Neriman Qurban indd
Yüklə 2,37 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
kitabının avtoru Yusif Vəzirə nahaq yerdən ayda altı yüz manat
məvacib təyin etmək, bu antologiyanın tərkibində хalq düşməni Mədinə хanım Qiyasbəylilərlə əlaqələr saхlamaq ideoloji cəhətdən bəzi düşmən elementlərə satılmaq deyilmidir? ...Bu təşkilatda məfkurəcə pozulmuş, orijinallığını itirmiş, bədii yaradıcılığı sol- ğunlaşmış şəxslər üzv olmamalıdırlar. Salman Mümtaz, Soltan Məcid Qənizadə, Hacı Kərim Sanılı, Atababa Musaxanlı, Yusif 471 Vəzir kimilərinin tezliklə Azərbaycan Sovet Yazıçıları İttifaqı sırala- rından xaric edilməsini qəti və inadlı surətdə tələb edirik”. Yazını qəzetdə oxuyandan sonra Sabit Rəhmanın kitabını rəfdən götürdü, yazdığı avtoqrafı bir də oxudu, örtüb yerinə qoydu. Zəmanə onlarındı, onlar da zəmanə adamlarıdılar. Yusif Vəzirsə zəmanə adamı olmadı, ola bilmədi. Bir həqiqət var axı: insan iyirmi yaşlarında təbiətin verdiyi simayla yaşayır, otuz yaşlarında simasını özü qazanır, əlli yaşlarındasa layiq olduğu siması formalaşır, ona görə də bu yaşında dəyişə bilmədi... ...İyunun üçündə Dövlət Opera və Balet Teatrında AK(b) P-nin XIII qurultayı açıldı. Yusif Vəzir həyəcandan rəngi qaç- mış halda radionun qarşısında əyləşib “respublika rəhbəri”nin çıxışına qulaq asırdı. Mir Cəfər Bağırovun səsi ölü sükutu çökmüş salonda mis kimi cingildəyir, az qala, damarları part- layacaq beynində əks-səda verirdi:
Hökm verildi! Düzdü, adı çəkilməmişdi, amma “başqa əclaflar”ın arasında olduğunu gün kimi bilirdi. Ürəyi sancdı, gözləri qaraldı. Yaxşı ki, Bilqeyis xanım və uşaqlar evdə yox idilər, işləməyinə şərait yaratmaq üçün qayınanasıgilə getmişdilər. Açıq pəncərədən bürkülü küçənin səs-küyünü belə eşitmirdi. Amma yox, ya ötürmüşdü, ya da ürəyi tutanda eşitməmişdi. “Respublikanın sahibi” onu unutmayıbmış. Səhəri gün qəzetdə Bağırovun nitqini bir də oxuyanda Ruhulla Axun- dov, Əli Kərimov, Əhməd Triniç, Böyükağa Talıblı, Tağı Şah- bazi, Əli Nazim, Əhməd Cavad, Seyid Hüseyn, Salman Mümtaz, Hacıkərim Sanılı, Hüseyn Cavidlə yanaşı öz adını da oxudu: “Yazıçılar İttifaqının bu gün belə sıralarını Seyid Hüseyn, Sal-
472 “Qəddar burjua millətçisi...” Başını bulayıb kədərlə köksünü ötürdü. Həmin “qəddar burjua millətçisi” indi balalarına çörək pulu qazanmaq üçün qara fəhlə işləməyə hazır idi. İyunun səkkizində Yazıçılar İttifaqı Ağahüseyn Rəsulzadə, Məmməd Səid Ordubadi, Məmmədkazım Ələkbərli, Hacıba- ba Nəzərli, Səməd Vurğun, Mir Cəlal Paşayev, Hidayət Əfəndiyev və M.Kamskidən ibarət İdarə Heyətinin iclası ça- ğırıldı. İclasda “Kommunist” qəzetində çap olunan “Averbax-
ğun deyilənlərlə tamamilə razı olduğunu bildirdi, sonra İdarə Heyətindən tədbir görməyi tələb elədi. Axırda belə qərara gəldilər ki, məsələ İttifaqın üzv və namizədlərinin ümumi ic- lasında müzakirə olunsun. Axşam baldızı Aftab xəbər gətirdi ki, Hüseyin Cavidi, Əhməd Cavadı, Mikayıl Müşfiqi ayın dördü gecəsi gəlib evlərindən aparıblar, öldüləri-qaldıları bilinmir. Bu sarsıdıcı xəbərlə də yaxınlaşan fəlakətin nəfəsini canında duydu: görü- nür, heç bir qurtuluş yolu yoxdu. Rejim bağrına basdığı hər bir varlığı əzizləmək, ya da boğmaq ixtiyarına malik idi. Mir Cəfər Hüseyn Cavidə mükafat vermişdi, onun ailəsinin hökumət binasından çıxarılmasına mane olmuşdu, indi həbsinin qarşısını ala bilməyibsə, deməli, mütləq ixtiyar onun əlində deyil. Əhməd Cavadın “Susmaram” şerindən xəbəri vardı. Son görüşlərində demişdi, bir müəllim yoldaşına əzbərlədib, sonra kağızı cırıb. Ancaq şeirlə necə “xalq düşməni” olmaq mümkündü – bunu dərk eləyə bilmirdi... Elə həmin gecə Moskvaya, Stalinə məktub yazdı. Ümid- vardı ki, “böyük rəhbər” adlı-sanlı yazıçının taleyilə maraqla- nacaq, tədbir görülməsi barədə göstəriş verəcək. Yenə həyatının əsas məqamlarını təsvir elədi, “Studentlər”də “müəyyən səhvlərə yol verildiyini” boynuna aldı: “Beş ay əvvəl məni dövlət nəşriyyatından işdən çıxarıblar, indi işsizəm və işə düzələ bilmirəm. Mən başı ağarmış yazıçı balalarımın keçmişimə görə əzab çəkdiyini görəndə ümidimi hər şeydən üzürəm. Sizdən xa- 473 hiş edirəm, məni təqib və fitnələrdən qoruyasınız. Mən əzablardan yorulmuşam, Bakıda işə düzəlməyimə bütün ümidimi itirib Qa- zaxıstana köçmək, orda həyatımın qalan hissəsini sakit yaşayıb ailəmə həsr etmək qərarına gəlmişəm. Mən Sizə namuslu yazıçı sözüylə bildirmək istəyirəm, mühacirətdən Azərbaycana qayıtdığım on bir il ərzində qanun daxilində hərəkət etmişəm, eləcə də həyatımın sonunadək belə qalacağam”. Səhəri gün, iyunun doqquzunda Dünyanın alıb gətirdiyi qəzeti ürəyi və əlləri-əsə-əsə oxudu. “Ədəbiyyat qəzetəsi”, az qala, bütün nömrəsinin onlara həsr eləmişdi. “Zirvələr fəth eləmək” istəyən cavanlar yıxılanları insafsızcasına döyməklə özlərinə gün-güzəran qazanmağa çalışırdılar. “İttifaqımıza, şəxsiyyəti və yaradıcılığı etibarilə sovet platforma-
da “Sonadək ifşa etməli” adlı bu məqaləni Abdulla Faruk yaz- mışdı. O göyçaylı oğlanı tanıyırdı, “Ədəbiyyat qəzetəsi”ndə birgə işləmişdilər, amma hələ sanballı əsərini oxumamışdı. “Xalq düşmənləri – trotskist, müsavatçı, millətçi ünsürlər: R. Axundov, Mikayıl Hüseynov, Əhməd Triniç, Əli Kərimov, Əli Na- zim, B.A.Talıblı, ədəbiyyat və incəsənət sahəsində uzun müddət kontrrevolyusion və ziyançılıqla məşğul olmuşlar... İttifaq rəhbərliyi, çox zaman Yusif Vəzir, Seyid Hüseyn, Qantamir, Müşfiqin kontr- revolyusion yazılarına başını qarışdıraraq, bir çox yazıçıların əhəmiyyətli yazıları baxılmamış və çap edilməmiş qalmışdır”. Bunları Ağahüseyn Rəsulzadə yazmışdı. Ağahüseyni Şu- şadan tanıyırdı, özünə bir köynək yaxın bilirdi, amma görü- nür, o da “yaşamaq” istəyirdi, yoxsa belə vaxtında, yerli olma- 474 ları bir yana, özünə böyük, müəllim saydığı adama zərbə endirməzdi. Rəsul Rzanın yazdığı məqalə “Düşmənlərə qarşı amansız ola- lım” adlanırdı: “Əhməd Cavad, Hüseyn Cavid, Talıblı, Musaxanlı, Sanılı, Yusif Vəzir və bir sıra bunlar kibi hər zaman saxta deklorasiyalarla ortaya çıxıb, əsl həqiqətdə isə bir düşmən kibi ədəbiyyatımızda ziyançılıq aparan ünsürlərin ədəbi təşkilatımıza soxula bilmələri Yazıçılar İtti- faqı rəhbərliyi və onun işinə məsul olan partiyalı, komsomolçu və Yüklə 2,37 Mb. Dostları ilə paylaş:
|