Qayta tiklanuvchi energiya manbalari

 Quyosh energiyasi yassi kollektorining konstruktiv elementlari.
1 – shisha qoplamasi; 2 – qizdiruvchi suyuqlik uchun naychali nur yutuvchi yuza; 3 
– korpus; 4 – issiqlik izolyatsiyasi. 
Bu yerda S
R
, J(kg∙S) – suyuqlikning solishtirish issiqlik sig‘imi. Bu yerda (
I
) 
dan foydalanib, energiya suyuqlik harorati va fiksatsiyalangan energiya oqimida 

---

117 
atrof-muxit oqimi kelishi bilan suyuqlik sarfi bilan bog‘liqlikka erishamiz. Suyuqlik 
sarfi uning haroratini chiqarishda ko‘targanda pasayadi. Maksimal eritiladigan 
suyuqlikni qizdirish xarorati 
T
m
va suyuqlikni oqimi yo‘qligiga mos keluvchi (
R=0
) 
muxit harorati orasidagi farq qiymatiga teng.
 
 
5.3.1. Quyosh haroratidan issiqlik energiyasini olish qurilmalari va vositalari 
Hozirgi kunda quyosh kollektorlarining yangidan yangi turlari kashf etilmoqda. 
Ma’lumki quyosh energiyasidan foydalanish eng oddiy usuli, undan issiqlik olishdir. 
Turli jismlar quyosh nuri ostida har xil qiziydi. Kuzatuvlarga qaraganda, ayniqsa qora 
rangli yuzaga ega bo‘lgan jismlar qattiqroq qizish va issiqlikni yig‘ish xususiyatiga 
ega. Quyosh kollektorining ish tartibi ham shunga asoslangan. Quyoshdan olingan 
issiqlik maxsus isiqlikni akkumulyatsiya qilish qurilmasida yig‘iladi yoki qisqa 
muddatda iste’mol qilishda ishlatiladi. 
Kollektor
so‘zi lotin tilidan olingan bo‘lib – yig‘uvchi, to‘plovchi ma’nosini 
bildiradi. 
Quyosh kollektori deb, quyosh energiyasini issiqlik energiyasiga aylantirishga 
xizmat qiluvchi qurilmaga aytiladi. 
Hozirgi kunda shaffof qoplamaga ega bo‘lgan havo o‘tkazmaydigan korpusli, 
qora rangga bo‘yalgan, suv o‘tkazgich naychalari singdiruvchan metall plastinali va 
korpusining orqa hamda yonbosh devorlarida issiqlik yo‘qolishidan saqlash 
maqsadida izolyatsiyalangan yassi quyosh kollektorlari keng tarqalgan. 
Quyoshdan issiqlik manbai sifatida foydalanish azaldan ma’lum. Insonlar 
tomonidan foydali qazilmalardan energiya olish texnologiyasi peshqadam o‘rinlarni 
egallagunga qadar, suv va boshqa mahsulotlarni isitishda quyoshdan foydalanishni 
yaxshi bilishgan.