Iqtisodiyot asoslari

Tavakkal (xavf)ning paydo bo‘lishi
ichki ishlab chiqarishning pa-
sayishi, ishsizlikning oshishi imkoniyatida mujassamlangandir. Chunki im-
port xaridorlarining samarasini neytrallashi mumkin bo‘lgan eksport bazasi 
mavjud bo‘lmaganida tovarlarning importi oshishi mumkin. Shuning uchun 
o‘tish iqtisodiyoti ko‘plab mamlakatlar valyuta kurslarining bir qator che-
klovlarini, eksport va importni litsenziyalashni, eksportdan olingan valyuta 
tushumlarining bir qismini davlatga topshirish 
bo‘ycha
talabni, xorijda 
hisoblar ochish ustidan nazoratni, ikki tomonlama to‘lov kelishuvlarini joriy 
qiladilar. 
Ichki konvertlashtirish
– bunda rezidentlar Milliy valyutani mamlakat 
ichida xorijiy valyuta aktivlariga konvertlash huquqiga ega bo‘ladilar. U 
valyutalarni rezidentlar uchun konvertlashtirishni, shuningdek, ichki bozor-
da turli xil amallarni xorijiy valyutada amalga oshirish imkoniyatini ko‘zda 
tutadi. Rezidentlar mamlakat ichida ma’lum tipdagi aktivlar, masalan, xori-
jiy valyutalar ifodalangan bank depozitlarini ushlab turishga haqlidir. 
Tashqi konvertlashtirish
Milliy valyutaning xorijiy valyutaga va 
aksincha, xorijiy valyutalarning Milliy valyutaga konvertlashtirish imkoni-
yatini ifodalaydi. 
 
Nazorat savollari 
1. Hozirgi zamon sharoitlarida ishlab chiqarishning baynalmilallashu-
vining kuchayishini keltirib chiqargan omillarni va bu jarayonning asosiy 
shakllarini sanab bering. 

---

144 
2. Ishlab chiqarishning baynalmilallashtirishining qaysi shakllarini sanab 
bera olasiz? Ularni ta’riflab bering. 
3. Kapital chiqarishi va ishlab chiqarishining banalmilallashuvi bir-biri 
bilan qanday bog‘langan? 
4. Valyutalarning turlarini sanab bering, ularni ta’riflang. 
5. Valyuta kursi nima degani? Valyuta kursiga ta’sir ko‘rsatuvchi omil-
larni aytib bering. 
6. Milliy valyutaning kursiga ta’sir qilish uchun hukumat qanday cho-
ralarni ko‘rishi mumkin? 
7. To‘lov balansi nima va u qanday bo‘limlardan tashkil topgan?