«Təsdiq edirəm»
Yüklə 12,9 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
müdafi
ə üz rə ye ni də n veri lə n d ər əc əsi Obyektd ə Mülki M üdafi ə ştatl ı m şçil ər inin n əz ərd ə tutulan say ı Obyektin növü (f əaliyy ətd ə ol an, in şa ed il ən, ye nid ən qur ) 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 7 Behruz Melikov Behruz Melikov 2-ci tədris sualı: Mülki Müdafiənin təşkiledilmə prinsipləri. Azərbaycan Respublikasında mülki müdafiə ümumdövlət müdafiə sisteminin tərkib hissəsi olmaqla aşağıdakı prinsiplər əsasında təşkil edilir: 1) ərazi prinsipi (mülki müdafiə tədbirlərinin Azərbaycan Respublikasının bütün ərazisində təşkil edilməsi); 2) fərqli və kompleks yanaşma prinsipi (Azərbaycan Respublikasında mülki müdafiə tədbirlərinin ayrı-ayrı bölgələrin, şəhərlərin, istehsal və sosial təyinatlı obyektlərin hərbi-strateci, iqtisadi və digər xüsusiyyətləri nəzərə alınmaqla planlaşdırılması və əlaqələndirilmiş şəkildə həyata keçirilməsi); 3) kütləvilik və məjburilik prinsipi (mülki müdafiə tədbirlərinin Azərbaycan Respublikasının bütün əhalisini əhatə etməsi və məjburi xarakter daşıması); 4) daimi hazırlıq prinsipi (Azərbaycan Respublikasının mülki müdafiə sisteminin fövqəladə hadisələr zamanı dərhal və səmərəli fəaliyyətə başlamağa hazır vəziyyətdə olması); 5) dərhal xəbərdarlıq prinsipi (baş verə biləjək və ya baş vermiş fövqəladə hadisələr haqqında Azərbaycan Respublikasının əhalisinə dərhal məlumat verilməsi); 6) qarşılıqlı əlaqə prinsipi (mülki müdafiənin təmin edilməsində iştirak edən Azərbaycan Respublikasının dövlət orqanlarının və mülki müdafiə qüvvələrinin sıx və uzlaşdırılmış fəaliyyət göstərməsi). 3-jü tədris sualı: Mülki Müdafiənin məqsədi. Mülki Müdafiənin məqsədi aşağıdakılardır: 1) fövqəladə halların qarşısının alınması məqsədi ilə profilaktik tədbirlərin həyata keçirilməsi; 2) fövqəladə hallar zamanı mümkün olan ziyan və itkilərin həjminin maksimum azaldılması; 3) fövqəladə halların və onların nətijələrinin aradan qaldırılması. ______________________________________ «______________» 8 Behruz Melikov Behruz Melikov «Təsdiq edirəm» __________________________________ __________________________________ __________________________________ « ___ » ___________ 200_ – c_ il _____________________________________ ilə keçiriləcək əməli məşğələnin PLAN-KONSPEKTİ Mövzu-2: Respublika ərazisində baş verə biləjək (ehtimal olunan) fövqəladə hadisələrin təsnifatı. Tədrisin məqsədi: Fövqəladə hadisələrin qarşısının alınması və nətijələrinin aradan qaldırılması üzrə, nəzəri biliklərin artırılması. Məşğələnin keçirildiyi yer: Tədris sinifi Vaxt: 2 saat Tədris sualları və təxmini vaxt bölgüsü: • Dinləyicilərin məşğələyə hazırlığının yoxlanılması - 7 dəq. • 1-ci tədris sualı: Fövqəladə hadisələrin təsnifatı - 30 dəq; • 2-ci tədris sualı: Fövqəladə hadisələr zamanı ərazinin və əhalinin mühafizəsi - 25 dəq; • 3-cü tədris sualı: Fövqəladə hadisələr zamanı əhalinin mənəvi psixioloci hazırlığı - 20 dəq. • Məşğələyə yekunun vurulması - 8 dəq. • Ədəbiyyat: 1. Azərbaycan Respublikasının MM haqqında qanunu. 2. Azərbaycan Respublikasının Nazirlər Kabinetinin 1998-ji il 25 sentyabr tarixli 193 saylı qərarı. 3. H. Ojaqovun « Mülki müdafiə» kitabı. I. FÖVQƏLADƏ HADİSƏLƏRİN TƏSNİFATI Fövqəladə hadisə – insan tələfatına, insanların səhhətinə və ya ətraf mühitə ziyan vurulmasına, əhəmiyyətli maddi itkilərə və insanların həyat fəaliyyəti şəraitinin pozulmasına səbəb ola biləjək və ya səbəb olmuş hərbi əməliyyatlar qəza, təbii və ya digər fəlakət nətijəsində müəyyən ərazidə yaranmış vəziyyətdir. Fövqəladə hadisələr tiplərinə, növlərinə, miqyasına, nətijələrinin ağırlığına, habelə, digər əlamətlərinə görə təsnif edilir. Əgər, ehtimal olunan bütün fövqəladə hadisələri jəm halında götürsək, onda onları iki növə ayırmaq olar. Behruz Melikov Behruz Melikov 2 • Münaqişəli; • Münaqişəsiz fövqəladə hadisələr. Münaqişəli fövqəladə hadisələrə: • hərbi toqquşmalar; • ekstremist siyasi mübarizə; • sosial partlayışlar; • milli və dini zəmində olan münaqişələr; • terrorizm; • tüğyan edən jinayətkarlıq və sairələrini aid etmək olar. Münaqişəsiz fövqəladə hadisələr: • təbii; • texnogen; • ekoloci xarakterli Belə hadisələri onların mənşəyinə, xassələrinə görə xarakterizə edən bir çox əlamətləri üzrə qruplaşdırıb, təsnif etmək mümkündür. Respublikamızın ərazisində bütün bu növ fövqəladə hadisələrin baş vermə ehtimalı mövjuddur. Təsir dairəsinə (miqyasına) və nətijələrinin ağırlığı görə, fövqəladə hadisələr: 1. Lokal (qismən); 2. Obyekt miqyaslı(səjiyyəli); 3. Yerli; 4. Regional; 5. Dövlət əhəmiyyətli (milli); 6. Qlobal xarakterli ola bilər(jədvəl № 1). Lokal (qismən) hadisələr - iş yerndən (iş sahəsindən), mənzildən kənara yayılmır.Zərərçəkənlərin sayı 10 nəfəri keçmir. Obyekt miqyaslı hadisələr - sənaye obyektində, bina və ya qurğu hüdüdlarında məhdudlaşır. Həlak olanların sayı 10 nəfər qədər, zərər çəkən əhalinin sayı 100-dən 1000- ə qədərdir. Yerli hadisələr - anjaq yaşayış məntəqəsinin,təkjə bir şəhərin və ya kənd təsərrüfatı müəssisəsinin ərazisində özünü göstərir. Həlak olanların sayı 100-dən 1000 nəfərə qədər,zərər çəkən əhalinin sayı 10.000-dən 125.000-ə qədərdir. Regional fövqəladə hadisə - bir neçə sənaye və ya kənd təsərrüfatı rayonlarını, bütünlüklə şəhəri və onun ətraflarını əhatə edir. Həlak olanların sayı 1.000-dən 25.000 nəfərə qədər,zərər çəkən əhalinin sayı 125.000-dən 500.000-ə qədərdir. Dövlət əhəmiyyətli (milli miqyaslı) fövqəladə hadisələr – respublikanın xeyli ərazilərini əhatə edən, lakin dövlətin inzibati sərhədlərindən kənara çıxmayan hadisələrə deyilir. Həlak olanların sayı 25.000-dən 1.000.000 nəfərə qədər,zərər çəkən əhalinin sayı 500.000-dən 20.000.000-a qədərdir. Qlobal fövqəladə hadisələr – bir ölkənin ərazisində məhdudlaşmır və qonşu dövlətlərində ərazilərinə yayılır. Həlak olanların sayı 1.000.000-dən artıq,zərər çəkən əhalinin sayı 20.000.000-dən artıq. Behruz Melikov Behruz Melikov 3 Təsir dairəsindən (yayılma miqyasından) əlavə, fövqəladə hadisələr baş verən insan tələfatının miqdarına, zədələnmiş (köçürməyə məruz qalan) əhalinin sayına, habelə, dəymiş zərərin miqyasına görədə təsnif edilir. İdarə üzrə, mənsubiyyətinə görə: • Tikintidə; • Sənayedə; • Mənzil və kommunal məişət sahələrində; • Kənd təsərrüfatında; • Meşə təsərrüfatında; • Nəqliyyatda (hava, su, yerüstü və yeraltı) olur. 1. Təbbi xarakterli fövqəladə hadisələrin təsnifatı: • Meteoroloci təhlükəli hadisələr (9-11 ballıq fırtına, 12-15 ballıq qasırğa, tufan, burulğan, iri dolu, leysan yağışı, güjlü qar, güjlü buzlaşma, güjlü çovğun, quraqlıq, donvurma və s.); • Geofiziki təhlükəli hadisələr (zəlzələlər, vulkan püskürmələri); • Hidroloci təhlükəli hadisələr (su səviyyəsinin qalxması (daşqın) və düşməsi, yeraltı suların səviyyəsinin qalxması(subasma)); • Kənd təsərrüfatı heyvanlarının yoluxuju xəstəliklərə tutulması; • İnsanların yolxuju xəstəliklərə tutulması; • Kortəbii yanğınlar (meşə yanğınları, yeraltı yanğınlar, zəmi və çöl yanğınları). • Kənd təsərrüfatı bitkilərinin xəstəlik və ziyanverijilərin təsirinə məruz qalması; • Təhlükəli geoloci hadisələr (sürüşmə, torpaq uçqunları, sel, marxal, tozlu qasırğa, karst suxurlarında yer səthinin çökməsi); • Dənizdə hidroloci təhlükəli hadisələr (tropik qasırğa, sunami, 5 baldan yuxarı güjlü dalğalanma, dəniz səviyyəsinin sürətlə dəyişməsi). 2. Texnogen xarakterli fövqəladə hadisələrin təsnifatı: • nəqliyyat qəzaları (fəlakətləri); • yanğınlar (partlayışlar); • Binaların qəflətən uçulması; • GTZM-lər yayılmaqla, baş verən qəzalar; • Radioaktiv maddələr (RM) ətrafa ayrılmaqla, baş verən qəzalar; • Bioloci təhlükəli maddə (BTM) ətrafa yayılmaqla baş verən qəzalar; • Həyat təminatlı kommunal sistemlərində (su, kanalizasiya, qaz, istilik şəbəkələri və elektrik-enerci sistemlərində), baş verən qəzalar; • Hidrodinamik qəzalar (bəndlərin yarılması). 3. Ekoloci xarakterli fövqəladə hadisələrin təsnifatı: 1. Yerin (torpağın, yer təkinin və səthinin) vəziyyətinin dəyişməsi ilə əlaqədar fövqəladə hadisələr; 2. Atmosferin (mühitin) tərkibi və xassələrinin dəyişməsi ilə əlaqədar,fövqəladə hadisələr (iqlimin kəskin dəyişməsi,şəhərlərdə kəsgin oksigen azlığı, azon qatının pozulması və s.); Behruz Melikov Behruz Melikov 4 3. Hidrosferin (su mühitinin) vəziyyətinin dəyişməsi ilə əlaqədar fövqəladə hadisələr (su mənbələrinin quruması, çirklənməsi və su ehtiyyatlarının kəskin surətdə azalması); 4. Biosferin vəziyyətinin dəyişməsi ilə əlaqədar, fövqəladə hadisələr (yaşayış mühütünün dəyişməsinə həssas olan heyvan və bitkti növlərinin yox olması, yerin bitki örtüyünün məhv olması və s.). 4. Sosial-siyasi xarakterli fövqəladə hadisələrin təsnifatı: Sosial-siyasi xarakterli fövqəladə hadisələrin 2 növü var. • Sosial-mədəni xarakterli fövqəladə hadisələr, hansı ki, öz növbəsində: - Peşə əlaməti; - Dini əlamət; - Mülkiyyət əlaməti; - Ərazi əlaməti; - Qohumluq əlaməti; - Yaş həddi və digər əlamətlərlə xarakterizə olunur. • Siyasi xarakterli fövqəladə hadisələr isə: - Millətlərarası münaqişələr; - Narkotik maddə tijarəti; - Mütəşəkkil jinayətkarlıq; - «Kölgə» iqtisadiyyatı; - Dövlət böhranı; - İnformasiya və digər əlamətlər üzrə xarakterizə olunur. Bu təsnifat fövqəladə hadisələrin miqyasını və nətijələrinin həjmini əhatə etmir, lakin fövqəladə hadisələrin qarşısının alınması üçün tədbirlərin seçilməsi, vəziyyətin xarakterinin qiymətləndirilməsi, eləjədə xilasetmə və digər təxirəsalınmaz işlərin aparılması üzrə əsas istiqamətlərin göstərijiləri rolunu oynayır. Resprublikamızın ərazisi vaxtaşırı olaraq, bir çox təbii fəlakətlərin təsirinə məruz qalır. Bunlardan ən dəhşətlisi zəlzələdir. Zəlzələ – yeraltı təkanlar, yerin üst qatının titrəməsi, nətijədə yer qabığında və ya, yerüstu süxurların laylarında yarıqların əmələ gəlməsi və böyük məsafələrə ötürülən elastiki titrəyişlərdir. Zəlzələnin aşağıdakı növləri mövjuddur: • Tektonik (yer qabığının dərinliyində, litosfer tavalarda baş verən çatlar və ya yerdəyişmələrdən əmələ gələn təkanlar); • Vulkanik; • Uçqun və bəndlərin yarılması nətijəsində yaranan törəmə zəlzələlər; • Sualtı; • Metioritin yerə düşməsi nətijəsində yaranan zəlzələlər; • Planetimizin digər kosmik obyektlərlə toqquşması nətijəsində baş verən zəlzələlər. Zəlzələ ojağının yerin altındakı mərkəzi - hipomərkəz (hipo-dərin deməkdir), onun yerin səthindəki proyeksiyası isə - epimərkəz (epi-dayaz deməkdir) adlanır. Epimərkəzin ətrafında zəlzələ zamanı ən güjlü təkanlar hiss edilən sahəyə – episentral sahə deyilir. Behruz Melikov Behruz Melikov 5 Zəlzələnin yaratdığı titrəyiş, zəlzələ ojağından və ya, epimərkəzdən yerin səthi üzrə, hər tərəfə yayılır ki, bunlar elastiki (seysmik) dalğalar adlandırılır. Zəlzələ güjünü və xarakteristikasını səjiyyələndirən əsas parametrlər – zəlzələnin maqnitudası, zəlzələ ojağının dərinliyi və yerin səthində zəlzələ enercisinin intensivliyidir. Maqnituda – zəlzələnin törətdiyi elastik dalğaların enercisini xarakterizə edən, 0- dan 8,5 - dək olan hədd çərçivəsində dəyişən enerciyə mütanasib olan şərti kəmiyyətdir. Zəlzələnin maqnitudasını ölçmək üçün, Rixter şkalasından istifadə edilir ki, bu şkaladada, hər bir vahid, özündən əvvəlki vahidə nisbətən, titrəyiş enercisinin yüz qat artığına müvafiqdir. Zəlzələ ojağının dərinliyi – müxtəlif seysmik rayonlarda 0-dan 700 km-dək dəyişə bilər. Hər bir seysmik rayon üçün, ehtimal olunan zəlzələnin dərinliyinin müəyyən həddi mövjuddur. Yer səthində zəlzələ enercisinin intensivliyi, on iki ballıq şkala üzrə (jədvəl) ölçülür. Zəlzələnin xarakteristikası və güjünün 12 ballıq seysmik jədvəl üzrə müəyyən edilməsi NÖVÜ BALLAR ÜMUMİ TƏSNİFATI XARİJİ TƏSİRİ 1 hiss edilməyən Jihazlar yer titrəyişini qeydə alsalarda, insanlar bunu hiss etmirlər. 2 çox zəif Binaların yuxarı mərtəbələrində yaşayan insanlar yüngül titrəyiş hiss edirlər. 3 z ə i f Bir çox insanlar titrəyişi hiss edirlər. ZƏİF 4 mülayim Zəlzələni əsasən, hamı hiss edir, şüşələr silkələnir. 5 biraz güjlü Yatmışların çoxu ayılır, çilçıraqlar yellənir və s. 6 güjlü Binalar zəif zədələnir, divarların suvağında nazik çatlar əmələ gəlir. GÜJLÜ 7 çox güjlü Divarlarda çatlar əmələ gəlir, divarların suvaqları hissə - hissə tökülür, tüstü sobaları qismən dağılır. 8 dağıdıjı Karnizlər, tüstü sobaları düşür, divarlarda ara çatları əmələ gəlir və qismən dağılır, insanların ayaq üstə hərəkəti çətinləşir. 9 viranediji Binaların divarları və üst örtüyu dağılır. 10 məhvediji Bir çox binalar dağılır və yer səthində 1 m eninədək çatlar əmələ gəlir. 11 fəlakətli Dağlarda böyük uçqunlar olur, yer səthində isə, çatlar və oyuqlar əmələ gəlir. DAĞIDIJI 12 güjlü fəlakətli Yer səthinin relyefi qismən dəyişir. Behruz Melikov Behruz Melikov 6 Azərbaycan respublikasının ərazisi üçün, xarakterik olan təbii fəlakətlər Azərbaycan Respublikasının ərazisində zəlzələ, sel, fəlakətli subasma (daşqın), sürüşmə və uçqunlar, təbii yanğınlar, epidemiyalar, epizotiyalar, marxal kimi təbii fəlakətlər baş verə bilər. Azərbaycan respublikasının hansı rayonları daha çox təbii fəlakətlərə məruz qalır? 1. Zəlzələ Azərbaycan Respublikası Milli Elmlər Akademiyasının Geologiya institutu tərəfindən tərtib edilmiş, respublikanın seysmik rayonlaşdırma xəritəsinə görə, bütün ərazisi 12 ballıq şkala üzrə, əsasən 8 (dağıdıjı) baladək, bəzi zonaları isə, 9 (viranediji) bal güjündə zəlzələ ehtimallı region hesab olunur. Bu da, zonalarla ərazinin 4/1-ni əhalinin isə, 20 %-ni təşkil edir. Qeyd olunanları nəzərə alaraq, respublikamızın ərazisi aşağıdakı zonalarla müəyyən olunur: - Abşeron yarımadasında 100 ildə bir dəfə ehtimal edilən 8 bal güjlü zəlzələ zonası; - Respublikanın şimal Xəzəryanı sahilində, Dərbənd seysmik zonasının davamı sayılan və 1000 ildə bir dəfə ehtimal edilən 9 bal güjlü zəlzələ zonası. Bu sahənin dəniz akvatoriyasında 7-8 bal güjlü zəlzələlər daha tez-tez baş verir, lakin bunlar sahilə 5-7 bal güjündə çatır; - Böyük Qafqazın jənub yamajlarında yerləşən 9 bal güjlü Şamaxı, İsmayıllı- Balakən zəlzələ zonası. Burada belə zəlzələ 1000 ildən bir, zonanın mərkəzi hissəsində isə, 100 ildən bir baş verməsi ehtimal edilir; - Kiçik Qafqaz dağlarının 9 baladək güjü olan Gənjə-Göygöl zonası. Burada 8-9 bal güjündə zəlzələ 1000 ildən bir, onun mərkəzi hissəsində isə, hər 100 ildən bir ehtimal olunur; - Naxçıvan Muxtar Respublikasının bütün ərazisini, 9 bal ehtimallı zəlzələ zonası əhatə edir; - Talış zonası da, yüksək seysmik təhlükəli rayon hesab edilir. 2. SEL. Respublikanın ərazisini aşağıdakı sel təhlükəli rayonlara ayırmaq mümkündür: - Böyük Qafqaz dağlarının jənub və şimal-şərq yamajları; - Kiçik Qafqaz dağlarının şimal-şərq yamajları; - Naxçıvan Muxtar Respublikası; - Talış dağları. Bunlardan, daha güjlü sel mənbələri Balakənçay və Talaçay (Balakən rayonu), Qaraçay (Zaqatala rayonu), Gürmükçay (Zaqatala rayonu), Kişçay və Şinçay (Şəki rayonu), Dəmiraparançay,Tikanlıçay (Qəbələ rayonu), Qayçay, Ağçay (Oğuz rayonu), Qilqilçay, Axınçay (Tovuz rayonu), Çəhriçay (Şəmkir rayonu), Gənjəçay (Xanlar rayonu), Gilyançay və Ordubadçaydır (Naxçıvan Muxtar Respublikası). Böyük və Kiçik Qafqazın yamajlarından axan digər çaylarda, sel törədə bilər. Belə sel axınları respublikanın xalq təsərrüfatına xeyli ziyan vurur, bağları məhv edir, hidrotexniki qurğuları sıradan çıxarır, körpüləri rabitə və elektrik xətlərini, tikililəri və. s. dağıdır. Behruz Melikov Behruz Melikov 7 3. Sürüşmə və uçqunlar Torpaq sahələrinin üzərindəki tikililərlə birlikdə, yamajın aşağı sürüşməsi Qafqaz dağ silsiləsinin şimal-şərq və jənub yamajlarında, xüsusən də, İsmayıllı (Girdmançay hövzəsində), Ağsu (Ataçay hövzəsi), Şamaxı (Qozluçay , Pirsaatçay , ətraflarında) və Xızı rayonlarında daha tez-tez baş verir. Belə hallar həmçinin Dəvəçi, Zaqatala, Qusar, Oğuz rayonlarında də müşahidə edilir. Talış dağları zonasında, o jümlədən Yardımlı çökəkliyində də güjlü sürüşmələrə rast gəlinir. Sürüşmə və uçqun halları Şamaxı - Qobustan ərazisinin dağlıq hissəsini, Qobustan-Qaradağ və şərqi Abşeronun qismən düzənlik hissəsini də əhatə edir. Bir çox hallarda geniş sürüşmələrə sel və zəlzələlərdə səbəb olur. Məsələn, 1986-jı ildə İsmayıllı rayonunda sürüşmə məhz zəlzələ nətijəsində baş vermişdir. 4. Fəlakətli daşqınlar və subasmalar Respublikanın ərazisində fəaliyyətdə olan əsas 4 su qovşağı (Mingəçevir, Araz, Şəmkir, Sərsəng) və 6 su hövzəsinin (Arpaçay, Ağstafaçay, Vayxir, Jeyranbatan, Yuxarı Xanbulaq, Xaçınçay) torpaq bəndləri zəlzələ nətijəsində, yaxud digər səbəblərdən yarılarsa və ya yuyularsa geniş sahələrdə fəlakətli daşqın və ya, subasma zonaları yarana bilər. Belə bir hadisə baş verərsə, respublika tabelikli şəhərlərin, rayon mərkəzlərinin, yaşayış məntəqələrinin əraziləri, dəmir yolu xətləri, avtomobil yolları, körpülər, rabitə və elektrik xətləri, buradakı bina və qurğular müxtəlif dərəjədə dağılar və ya su altında qalar. Qeyd olunan su qovşağı və su hövzələrinin törədə biləjəyi fəlakətli subasma zonalarının ümumi sahəsi 20 kv.km təşkil edir ki, nətijə etibarı ilə, orada 1125 min əhali evsiz-eşiksiz qalar, xalq təsərrüfatına isə, külli miqdarda ziyan dəyər. Respublika ərazisinin böyük bir hissəsi şimal sərhədlərindən başlayaraq Bakı, Sumqayıt kimi iri şəhərlər də daxil olmaqla jənub sərhədlərinədək, Xəzər dənizi sahilində yerləşir (800 km). Xəzər Dənizinin səviyyəsinin 1,5 m-dən çox qalxması, Xəzər ətrafı zonalarda böyük problemlər yarada bilər. Bakı və Sumqayıtda bir çox müəssisələrin, yaşayış məntəqələrinin suyun altında qalmaq təhlükəsi yaradar. Xəzər dəninizində suyun səviyyəsinin qalxması adamların həyatı üçün də, təhlükə yaradır. 5.Marxal Respublikanın bütün dağ rayonlarında baş verir. Ən çox marxal təhlükəli sahələr Balakən, Kəlbəjər, Ordubad rayonlarıdır. Bu rayonlarda, fəlakətli marxallar baş verərsə, geniş ərazidə sənaye və kənd təsərrüfatı obyektlərinə xeyli ziyan dəyər və insan tələfatına səbəb ola bilər. 5. Epidemiyalar Respublikanın ərazisində taun xəstəliyinin 3 təbii mənbəyi, habelə tulyaremiya və vəba xəstəliyi yayılan təhlükəli sahələr müəyyən edilmişdir. Zaqafqaziyanın düzəngəh-dağətəyi, təbii taun mənbəyi olub, sahəsi 500 min hektardır. Bura, Qazax, Ağstafa, Tovuz, Xanlar, Şəmkir, Salyan, Goranboy, Yevlax, Ağdaş kənd rayonlarını, habelə Mingəçevir şəhərini, Bakının Qaradağ və Əzizbəyov rayonları aiddir. Behruz Melikov Behruz Melikov 8 Arazyanı təbii taun mənbəyinə aid edilən Naxçıvan şəhərinin, Ordubad, Julfa, Şərur və Babək rayonlarının ümumi sahəsi 260 min hektardır. Zaqafqaziyanın yüksək dağlıq taun mənbəyinə isə, sahəsi 100 min hektar olan laçın, Kəlbəjər, Şahbuz rayonları daxildir. Tulyaremiya xəstəliyi ehtimallı zona - Daşkəsən, Gədəbəy, Kəlbəjər, Şəmkir, Goranboy, Julfa, Ordubad və Şahbuz rayonlarını daxildir. Şirvan və Naxçıvan şəhərlərində, habelə jənub rayonlarında da vəba xəstəliyi ehtimalı mövjuddur. Hal-hazırda respublika ərazisində 1 milyondan çox qaçqın yaşayır. Bu qaçqınların məişət şəraitinin ağır olması, onların kütləvi halda yerdəyişməsi də yoluxuju xəstəliklərin baş vermə təhlükəsini yarada bilər. Yüklə 12,9 Mb. Dostları ilə paylaş:
|