Aparan yol kimi

“ROL  MƏDƏNİYYƏTİ” -   işin  ixtisas  sahələri  və  rollann  ciddi 
funksional  bölgüsü  ilə  xarakterizə  olunur.  Rol mədəniyyətli  təşkilatın 
fəaliyyətinin  effektivliyi  müəyyən  edilmiş  fəaliyyət  standartları, 
prosedurları  və  qaydalar  sisteminə  ciddi  riayət  edilməsi  ilə  təmin 
olunur.  Bura  hakimiyyət  mənbəyi  liderin 
şəxsi  keyfiyyətləri, 
resursları  deyil,  təşkilatın ierarxik  strukturunda əməkdaşlann  tutduğu 
xidməti  vəzifədir.  Rol  mədəniyyətli  təşkilatlar  daxili  və 
xarici 
faktorlann 
stabilliyi  şəraitində  kifayət  qədər  effektiv 
fəaliyyət 
göstərə bilər.
“VƏZİFƏ  MƏDƏNİYYƏTİ”  -   dövlət,  cəmiyyət  və  bazann 
tələbləri 
ilə  şərtlənən  müəyyən 
proqram  və  layihələnn 
yerinə 
yetirilməsi  ilə bağlı  təşkilatlan  səciyyətləndirir.  Bu  tip  təşkilatlar  öz 
effektivliyini 
müəyyən  edilmiş  qayda,  prosedur  və  fəaliyyət 
standartlanna  riayət edilməsi  hesabına təmin  edir.Bu tip təşkilatlar öz 
effektivliyini  müəyyən  problem  və  vəzifələrin  həlli  üçün  qüvvələrin 
düzgün kooperasiya qabiliyyəti  və  yüksək peşəkarlıq  hesabına təmin 
edir.  Burada  hakimiyyət,  bu  və  ya  digər  sahədə  ekspert  olaraq  elmi 
bilik, praktik bacanq, informasiya və uyğun təcrübəyə malik liderlərin 
əlində mərkəzləşir.
ŞƏXSİYYƏT  MƏDƏNİYYƏTİ”- 
başlıca 
olaraq, 
yaradıcı, 
innovativ  fəaliyyətlə  bağlı  olub,  müəyyən  missiyanı  yerinə  yetirən 
insan  birliklərini 
səciyyələndirir.  Belə  təşkilatlarda  hakimiyyət 
peşəkarlığa,  resursların  əldə  edilməsi  və  üfüqi  əlaqələrə,  fəaliyyətin 
koordinasiyası  və  qarşılıqlı  faydalı  danışıqların  əldə  edilməsi 
qabiliyyətinə əsaslanır.
Real  həyatda,  birqayda  olaraq,  Lütvi  Zadənin  qeyri-səlis  məntiq 
nəzəriyyəsinə  görə, daimi  vəya mavəqqəti  olaraq  bu və  ya digər tipin 
üstünlüyü  ilə  təşkilati  mədəniyyətin  müxtəlif tiöplərinə  rast  gəlmək 
olar.
141

---

Kuad  Mammadpt
Kulturologiva effektivli  h.nal  to foalivvata aparan  yol
Tipindən  asılı  olmayaraq,  təşkilat  mədəniyyətində 
əsas  yeri 
təşkilatın 
dəyər  və  normaları,  prinsipləri,  mədəni  siyasəti  və 
fəlsəfəsindən ibarət məqsədlərinin məcmuu olan işgüzar əqidəsi  tutur. 
Təşkilati  mədəniyyətin  mühüm  göstəricilərindən  biri  təşkilatın  etik 
aurasını  ifadə  edən 
ünsiyyət  dilidir.  Bu  prinsiplər  təşkilatın 
rəhbərliyinin  istər  rəsmi,  istərsə  də  qeyri-rəsmi  səviyyədə  hərəkət  və 
fəaliyyətində  nümayiş  etdirdiyi  və qoruduğu mədəni ənənələrində  əks 
olunmalıdır.  Bu  ənənələrin  innovasiyalı  fəaliyyətlə təkrarlanması  həm 
təşkilatın  həyat  fəaliyyətinin  varisliyi,  həm  də  onun  proqressiv 
inkişafi  üçün  mühüm  əhəmiyyət daşıyır.  Hər bir təşkilat  mədəniyyəti 
tipi  çox  zaman  özündə  həmin  mədəni  dəyər  və  idarəetmə 
texnologiyalarım  ifadə  edən  liderin  idarəetmə  mədəniyyətini  əks 
etdirir.
Təşkilat  mədəniyyəti  anlayışının 
təhlili  əsasında 
aşağlıdakı 
nəticələr əldə edilmişdir:
1.  Mədəniyyət -  təşkilatın effektivliyində  mühüm amildir.
2.  Təşkilatın  mədəniyyəti 
-  təşkilatda  işin 
yerinə  yetirilməsi 
yollan  və insanlara münasibətin xarakteridir.
3.  Hər  bir  təşkilat  tipinin  öz  ideya,  əqidə  və  ənənələri  var;  onlar 
xarici  göstəricilər, atmosfer və iş metodlandır.
4.  Təşkilatın  mədəniyyətinə  aşağıdakı  faktorlar təsir  edir:  mənşəy, 
mülkiyyət növü, texnologiyalar, əlamətdar hadisələr.
5.  Təşkilat  mədəniyyətini  əmələ  gətirən  ideya,  əqidə  və 
ənənələrdən  ibarət  olan  təşkilat  mədəniyyəti  daha  çox  aşkar olunmur, 
çox şey sübutsuz qəbul edilir və az hallarda şübhə altına alınır.
•