F. Köçərli adına Respublika Uşaq Kitabxanası
Yüklə 1,13 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- (I və II oxucu sonuncu bəndi bir yerdə)
- “Dünyanın ən dəhşətli faciəsi”
- “Biz qayıdacağıq” filmidir
- Ədəbiyyat siyahısı
- Biz o yurdlara
- Erməni Terroru
- Hicran F.
- Məmmədov S.
- Müslümqızı S.
- Seyidzadə M. M.
- Sultanov Z.
- Elektron resurslarda
- Xocalı faciəsinə həsr olunmuş bədii əsərlər Kitablar Çəmənli M.
- Elatlı E
- Həşimli A
- Nuruqızı S
- Soyqırım
- Yaqublu N.
|
Aparıcı: - Biri var idi, biri yox idi, axar baxarlı, başı ağ çalmalı, həyatın hər səhnəsinin şahidi, hər günlərini inamla salamlayan, sabahlara ümidlə göz dikən, dağların qoynunda Xocalı adlı bir cənnətməkan var idi. Qarabağın sinəsində yer alan bu ocaqda hər səhər göylərin nazlı gözəli günəş təbbəsümü ilə insanları yuxudan oyadırdı.
Bu dağların qoynunda yaşıl bir kənd varıydı, Əlvan saray, güllü bağ, gen aynabənd varıydı. Neçə dodağı şəkər, söhbəti qənd varıydı, Neçə incəbel gözəl, zülfü kəmənd varıydı. Yoxdu daha nağıldı, İtdi, batdı, dağıldı, Mənim şirin qafiyəm, mənim üçcə hecalım, Xocalım, ay Xocalım. Səhnəyə böyük yaş qrupundan olan 2 nəfər oxucu (oğlan və qız) çıxaraq Xocalıya aid şeir söyləməyə başlayırlar. I oxucu: -Xocalıdan səs gəldi: “Kömək edin, amandı!” Güllələrin səsindən Ot tutdu, aləm yandı. 15
Tənha qaldı Xocalı, Kömək edən olmadı. Dağıldı şəhər bütün, Ondan əsər qalmadı
II oxucu: -Erməni-rus ordusu Basqın etdi qəflətən. Qadın, qoca, uşağı Qətlə yetdi qəflətən. Bələkdəki körpələr Süngülərə taxıldı. Günahsız insan qanı Su yerinə axırdı.
Yuyuldu ana torpaq. İşgəncələr verildi O gün xalqıma,Allah Güllələndi millətim, Tapdalandı qeyrətim Xocalıda o gecə. II oxucu: - Dünya niyə susubdur, Məgər görməyir bunu? Müdafiə edirlər Erməni quldurunu. Susduracam od qoxan Cingiltili səsini. Qulağını aç, eşit, Koroğlu nərəsini (I və II oxucu sonuncu bəndi bir yerdə) -Cinayətkar cəzasın
Çəkməlidir onu bil 16
Xocalı mənimkidir,
Düşmənim, geri çəkil! Şeiri söylədikdən sonra baş əyib səhnəni tərk edirlər. Sonra 3 nəfər ağ libaslı (ölən uşaqların ruhları) kiçik yaş qrupundan olan oxucu və 1 nəfər böyük yaş qrupundan olan oxucu (qız) ana libasında səhnəyə çixaraq şeirlər söyləyirlər. Ana ağlayaraq uşaqlardan soruşur: -Niyə külə döndünüz, Ay körpə balalarım? Hansı nağılların siz, Deyin qəhrəmanısız? Sizin ki, yox idi bir Kiçik də təqsiriniz? Bəs hansı fitnəkarın Oldunuz şikarı siz? Dünyaya göz açdınız Təlaşlı bir zamanda. Müharibə başlandı!.. Qırılaydı əlləri Düşmənin başlayanda. Gülüşünüz qurudu Südlü dodağınızda, Səsiniz də uduldu Elə boğazınızda. Yalnız qaçhaqaç görür, Bir də eşidirdiniz: -Atəş! Haray! Ay haray! Erməni gəldi, haray!
17
Uçuldu beşiyimiz! Xəyanətin əliylə, Düşmənin əməliylə. Dünyada əziz olan, Amalı təmiz olan Atamızı itirdik, Əzizdən əziz olan Anamızı itirdik
İstəməyən güllələr Tuşlandı üzümüzə
Şıdırğı yağış kimi Töküldü üstümüzə Qönçə gül-çiçək kimi
Bizi vaxtsız biçdilər,
Qanımıza bulanıb, Qanımızdan içdilər. Səsimiz, fəryadımız Göylərə ucalırdı,
Sanki hər bir güllədən Dağlar da qocalırdı.
III oxucu: - O qaniçən cəlladlar
Bəli, aldatdı bizi. Ağa-boza baxmadan
Heç süd dişi çıxmayan Körpələrə qıydılar.
Döyə-döyə qırdılar, Söyə-söyə qırdılar:
-Türkün nəsli gərəkdir 18
Bələkdəcə qırıla,
Süngülərdən keçirilə, Al qanında qıvrıla.
Deyə-deyə qırdılar, Döyə-döyə qırdılar,
Biz körpə fidanları Allah qırsın onları. Ana - Qoymazlar ki, qanınız
Yerdə qala, balalar. Laylasın anam mənə Belə demiş dönə-dönə:
“Bir anan mən, biri Vətən”... A körpəcə fidanlar, Unudulmaz o anda O vaxtlar, o zamanlar. Bu gün xalq da, Vətən də Unutmamışdır sizi. Azadlıq arzusuyla Alışan qəlbinizi,
Neçə-neçə igidi.
Siz rahat uyuyun ki,
Qalib gələr həqiqət!
Neçə ay, il keçsə də,
Zəfər çalar ədalət! İştirakçılar baş əyərək səhnəni tərk edirlər. Aparıcı: - 1992-ci ilin fevralı idi, bu füsnkar məkanın üstünü qara buludlar aldı. İşıqlı sabahlara can atan yurdumuz erməni qəsbkarlarının iştahına tuş gəldi. Bir işğalçı olaraq bədnam qonşularımız füsnkar gözəlliyin əsiri oldular. Ağzından alov çıxan silahlar yedi səni, İştahalar, nəfslər, tamahlar yedi səni. 19
Bağışlanmaz, yuyulmaz günahlar yedi səni. ... Heç Allah götürərmi qisasımı gec alım? Xocalım, ay Xocalım! Aparıcı: - 25-dən 26-na keçən gecə dinc sakinlər onları daha dəhşətli bir faciənin gözlədiyini bilmirdilər. Həmin gecə bir ailənin taleyi belə oldu. Leyli dəhşətli atışmanın səsindən oyananda saat 10-nun yarısı idi. Həm çöldəki tükürpədici vahimənin səsi, həmdə evdə yalqızlıq xofu onu bürüdü. Ana təlaş içində beşikdə yatan körpəsinə doğru boylandı. Qorxu içində olan ana özünü itirdi.Neçə müddət idi ki, həyat yoldaşı Xocalı aeroport postunda keşik çəkirdi.Ana pəncərəyə yaxınlaşır. Bu an qarşılaşdığı mənzərədən sanki başı hərlənir. Xocalı alov içində yanırdı. Onun qarşılaşdığı bu mənzərə sanki cəhənnəm idi. Ana bir anlıq beşiyə tərəf cumur və yuxulu körpəsini qapır və alovun içində özünü ora-bura vuran camaatla vurnuxmağa başlayır. Nəhayət cəhənnəmdən qurtulmaq üçün şaxtalı fevral günündə körpəsi ilə birgə qaranlıq meşəyə doğru üz tutur. Lakin hara üz tutsa da yağı onların başının üstünü quduz kimi kəsmişdi. Buzdan qaysaq bağlamış Qarqar çayını keçərkən körpəsini bağrına basır. Ana: -“Yox... Yox... mən səni heç kəsə vermərəm, mənim balam!”Özünü yox, körpəsini xilas etmək üçün var gücü ilə qaçır. (Aparıcı səhnəyə gəlir) Müharibə, Düşmən, Şaxta... Bu üçhökmlü qorxular içərisində ana qayaya doğru qaçmağa başlayır. Hənirti eşidir. Ana ətrafına boylanır. Hər tərəfi qarla örtülmüş yerdə ləpirlərdən başqa heç nə görmür. Birdən uzaqdan topa gələn bir qaraltı görür. Dəhşət içərisində mağaraya tərəf qaçaraq gizlənir. Ara sakitləşəndən sonra mağaradan çıxir. Bu zaman ona elə 20
gəldi ki körpəsi donur. Ehmalca qucağındakı körpəsinin üzünü açdı... Boş yorğanı əlləri ilə ələk-vələk elədi. Körpə yox idi.Yoxx!!! ola bilməz. Ana ağlaya-ağlaya çönüb arxaya baxır. Geri dönmək istəyir. Amma bacarmır... Xocalı
soyqırımı haqqında həqiqətlərin dünya
xalqlarına çatdırılmasında, bəşəriyyətə qarşı ən böyük cinayətlərdən biri olan bu faciə haqqında beynəlxalq miqyasda dolğun təsəvvürlərin formalaşdırılmasında sənət nümünələrinin də rolu
böyükdür. Sənətkarlarımızan bu faciəyə həsr edilmiş kino, musiqi, teatr, və rəsm əsərləri dünyanın bir çox ölkələrində nümayiş etdirilir. Bu əsərlər Heydər Əliyev Fondunun təşəbbüsü ilə neçə illərdir ki, Xocalı faciəsini Azərbaycana qarşı törədilmiş soyqırım aktı kimi tanıdılmasında böyük rol oynayır. Rəssamlarımızın qəlb ağrısı ilə müraciət etdiyi bu mövzuda ilk növbədə fırça ustası Vaqif Ucatayın silsilə işlərini və xüsusilə
Sinəsinə düşmən xəncəri sancılmış körpəni əks etdirən bu plakat hər kəsdə şəhidlərə mərhəmət, faciəni törədənlərə isə nifrət hissi aşılayır. 21
rəssamlardan Mayis Əliyevin “Haray”, “Xocalıya ithaf”, Cəmil Quliyevin “Xocalı”, Abdulla Ələkbərovun “Qarabağın sabahı”, Səbuhi Məmmədovun “Yaralı ana”, “Dəhşət”, Sabir Çopuroğlunun “Xocalı harayı”, Rövşən Məmmədovun “Torpağın harayı”, “O qan yerdə qalmaz”, Vüqar Quliyevin “Sönmüş ocaq” və s. əsərlərdə faciənin ayrı-ayrı məqamları işıqlandırılmışdır.Xocalı faciəsinin anım günündə rəssamların əsərlərindən ibarət “Xocalı
sərgiyə baxış keçirilir. Bu sərgidəki əsərlər Xocalı soyqırımının dəhşətlərini oxuculara rəssamların dili ilə deyəcək. Bu soyqırımın dəhşətləri sənətin müxtəlif sahələrində də öz əksini tapmışdır. Faciənin adının əbədiləşməsi üçün ölkəmizdə böyük işlər görülmüşdür. Bakıda yerləşən Xocalı faciəsi abidəsi Xocalı şəhidlərinin xatirəsinə ehtiramın nümunəsidir. Özündə ana kədərini əks etdirən bu heykəlin müəllifi tişə ustası Aslan Rüstəmovdur. Yaxın keçmişin acı həqiqətlərini gələcək nəslə çatdırmaq üçün Xocalı qətliamına həsr edilmiş bu sənət nümunələrinin təbliği kitabxanada əsas yer tutur. Sərgidən sonra bu abidəyə “Dünyanın ən dəhşətli faciəsi” adlı ekskursiya 22
təşkil etmək olar. Bunun üçün öncə yaxınlıqdakı hər hansı məktəbin rəhbərliyi ilə danışılır və müəyyən siniflə ekskursiya üçün vaxt təyin edilir. Burada kitabxanaçı faciə haqqında şagirdlərə ətraflı məlumat verir. Məlumat üçün Xocalı faciəsindən bəhs edən kitablardan istifadə edilə bilər. Xocalı həqiqətlərini dünyaya çatdırmaq son illər xeyli işlər görülmüş, xarici dillərdə kitablar nəşr edilmiş, filmlər çəkilmiş, saytlarda məlumatlar yerləşdirilmişdir. Soyqırımla bağlı məlumatların oxuculara hərtərəfli çatdırılması üçün biz kitabxanaçılar da fəallıq göstərməliyik.Xocalı həqiqətlərini dünyaya
çatdırılmasında çəklimiş filmlərimizin də müstəsna əhəmiyyəti vardır. Bu qətliamla bağlı ilk bədii film Nüşabə Məmmədovanın “Haray” filmidir. Xocalı faciəsinin 25-ci ildönümü ilə bağlı
kinoda dolğun ifadəsidir. Rejissor Oruc Qurbanovun quruluşunda ərsəyə gələn kinolentdə Xocalıda baş verənlər insanlığa qarşı törədilmiş tükürpədici hadisə kimi təsvir olunur. Ermənilərin azərbaycanlı əsirlərə qarşı törətdikləri işgəncələrə şahid olan iki yeniyetməni baş qəhrəman kimi təqdim edən bacı və qardaşın intiharı ekran əsərini çox təsirli edir. Digər ekran əsəri rejissor Mərahim Fərzəlibəyovun çəkdiyi “Qırmızı qar” filmidir. Xocalı və Qarabağ mövzusunda daha bir ekran əsəri Elxan Qasımovun çəkdiyi “Biz qayıdacağıq” filmidir. Film Xocalıdan olan yeniyetmə oğlanın həyatından bəhs edir. Son dövrlər çəkilən “Xoca” filmi isə mövzuya daha yaxınlaşaraq, Xocalının işgalı ərəfəsindəki ağrılı məqamlara söykənir. Bu gün Qarabağı geri qaytarmaq Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü, torpaqlarımızın toxunulmazlığını bərpa etmək,
Azərbaycan dövlətçiliyinə əbədiyyət qazandırmaq, Azərbaycanda separatizmin kökünü kəsmək haqqımızı kimsə əlimizdən ala bilməz. Vətən oğlu Qarabağ bu gün bizim üçün Tanrı sınağı, 23
qeyrət rəmzidir. Qarabağ bizim yaşam pasportumuzdur. Qarabağsız Azərbaycan ruhsuz candır. Bu gün Qarabağ milli qeyrət, milli mənlik, milli özünüdərk, olum-ölüm yolu, gələcək nəsillər qarşısında məsuliyyət hissi deməkdir. Qarabağı unutsan, bu gününlə, sabahınla, varlığınla, həyatınla vidalaşmalı olacaqsan. Bu gün səni məhv etməyi, varlığını tarix səhnəsindən silməyi qarşısına məqsəd qoymuş erməni-daşnaq faşizmi ilə üz- üzəsən. Qarabağ uğrunda mübarizə aparmalısan. Bu mübarizə sənin yaşamaq haqqın, həyat sevincindir. Qan yaddaşını oyat! Tarixdən ibrət dərsi götürməyənləri tarix özü cəzalandırır.
24
Ədəbiyyat siyahısı:
Beynəlxalq hüquq normaları Xocalıda soyqırımının həyata keçirildiyini birmənalı təsdiqləyir // Erməni xəyanəti : terror, soyqırım və deportasiya siyasəti. – Bakı : Avropa, 2009. – S.102-116. Biz o yurdlara qayıdacağıq : foto kitab. - Bakı : "QHT nəşriyyatı", 2013. - 152 s. Bizi əsirlikdən qurtarın = Release us from captivity. - Bakı : Qismət, 2006. - 680 s. : foto, xəritə. - Azərbaycan və ingilis dillərində.
Террор. – Bakı : Vətən, 2005. – 168 s. Əhmədov Q. Ermənilər bizi üç gün ov kimi ovladılar, qarışqa kimi qırdılar // Erməni xəyanəti : terror, soyqırım və deportasiya siyasəti. – Bakı : Avropa, 2009. – S.117-118.
soyqırımı” insan ağlının qəbul etmədiyi vəhşanəlikdir // Əroğul Ə. Erməni-daşnak faşizmi və Azərbaycan. - Bakı : Təhsil, 2007. – S.350-363. Əroğul Ə. XX əsr Azərbaycan türkünün soyqırımı əsridir // Erməni-daşnak faşizmi və Azərbaycan. - Bakı : Təhsil, 2007. – S.364-370. – Məqalədə soyqırımının illər üzrə sayının cədvəli verilmişdir. Hicran F. Qarabağda talan var.- Bakı : Gənclik, 1992.- 160s.
Xəlilqızı Ə. Güllələnmiş uşaqlıq = Растрелянное детство = Shot Through ChildHood. – Bakı : Çaşıoğlu, 2007. - 297 s.
M.F.Axundov adına Azərbaycan Milli Kitabxanası, 2012. - 313 s. - Azərbaycan və rus dillərində.
25
Yesterday and Today : in photos = Карабах: вчера, сегодня : в фотоснимках = ةیفارغوتفلا روصلا مویلا و سملاا غابارق : kitab-albom - Bakı : İndiqo, 2007. - 200 s. : foto. - Azərbaycan, ingilis, rus və ərəb dillərində.
qızı Quliyeva haqqında // Məhərrəmli Z. Qırx qız dastanı. – Bakı : 2003. – 315 s.
Azərbaycanlılara qarşı apardığı soyqırım siyasətinin xronologiyası. - Bakı : Adiloğlu, 2011. - 184 s.
hissə. - Bakı : Ziya NPM, 2015. - 256 s. Musaqızı S. Azərbaycan terrorizm caynağında. – B. : Təfəkkür, 2004. – S. 156. Müslümqızı S. Dünya susmasın gərək = World should not keep silence : Sənədli xronika. - Bakı : Yazıçı, 2014. - 84 s. : foto. - Azərbaycan və ingilis dillərində.
Bakı: 2008. - 254 s. : fot. - Azərbaycan və ingilis dillərində. Müslümqızı S. Qar üstünə qan yağırdı.- B.: Azərnəşr, 1993.- 184 s. Onlar heç vaxt böyüməyəcəklər = They will never grow up = Они никогда не станут взрослыми/ "Azərbaycan yolu" Siyasi Hərəkatı; red. : M. Nazimoğlu. – Bakı : Çaşıoğlu, 2005. - 96 s.
Seyidzadə M. M. Milli qəhrəmanlar zirvəsi. - Bakı : BS Polygraphic, 2010. - 256 s.
Qarabağda müharibənin başlanması : Hadisələr... faktlar... - Bakı : Avropa, 2008. - 400 s. : foto.
Qarabağda müharibənin başlanması : Hadisələr... faktlar... - Bakı : Avropa, 2008. - 400 s.
26
(Beynəlxalq erməni terroruna qarşı yeni strateji model) : monoqrafiya : 3 cilddə. I cild. - Bakı : CBS, 2014. - 344 s. Səmədov V. Leyla Əliyeva "Xocalıya ədalət!" (Beynəlxalq erməni terroruna qarşı yeni strateji model) : monoqrafiya : 3 cilddə. II cild. - Bakı : CBS, 2014. - 376 s.
(Beynəlxalq erməni terroruna qarşı yeni strateji model) : monoqrafiya : 3 cilddə. III cild - Bakı : CBS Polygraphic production, 2014. - 480 s. Sultanov Z. Xocalı faciəsi.- B.: İşıq, 1993.- 51 s. Zamanov N. Xocalı. Bizim bilmədiyimiz həqiqətlər // Erməni terroru – Bakı : Avropa, 2008. – S.337-350.
Elektron resurslarda Azərbaycan tarixi [Elektron resurs] : XI-sinif. Ən
yeni dövr III hissə. - Bakı : İnnovativ Tədris Mənbələri (İTM) QSC, 2012. - 1 el. yaddaş(fləşkart) : rəngli, az.
2010. – 224 s. Elatlı E. Cəhənnəmdən gələn səs : roman. – B.: Elgün, 2011. – 368 s. Gün N. Xocalı simfoniyası : rekviyem : Azərbaycan, rus və ingilis dillərində. – B.: Vektor Nəşrlər Evi, 2006. - 82 s.
96 s.
İsabəyli Q. "Aclıq" dərsi. - Bakı : Şirvannəşr, 2014. - 8 s. - Kitab Azərbaycan və ingilis dillərindədir. Məmmədli N. Zəngulə.- Bakı : Qapp-poliqraf, 2004.- 224 s.
27
Дети Ходжалы - снежный цветок в крови = Children of Khojaly - bloody primroses : povest. - Bakı : Yazıçı, 2013. - 120 s. - Azərbaycan, rus və ingilis dillərində.
Bakı : Hədəf nəşrləri, 2012. - 431 s. : il.
Ensiklopediyası NPB, 1996. – 48 s. Sonam B. Qanlı dərə.- Bakı : Qanun, 2004.- 44 s. Sonam B. Sahibsizlik. – Bakı : Qanun, 2004. – 52 s. Soyqırım: Erməni terrorizmi : [bədii və sənədli əsərlərdən ibarət toplu]. – B.: MBM, 2009. – 164 s. Vəkiloğlu M. Soyqırım= Геноцид. – Bakı : Təhsil, 2010. – 245 s. Yaqublu N. Xocalı soyqırımı. - Bakı : Elm və Təhsil, 2012. - 188 s. Kitablarda Abuzərli N. Xocalı soyqırımı // Abuzərli N. Elçilər. – B. :Şivannəşr,2004. – S.195-196. Yüklə 1,13 Mb. Dostları ilə paylaş:
|