O'rta maktablarda matematika o'qitishning maqsadi quyidagi uch omil bilan
belgilanadi:
1. Matematika o'qitishning umumta'limiy maqsadi.
2.
Matematika o'qitishning tarbiyaviy maqsadi.
3.
Matematika o'qitishning amaliy maqsadi.
Masalan: Matematika o'qitishning umumta'limiy maqsadi o'z oldiga quyidagi
vazifalarni qo'yadi:
a)
O'quvchilarga ma'lum bir dastur asosida matematik bilimlar tizimini berish. Bu
bilimlar tizimi matematika fani to'g'risida o’quvchilarga yetarli darajada ma'lumot
berishi, ularni matematika fanining yuqori bo'limlarini o'rganishga
tayyorlashi
kerak. Bundan tashqari, dastur asosida o'quvchilar o'qish jarayonida olgan
bilimlarining ishonchli ekanligini tekshira bilishga o'rganishlari, ya'ni isbotlash va
nazorat qilishning asosiy metodlarini egallashlari kerak.
b)
O'quvchilarning
og'zaki
va
yozma
matematik
bilimlarini
tarkib
toptirish.Matematikani o'rganish o'quvchilarning o'z ona tillarida xatosiz so'zlash,
o'z fikrini aniq, ravshan va lo'nda qilib bayon
eta bilish malakalarini
o'zlashtirishlariga yordam berishi kerak. Bu degan so'z o'quvchilarning har bir
matematik qoidani o'z ona tillarida to'g'ri gapira olishlariga erishish hamda ularni
ana shu qoidaning matematik ifodasini formulalar yordamida to`g`ri yoza olvvvish
qobiliyatlarini atroflicha shakllantirish demakdir.
v) O'quvchilarni matematik qonuniyatlar asosida real haqiqatlarni bilishga o'rgatish
.
Bu yerda o'quvchilarga real olamda ro’y beradigan eng sodda hodisalardan tortib to
murakkab hodisalargacha hammasining fazoviy formalari va
ular
orasidagi
miqdoriy munosabatlarni tushunishga imkon beradigan hajmda bilimlar berish
ko'zda tutiladi.
Bunday bilimlar berish orqali esa o'quvchilarning fazoviy tasavvur qilishlari
shakllanadi hamda mantiqiy tafakkur qilishlari yanada rivojlanadi.
Matematika o'qitishning tarbiyaviy maqsadi o'z oldiga quyidagilarni qo'yadi:
a)
O'quvchilarda ilmiy dunyoqarashni shakllantirish. Bu g'oya bilish nazariyasi
asosida amalga oshiriladi.
b)
O'quvchilarda matematikani o'rganishga bo'lgan qiziqishlarni tarbiyalash.Bizga
ma'lumki, matematika darslarida o'quvchilar o'qishning
dastlabki kunlaridanoq
mustaqil ravishda xulosa chiqarishga o'rganadilar. Ular avvalo kuzatishlar
natijasida, so'ngra esa mantiqiy tafakkur qilish natijasida xulosa chiqaradilar. Ana
shu chiqarilgan xulosalar matematik qonuniyatlar bilan tasdiqlanadi.
Matematika o'qituvchisining vazifasi o'quvchilarda mustaqil mantiqiy fikrlash
qobiliyatlarini shakllantirish bilan birga ularda matematikaning qonuniyatlarini
o'rganishga bo'lgan qiziqishlarini tarbiyalashdan iboratdir.
v) O'quvchilarda matematik tafakkurni va matematik madaniyatni shakllantirish.
Matematika darslarida o'rganiladigan har bir matematik xulosa qat'iylikni talab
qiladi, bu esa o'z navbatida juda ko'p
matematik tushuncha
va qonuniyatlar bilan
ifodalanadi. O'quvchilar ana shu qonuniyatlarni bosqichma-bosqich o'rganishlari
davomida ularning mantiqiy tafakkur qilishlari rivojlanadi, matematik xulosa
chiqarish madaniyatlari shakllanadi. O'quvchilarni
biror matematik qonuniyatni
ifoda qilmokchi bo'lgan fikrlarni simvolik tilda to'g'ri ifodalay olishlari va aksincha
simvolik tilda ifoda qilingan matematik qonuniyatni o'z ona tillarida ifoda qila
olishlariga o'rgatish orqali ularda matematik madaniyat shakllantiriladi.
Matematika o'qitishning amaliy maqsadi o'z oldiga quyidagi vazifalami
qo'yadi:
a) Matematika kursida olingan nazariy bilimlarni kundalik hayotda uchraydigan
elementar masalalarni yechishga tadbiq qila olishga o'rgatish.
Bunda asosan
o'quvchilarda nazariy bilimlarni amaliyotga bog'lay olish imkoniyatlarini tarkib
toptirish, ularda turli sonlar va matematik ifodalar ustida amallar bajarish
malakalarini shakllantirish va ularni mustahkamlash uchun maxsus tuzilgan amaliy
masalalarni hal qilishga o'rgatiladi.
b) Matematikani o'qitishda texnik vosita va ko'rgazmali qurollardan foydalanish
malakalarini shakllantirish. Bunda o'quvchilarning, matematika
darslarida texnika
vositalaridan, matematik ko'rgazmali qurollar, jadvallar va hisoblash vositalaridan
foydalana olish malakalari tarkib toptiriladi. .
v) O'quvchilarni mustaqil ravishda matematik bilimlarni egallashga o'rgatish.
Bunda asosan o'quvchilarni o`quv darsliklaridan va ilmiy-ommaviy matematik
kitoblardan mustakil o'qib o'rganish malakalarini shakllantirishdan iboratdir.
Dostları ilə paylaş: