Odam genetikasi

ontogenetik o ‘zgaruvchanlikdir.
Har bir tirik mavjudot, 
shu qatori odamning ham um r davomida irsiyatining moddiy asoslari 
b o im ish xromosomalari, genlari deyarli doimiy b o ia d i. Shunga qara- 
may uning fenotipik - tashqi qiyofasi taraqqiyotining turli bosqichida 
turlicha b o ia d i. Buni biz har bir odamning bog‘chagacha, bog‘cha, 
bosh lang ich maktab, o ‘rta maktab va undan keyingi hayoti davomida 
olingan rasmlarini o ‘zaro taqqoslaganda yaqqol ko‘rishimiz mumkin.
104

---

Odamning har xil yoshda turlicha fenotipga ega b o ‘lishi, hu­
jayraning morfogenezi va tabaqalanishi bilan uzviy aloqador. 
Bunday yoshga bog‘liq o ‘zgarishlar ontogenetik o ‘zgarishlardir. 
0 ‘zgaruvchanlikning yana bir xili genotipik o ‘zgaruvchanlik ha- 
qida mushohada yuritamiz.
7.2. 
Genotipik o‘zgaruvchanIik. 
Genotipik o‘zgaruvchanlik orga­
nizm genotipining o ‘zgarishi bilan aloqador. Shu tufayli u avloddan- 
avlodga beriladi. Genotipik o ‘zgaruvchanlik 
kombinativ
va 
mutatsion
o ‘zgaruvchanlikka b o ‘linadi. Kombinativ o ‘zgaruvchanlik ota-ona 
gametalarining qo‘shilishidan yuzaga keladi. Ota-ona gametalaming 
qo‘shilishi natijasida xromosomalar va genlar to‘plamining turli xil 
kombinatsiyalari hosil b o ‘ladi. Odamlarda erkak va ayol gametala­
rining qo‘shilish kombinatsiyalari 223 ga tengdir. Krossingover oqiba- 
tida xromosomalardagi genlar birikishining yangi xillarining paydo 
b o ‘lishi kombinativ o ‘zgaruvchanlikka ta’sir etuvchi omil sanaladi.
Mendel qonunlari, genlaming o ‘zaro ta ’siri, birikkan holda irsiy­
lanish mavzularidagi m a’lumotlaming aksariyat ko‘pchiligi kombi­
nativ o ‘zgaruvchanlikka misoldir. Genotipik o ‘zgaruvchanlikning ik­
kinchi xili mutatsion o ‘zgaruvchanlikdir.
7.3.