nisbatan m ustahkam va uzoq m uddatli lazzat tarzida tushunadi. E pikur
odam lam ing m unosabatlarida ham m asidan aw al tenglik va hamfikrlilikka
asoslangan d o ‘stlikni qadrlaydi. Falsafa bilan shug‘ullanish
h am xuddi
do'stlik singari ruhan xotiijam likka yetishishga olib keladi.
Q adim gi Sharq axloqshunosligi erishgan yutuqlarni yuksak nazariy
d arajaga k o ‘ta rg a n Q adim gi Y u n o n axloqshunosligi ja h o n s h u m u l
aham iyat kasb etdi. Y unonlik m utafakkirlar ilk bor inson shaxsini,
inson
xatti-h arak atig a asoslangan niyatni tadqiq etishga va axloqiy qilm ish
m uam m olarini tushuntirishga urindilar.
Qadimgi Rumo.
Q adim gi Y unon axloqshunoslari ilmiy a n ’analarini
Sitseron, Lukretsiy Kar, Seneka, E piktet,
M ark Avreliy, P lotin, Sekst
Empirik singari Qadimgi Rum o mutafakkirlari davom ettirdilar. U larning
b a ’zilariga t o ‘xtalib o ‘tam iz.
Tit Lukretsiy Kar
(lotincha Titus Lukretsius Karus,
m iloddan avvalgi
99 — 44-yillar) E pikur axloqiy ta ’lim otining izchil him oyachisi sifatida
m ashhur. U «N arsalarning tabiati haqida» degan dostonida ru h va
vujudning ajralm as aloqasini ta ’kidlaydi, ruhning oMishi to ‘g‘risida fikr
y uritadi, insonning o ‘lim q o ‘rquvidan xalos b o ‘lishida axloqiy m a ’no
borligini aytib o ‘tadi. Aynan o ‘lim d an q o ‘rqish,
faylasufning fikriga
k o ‘ra , x ilm a - x il j in o y a tl a r n i t u g ‘d ira d i: q a ro q c h ilik , q o tillik ,
q arindoshlarga n afrat, o ‘zidan oqilroq va badavlatroq odam larga
hasad
kabi illatlar zam irida o ‘lim dan q o ‘rquv hissi yotadi. Aslida o ‘lim tabiiy
holat, insonga q o ‘rquv solishi kerak emas. G ap shundaki, qo'rquv o ‘rnini
aql
egallasa, iztiroblarga o ‘rin qolm aydi, o ‘lim dahshati ham y o ‘qoladi.
H a r b ir o d am insonga xos ulug‘vorlik bilan yashashi, lazzatdan o ‘zini
olib qochm asligi, tabiatga norozilik bildirm asdan hayot kechirishi kerak.
0 ‘lim q o ‘rquvidan va m a ’b udlar oldidagi qo'rquvdan xalos b o ‘lgan
kishi baxtli yashashi m um kin, aq l-id ro k va his-tuyg‘ular sharofati
bilan
n arsalar h aqida u haqiqiy tasaw u rg a erishadi.
Dostları ilə paylaş: 
