Qayta tiklanuvchi energiya manbalari

Quyosh kollektori
– hammaga ma’lum bo‘lgan qurilma bo‘lib uning sanoat 
namunalari bundan 200 yil oldin ishlab chiqarila boshlangan. Masalan 1767-yilda 
Shvedsariyalik olim Goratsiy de Sossyur tomonidan ixtiro qilingan va keyinchalik 
ommalashib ketgan birinchi yassi yuzali quyosh kollektori ixtiro qilingan. Bundan 

---

118 
ancha keyinroq XIX asrning 30-yillarida Djon Gershel Janubiy Afrikaga sayohati 
paytida mazkur uskunadan ovqatni isitish uchun foylangan.
Hozirda kashf etilgan kollektorlarni: yassi yuzali, vakuumli, konsentratorlilarga 
ajratish mumkin.
Yassi yuzali kollektorlarda
– yassi absorber (nur yutish moslamasi)dan keyin 
(ko‘pincha qora yuzali nur yutuvchi yuzali metall plastina) 
issiqlik eltgich 
(teplonositel)
harakatlanadigan nur yutish naychalar joylashadi. Yig‘ilgan issiqlik 
energiyasining atrof muhitga va tashqariga behuda sarf bo‘lishidan saqlash 
maqsadida issiqlik eltgich harakatlanuvchi naychalarning orqa va yon tomonlari 
issiqlikni izolyatsiyalovchi material bilan yopiladi.
Absorberning old tomoni oyna bilan qoplanadi. Quyosh nuri oynadan bemalol 
to‘siqsiz issiqlik eltuvchiga o‘tadi. Absorberning ijobiy xususiyati shundaki, unga 
tushgan quyoshning energiyasi va infraqizil nurlari yutiladi. Issiqlik eltuvchi 
tomonidan quyoshdan yutilgan issiqlik energiyasi orqaga qaytmaydi balki, u yerda 
saqlanib qoladi. Qalin yuzali old oyna va issiqlik eltuvchi naycha oralig‘idagi havo, 
konveksiyasining yo‘qligi sababli issiq harorat konvektorda to‘planish imkoniyatiga 
ega. 
Ayrim holatlarda uskunaning narxi va og‘irligi ortishiga qaramasdan 
kollektorning old oynasi ikki qavat qilib qoplanadi. Bundan kutiladigan natija 
kollektordagi foydali ish koeffitsientini oshirishdan iborat. 
O‘ta yuqori sifatli kollektorlar issiqlik eltuvchini 150
0 
C gacha qizdirishi 
mumkin. Ammo ko‘pchilik quyosh kollektorlarida issiqlik eltuvchisining harorati 
qaynash haroratiga ham yetib bormaydi. Shu sababli, yassi yuzali kollektorlar uzoq 
muddat texnik ko‘riksiz ishlatilishi mumkin.