazib olish va qayta ishlashga ma' lum miqdorda 
mablag' sarflanadi va u o'z navbatida konni xarakteriga va geografik 
sharoitiga bog'liq. 
Konditsiyani aniqlash juda murakkab masala bo'lib, uni to'g'ri yechimini 
belgilash uchun yuqori malakali geologlar, konchilar, rudani boyituvchilar, 
metallurglar va iqtisod mutaxassislari ishtirokida birgalikda hal qilish kerak.
Balans zahiraga, ajratib olish zarur bo'lgan sanoat zahirasi va loyihada 
belgilangan rudaning miqdor yo'qotilishi, bu oxirigacha texnik sabablarga 
ko'ra qazib olinishi rejalanmagan zahiralar kiradi (masalan, muhofazalovchi 
jinslarda qoldirilgan rudalar).
Sanoat zahirasini qazib olish jarayonida rudaning bir qismi yo'qotiladi, 
bu yo'qotilishsh