Редаксийа щейяти
Yüklə 2,79 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
86 lığını demək olar ki itirir. Sürətli elmi-texniki tərəqqi şəraitində yeni texniki sistemlərin ya- ranması isə müasir tendensiyaların elmi əsaslarının öyrənilməsini tələb edir. Belə bir pers- pektiv inkişaf şəraitində pedaqoji və psixoloji elmlər də öz funksiyasını radikal dəyişməlidir. Ona görə də rəqabətəqabil şəxsin hazırlanma prosesi elə istiqamətlədirilməlidir ki, o yeni tex- nika ilə səmərəli ünsiyyətə hazır olsun. İstehsalatda olan çevik texnologiyalar kimi, təlim praktikasında da çevik təhsil sistemi geniş tətbiqini tapmalıdır. Belə sistemlər həm də infor- masiyaları daim müstəqil şəkildə qəbul etməyə imkan verən bacarıqların formalaşdırılmasına xidmət etməlidir. Eyni zamanda çevik təhsil sistemləri müasir pedaqji yanaşmalar tələb etdi- yindən, birinci növbədə şəxsyətin inkişafını təmin edən, yaradıcılığını stimullaşdıran, yaradıcı təfəkkürün inkişafına şərait yaradan pedaqoji və təlim texnologiyalarına üstünlük verilməlidir. Tədris-təlim prosesinin məzmunu elə formalaşdırılmalıdır ki, elmi biliklərin nəticələrinə söy- kənən bacarıqların qazanılmasından başqa təfəkkür mədəniyyətinin, əqli tərbiyənin, idrak pro- sesinin inkişafı nəticəsində insanın özünü dərg etməsi təmin oluna bilsin. Q.Qaliley demişdir: “Ən ali hikmət-özünü tanımaqdır”. Başqa sözlə, təhsilin mahiyyəti onun formalaşdırdığı şəx- siyyətin səviyyəsindən, onun həyatda layiqli yer tutub-tutmamasından, insan olmaq xoşbəxtli- yindən nə dərəcədə istifadə edə bilməsindən çox asılıdır. Təhsil ictimai həyatın və milli məfkurənin ayrılma tərkib hissəsi olduğundan, milli ru- hun inkişafını təmin edən ən mühüm vasitələrdən biridir. Böyük alman filosofu İ.Fixte Alman xalqına müracitəndə deyir ki, xalqın ruhunu yünidən yüksəltmək, ruh düşgünlüyünə qapılmış xalqın inamını özünə qaytarmaq üçün çıxış yolu, məhz yeni milli təhsil sisteminin qurul- masındadır. Elmin məqsədi insanın intellektual dünyasını zənginləşdirmək, onu daha məlumatlı, daha bilikli etmək və bu biliyin gücə çevrilməsi sayəsində onun imkanlarını artırmaq, müva- fiq bacarıqların formalaşmasına şərait yaratmaqdır. Lakin insanın maddi, iqtisadi, fiziki gücü artdıqca, bu gücü düzgün istiqamətləndirmək, ondan daha səmərəli istifadə etmək üçün mə- nəvi kamillik səviyyəsini artırmaq lazımdır. Ona görə də təhsilin məzmununun formalaşdırıl- masında elmi biliklərin həcmi, gələcək kamil insanın, rəqabətə davamlı şəxsiyyətin yetişdiril- məsində, yeni bacarıqların qazanılmasında onun rolu dəqiq müəyyənləşdirilməlidir. Elmi-tex- niki tərəqqinin son nailiyyətlərindən istifadə olunmaqla, nəzərə alınmalıdır ki, elmin əsas funksiyası heç də sadəcə insanın mənəvi-intellektual maraqlarına deyil, onun dünyanı məq- sədyönlü sürətdə dəyişdirmək, öz əməli fəaliyyətini elmi əsaslar üzərində qurmaq məqsədinə xidmət etməkdir [3]. Təhsildə qazanılmış bilik hər hansı fəaliyyət proqramına daxil edilə bilmirsə, o, passiv hafizəyə keçərək tədricən unudulur, «lazımsız» biliyə çevrilir. İngilis filosofu B.Styuard ya- zırdı: «Yadda saxlamaq istəmədiyini oxuma, istifadə etməyəcəyini isə yadda saxlama». R.De- kart isə yazırdı: «Yaxşı ağıl hələ azdır, əsas məsələ onu yaxşı tətbiq etməkdir». Ona görə də təhsilin fundamentallığı elə təmin olunmalıdır ki, təlim prosesində hər bir öyrənən biliyi özü kəşf etsin. Yeni pedaqoji təfəkkür öyrənənin bir şəxsiyyət kimi yetişdirilməsini təhsil sisteminin başlıca vəzifəsi hesab etməlidir. Bunun həyata keçirilməsi üçün təlim prosesi inkişafetdirici, tərbiyəedici və şəxsiyyətə istiqamətlənmiş nəticəyönümlü xarakter daşımalıdır. Yeni pedaqoji təfəkkür müasir psixologiya və pedaqogikanın uğurlarına arxalanmalı, yeni pedaqoji və təlim texnologiyalarına, İKT-yə xüsusi əhəmiyyət verməlidir. Bu gün hər bir öyrədən bu məsələlər barədə nəinki aydın təsəvvürə malik olmalı, həm də təlim-tərbiyə işini müasir dövrün pe- daqoji konsepsiyası baxımından yenidən qurmalıdır. Ona görə də təhsilin pillələri üzrə təlimin zəruri minimumunun, bilik həddinin və |