English-Azerbaijani Explanatory

Mottling
 
— nəşr. Ləkəli, xal­
xal. Kompüter
 
qrafikası və 
animasiyada
 - təsvirin 
aydınlığını kəskin
 artıran 
zaman
 
naringinin dərisi tipli 
teksturun 
yaranması. Mould 
— 
1) Forma; lekal; şablon 
2) 
Şablonla düzəltmək.
Mount
 = Mounting
 —
Montaj; quraşdırma; yığım. 
Mousable —
 Mausdan 
istifadəyə
 imkan
 verən
(istifadəçi interfeysi 
haqqında).
Mouse — Manipulyator 
«maus», kompüter 
«siçan»ı. 
Micrososft
 
Windows-da 
əsas
 
idarəetmə vasitəsi.
Mausu ilk dəfə 1964-cü ildə 
Douglas
 
Englebart 
kəşf 
edib.
 
Kompüterə qoşmaq 
üsuluna
 görə üç
 növ olur: 
şinli, 
PS/2
 və 
USB 
(Bluetooth-la
 
qoşulan 
mauslar
 da
 vardır).
Mouse
 Cursor —
 
Mausun 
kursoru.
Mouse 
Ear — Mausun 
düyməsi 
(ikisindən biri).
Mouse
 Pad — Maus 
üçün 
kiçik xalça.
Mouse
 Pointer — 
Mausun 
kursoru.
Mouse Port — 
Mausun 
portu. 
Kompüterin maus qoşulan 
xüsusi portu.
Mouse 
Trail — Mausun izi. 
Mouso
 
— «Maus xətası».
Mausla iş zamanı xəta.
Movable Carriage 
— Hərəkət 
edən
 
karet (makinalarda, 
printerlərdə və
 s.).
Move —Yerdəyişmə,
 yerini 
dəyişmək. 
Obyekti bir 
yerdən 
digər yerə aparmaq 
-262-
-263-

(məsələn,
 OYQ (Operativ 
Yaddaş 
Qurğusu), kataloq 
və
 s.) Ant: Copy
Move
 
Frame — Kadrın(ların) 
animasiya ardıcıllığı ilə 
başqa pozisiyaya 
yerdəyişməsi.
Move
 to —
 Keçmək (səhifəyə, 
simvola).
Movement— 
Yerdəyişmə, 
hərəkət.
Movie
 — Film
 
(videodiskdə 
ixtiyari 
sayda
 paralel 
cığırların toplusu).
Movies
 Online
— Web-saytla 
birləşməni həyata 
keçirən, 
animasiya fayllarına və 
texniki 
yardıma
 giriş
 verən 
şəbəkə.
Moving Boundary —
Mütəhərrik
 sərhəd.
Mozilla Foundation —
Netscape
 Navigator 
brauzerinin 
varisi. Netscape 
brauzerinin banisi 
Marc 
Andreesen,
 
Mosaic 
brauzerini
 əvəzləyən 
yeni 
bir şey 
yaradanda 
kompaniyanın içində onu 
Mozilla
 (Mosaic-Killer, 
Godzilla) adlandırmağa 
başladılar.
MP3 (MP(EG-l/2/2.5 Layer) 
III)
 
— MP3 format. MPEG 
kodlaşdırmanın
 üçüncü səs 
formatıdır.
 MP3-ün ikinci ən 
çox tanınmış adı
 
MPEG 
Layer3-dür.
 MP3 - audio 
məlumatı yadda
 saxlamaq 
üçün
 
lisenziyalı 
bir 
formatdır,'ancaq
 yaddan 
çıxarmaq
 lazım deyil 
ki, 
MP3 formatı 
MPEG-3 
deyil.
MP3-Player
—Mobil 
telefonlara 
quraşdırılmış, 
həm də aynca olan xüsusi 
bir musiqi qurğusudur
 ki, 
rəqəmli
 
musiqi 
kompozisiyalarını oxutmağa 
imkan
 
verir. 
Adı MP3- 
Player
 
olsa 
da əlavə səs 
formatlarını,
 məsələn 
WMA,
 AAC,
 OGG, bəzən 
isə MP4 formatlarını da 
oxudur. 
İlk
 MP3-1Ü
 
telefon 
1999-cu
 ildə 
satışa 
çıxarılmış
 Siemens SL45İ 
telefonudur.
MP4
 
— MP4 format 1999-cu 
ildə Böyük Britaniyalı 
alim 
Jane
 Wakefieldin
 
başçılığı 
ilə Global Music
 Outlet 
(GMO) kompaniyası 
tərəfindən kəşf olunub. Bu 
format
 
MP3
 kimi uğur 
qazana
 
bilməyib, 
mütəxəssislər
 
bunun 
səbəbini
 
MP4-ün özəl bir 
standart
 
olmasında 
görürdülər.
 
Qeyd edək ki, 
MP4 
formatla
 MPEG4-Ü 
qarışıq 
salmaq
 olmaz, 
MPEG4 audio və video 
kodlaşdırma
 standartıdır, 
yəni
 
bilavasitə format deyil. 
MP4 
formatlı
 audio sözsüz 
ki,
 MP3-dən daha təkmil 
formatdır, burada 
səsin 
sıxılma faizi də keyfiyyəti 
də çoxdur.
MPA
 (MPEG 
Audio) — 
MPEG 
audio.
MPEG (Motion Pictures 
Expert Group) - 
Kinomotoqrafiya
 üzrə 
ekspert qrupu
 və ya MPEG 
qrupu 1988-ci
 
ildə yaradılıb. 
Qrupun
 
əsas məqsədi video 
görüntünün
 sıxılması 
üzrə 
alqoritmlər 
hazırlamaq
 idi. 
MPEG abreviaturası 
altında 
MPEG
 
standartı, MPEG 
formatı
 
və
 MPEG kodekləri 
ifadələri
 
işlədilir. MPEG 
hərəkət
 edən
 video 
görüntülərin sıxılması, 
nümayişi 
və saxlanılması 
üçün
 
bir standartdır. Bunun 
üçün MPEG kodeklərdən 
istifadə olunur. MPEG açıq, 
yəni pulsuz işlədilən 
standartdır. MPEG standartı 
ilə videonu 200
 dəfəyədək 
sıxmaq
 mümkündür. MPEG 
standartı 4 variantda olur. 
MPEG
 1'
-dən
 (bu abreviatura 
bəzən 
MPEG-1 kimi də 
yazılır)
 MPEG4-ə 
qədər. 
MPEG
 
standartının
 
variantlan
 
rəqəmli
 
videoya 
olan
 tələbatlara
 görə bir- 
birindən fərqlənir. 
Bu 
tələbat 
isə ilk növbədə 
sıxılma
 faizi ilə ölçülür. Ən 
çox
 işlənən MPEGl
 daha 
çox VCD, yəni video CD 
kimi tanımb. MPEG2 
format 
SVGA, yəni
 
Super Video 
CD və Video DVD 
formatı 
kimi
 tanımb.
MPEGl
 
— 
Bu standart 
1991- 
ci
 İldə beynəlxalq 
ISO/IEC 
11172 
standartı
 kimi qəbul 
olunub. 
Əvvəlcədən CD- 
ROM-lar,
 VCD-lərüçün 
nəzərdə 
tutulmuşdu. 
MPEGİ-də BitRate 
(bitreyt)
 
1.5Mbit/san,
 
sıxılma
 faizi 
isə
 
50 
dəfəyədək
 
nəzərdə tutulub. 
MPEGl-videonun dərəcəsi 
-264-
-265-

NTSC 
tezlikdə 352x240, 
PAL-da
 
isə
 
288x352 DPI 
olur.
 
Bir CD-RƏM-a 
(0.7 
MB) 74
 dəqiqə 
MPEGl- 
video
 yerləşir.
MPEG2
 —Beynəlxalq 
ISO/IEC
 
13818 standartıdır, 
1997-Cİ
 İldə kəşf olunub. 
MPEG2 standartı xüsusilə 
MPEGİ-İn
 
kabel 
televiziyası
 
və DVD 
videodiskləri üçün 
hazırlanmış 
variantıdır. 
Burada bitreyt artıq 2.5 
Mbit/san, sıxılma 
faizi isə 
160
 dəfəyədək
 
nəzərdə 
tutulub. Videoaxmda 3 
element
 var:
 
videokanal, 5 
audiokanal
 və sistem 
siqnalları.
MPEG3 —
 
Bu standart 
əvvəlcədən
 
HDTV 
(High 
Definition
 
Television), yəni 
Yüksək
 
Həssaslı Televiziya 
üçün İşlənib hazırlanıb. 
HDTV-nin tətbiqi 
isə 
uzandığından 
format özünü 
göstərə bilməyib. 
MPEG4 
—
Bu standartın 
İşlənib
 hazırlanması ən 
uzun 
çəkib
 - 
1993-cü
 
İldən 1999- 
cu
 
ilədək. MPEG4 standartı 
bütün
 MPEG 
standartlarından
 ən 
çeviyidir. MPEG2-dən 
yüngül
 
olmasına 
baxmayaraq
 pauza, sürətlə 
irəli-geri,
 müşayiətedici 
informasiyalı,
 
həmçinin 
tələb
 
olunan video adlanan 
bir sıra 
interaktiv 
xüsusiyyətlərə
 malikdir.
 
Bu 
standartı
 MPEG4 
Industry 
Forum
 (M4IF) adlanan 
şirkət
 inkişaf
 
etdirir. 
MPEG4 formatı
 hazırda 
rəqəmli
 
videokameraların 
çəkə bildiyi ən çox yayılmış 
bir standartdır. MPEG4 
standartı
 
ilə ən geniş 
yayılmış 3ivx,
 DivX5, 
XviD, FFDShow 
kodekləri 
işləyə
 bilir.
MPRII
 
— 
MPRII İsveç 
standartıdır.
 Monitorların 
elektromaqnit 
şüalandırmasının
 
həddini 
göstərir.
MS — 1) (Mobile Station) 
Səyyar
 [mobil] 
stansiya 2) 
(Microsoft) 
— Microsoft 
korporasiyasına 
məxsus 
proqram
 məhsullarının 
adının
 
əvvəlində yazılan 
abreviatura,
 
məsələn, MSC 
abreviaturası
 Microsoft C
deməkdir
 və s. 3) 
(Manuscript)
 
— Əlyazma. 
MS-DOS
 (Microsoft
 
Disk
Operation
 System) 
— Disk 
əməliyyat
 
sistemi. Microsoft 
şirkətinin ilk əməliyyat 
sistemi
 proqramı. DOS 
ailəsinə aid 
olan ən məşhur 
əməliyyat
 
sistemi. 
Əvvəllər 
IBM
 PC 
sonra 
Windows 9x 
və
 
Windows NT 
sistemlərində də
 istifadə 
olunub.
 MS-DOS 
1981-ci 
ildə 
yaradılıb. 8 
əsas 
versiyası
 
olub (1.0, 
2.0 və s.) 
və 20 
ədəd başqa versiyası 
(3.1,
 
3.2 və s.). MS-DOS-un 
çatışmayan
 
cəhətlərindən 
biri istifadəçi interfeysinin 
həddən
 artıq
 primitiv 
olmasıdır.
 2000-ci
 
ildə 
istehsalı
 
dayandırılıb.
M-Systems 
Flash Disk 
Pioneers
—Fləş-disklər 
istehsal
 edən M-Systems 
Flash
 Disk
 Pioneers 
kompaniyası.
MTFBWY...
 (May The Force 
Be
 With You) 
— 
(Digispeak)
 
Qoy 
Allah özü 
sənə
 
kömək olsun... 
həmişə.
Mux Rate— MPEG-də sürətin 
multipleksiyası.
Multi)
 (Multiplication)
 
— 
Vurma, çoxaltma 
II) 
(Multiplier) 
— 1) Vuran 
(ədəd); 
vuruq
 
2) Çoxaltma 
qurğusu, 
vurğu aləti, 
artıran
 3) Vurma
 
bloku 4) 
vurma
 elementi, vurma 
həlqəsi.
Multiangle— Multi-rakurslu 
(multi-kamerah) rejim,
 
DVD-Video funksiyası. 
Bu 
funksiya 
müxtəlif 
nöqtələrdən 
müxtəlif 
kameralarla çəkilmiş 
səhnəni
 göstərməyə imkan 
verir.
Multiaperture
— Çoxdəlikli. 
Multibit— Çoxbitli; 
çoxdərəcəli.
Multibus
— Çoxşinli. 
Multibyte
— Çoxbaytlı. 
Multicast—
 
Multi-kanallı 
ötürülmə. 
Radioverilişin 
çoxünvanlı
 ötürülmə 
forması.
Multichannel
 System—
Multi-kanal
 sistemi.
Multichip
— Multi- 
mikrosxem.
Multi-Chute—Çöxqutulu. 
çoxtabaqlı
 
(printerdə kağız
-266-
-267-

ötürən
 qutulardan [tabaq] 
söhbət
 gedir).
Multiclick 
— Çoxdəfəli 
tıklama
 (mausun
 düyməsi 
ilə).
Multi-Core
 
— Çoxnüvəli. 
Multi-Dictionary 
—
 
Çoxdilli 
lüğət.
Multidigit 
— Çoxqiymətli; 
çoxdərəcəli
 
(ədədlər).
Multidimensional System —
Çoxölçülü sistem. 
Multidrop
 — Çoxnöqtəli
 xətt. 
Multifile Volume — Çoxfayllı 
tom.
Multifrequency 
—
Çoxtezlikli.
Multifunction
 Printer 
—
Çoxfunksiyalı
 çap qurğusu. 
Multigate
 
— 
Çoxventilli. 
Multiimage — Çoxpəncərəli 
təsvir || çoxpəncərəli. 
Multiinput — 
Çoxgirişli. 
Multilayer 
— Çoxsəviyyəli, 
çoxtəbəqəli.
 Syn: 
Multilevel
 
Multilength
 —
 Çoxdəfəli 
uzunluq.
Multi-Lingual
 — Çoxdilli. 
Multilink PPP 
— B-kanallı
(B channels) birləşmə 
üçün IETF 
standart. PPP 
əsaslı ISDN şəbəkə.
Multimedia 
— 
Kompüteri 
təkcə mətnlə deyil, həm də 
qrafika,
 
audio və video 
materiallarla
 işləməyə 
imkan
 
yaradan aparat 
vasitələri
 
kompleksi, 
məsələn
 
disk 
oxudan, səs 
kartı,
 videokart, 3D-qrafik 
sürətləndiricisi
 və
 DVD 
(bax).
Multimode
 — Çoxrejimli.
Multipass
 
= Multi-Pass — 
Çoxcığırlı. Ant: Single­
Pass
Multiplatform
 — 
Çoxplatformalı.
Multiple — 1) Çoxdəfəli, 
çoxlu; çoxsaylı 2) Tam 
(ədəd) II tam bölünən.
Multiple-Access — Kollektiv 
istifadə
 (hesablama 
sistemində); çoxdəfəli girişli 
(yaddaş haqqında).
Multiple-Address 
Message 
— Çoxünvanlı ismarış 
(eyni zamanda 
bir çox 
ünvana
 
göndərilən 
ismarış).
Multiplex 
— 1) Multipleks 
ötürülməsi; çoxdəfəli 
ötürülmə
 
II multipleks; 
çoxdəfəli.
Multiring
 —
-
 Çoxdairəli 
struktur
 (şəbəkə)
 || 
çoxdairəli.
Multiselect
 
— Çoxlu 
seçimin 
həyata
 
keçirilməsi (məs. 
siyahı pəncərəsində).
Multisession Disk —
Çoxsessiyalı
 
[çoxseanslı] 
disk.
 Bir deyil, 
bir neçə 
dəfə
 yazılmış CD-disk.
Multiterminal
 —
Çoxterminallı, 
çox 
pəncərəli.
Multiuser 
— Çoxistifadəçili. 
Multi-Valued 
—
Çoxmənalı. 
Mung(e) — Fayla dəyişiklik 
etmək 
(adətən,
 
geri qaytanla 
bilinməyən); faylı 
təsadüfən 
dəyişmək.
Music CD — Musiqi kompakt- 
diski (proqram disklərindən 
fərqli).
Mustek 
—
 
Mustek Systems 
kompaniyası
 
-
 
skaner 
istehsalçısı və ona məxsus 
ticarət nişanı.
Mutation
 
— Mutasiya
 (kiçik 
xətalardan
 
sonra proqramın 
işləməsində kəskin 
dəyişiklik).
Mute
 
— Səsin söndürülməsi, 
mikrofonun (telefonda) 
söndürülməsi. Səssiz rejim.
Mutex
 — Qarşılıqlı
 istisna. 
Mutual
 
— Qarşılıqlı,
 
ikitərəfli. 
M
 VGA
 (Monochrome VGA) 
— 
Monoxrom VGA. Bu 
termin notebook 
ekranları 
üçün o qədər də dəqiq 
müəyyən olunmayıb,
 çünki 
burada
 
rəng 
boz
 
şkaladan 
ibarətdir.
 Buraya «gray 
scale 
VGA»
 termini 
daha 
çox 
uyğun
 gəlir.
MVS
 (Multiple Virtual 
Storage)
 — MVS əməliyyat 
sistemi. IBM korporasiyası 
tərəfindən 
1974-cü
 ildə 
işlənib
 
hazırlanıb.
Mylar — Maylar. Polimer 
material.
MYOB (Mind Your Own 
Business)
 — 
(Digispeak) 
Oz
 
işinlə məşğul ol!
My-T-Mouse 
— Çoxfunksiyalı 
maus.
-268-
-269-

N
&uf!
:
 
Aa
Bb
Cc
20
«-■
،
أ
 
.
4
١
,
s
səh
 22-38
səh
٢
24-5S
60-77
 
.
l
؛
sə
N/A = n/a, = NA —l)(Not
Applicable)
 Tətbiqolunmur,
sənədində
 doldurulmalı
..
■■ --
 '"™
—
element
 
sahəsi)
٠
؛
 
Dd
Ee
Ff
;.
 
Gt
Hh
tətbiq
 edilə
 bilməyən, 
٠
 
؛
' 
yararsız
 2)Uygun
 
gəlməyən
Naming 
- 
Ad qoyulması. 
Adlandırma.
 
٠
 
٠
:
 
٦
1
؛
8
٦
 
əh
;;
,;ا؛-اذا
 
؛■؛
sə
56
؛
 I
:...؛,:؛...
 
'..'؛،-
٦
لآ
7
'
ا
٠
ي
6
_
اكا
١
؛■؟؛؛
٦١١
>
—
 3) (Not Available)
Naming Service = Name
Məlumatlar yoxdur 4) Mən
Service —
 
Adlann
U
Mm
yoxam
 
(chat statusu).
identifikasiya
 sistemi.
.
 
٠
1'1
لأ
Kk
Nail
 
— (prujinaltı)Kontakt
şəbəkədə
 məlumatlara 
və
4
ر؛.ؤ
١
ل؛;؛
 
؛
səh
s
؛
2
-
i
؛
2
.'
Səl'i
7-22
'
 ؛
2
 
.
əh
-
.
(platalan yoxlamaq üçün). 
’
٠
-;,
٠٠٠
'
sistem
 resurslarma giri
؛.
١
ش'ن
٠
;غدبا
٠
ل-
؛
؟ج
 
ين
،
Naive
 
User -Təzə istifadəçi.
NAND
 
٥ 
Non-Conjuction
■■
 
■-
 
'؛■
 
,
 
ز'■■■■'
 
.ب
kompüterdə
 İç
 təcrübəsi
(NotANDAND
[Nn]
o
٠
fp:..
.
٢
 
.
٢٠٦٩٩
Rr
olmayan
 istifadəçi. 
4 
6 
؛ا'
Name — Ad; adlanma.
məntiqisməliyyatı. 
YOX
VƏoperatoru. 
:
٠""..
 
;
6.'
ء
:
■رر
səh.
 
271-285
-.'؛؛(؛.؛
7
'
52
 
.
səh
2
...
US
;■؛■؛'؛.
 
səh
',.s.
١
h.
 
355-372
Name
 
Neighbor —Adlan 5 Nano - Nano-. Sözünü ؛
' ..............
'
 
........
bənzər
 
elementlər, 
ada görə (
milyardda
 bir 
hissəniifadə
Ss
Tt
,1
“
■;
 ■yy.
Ww
qonu 
olan. 
4
 
ا
 
y
إ 
Name
 
Server —
 
Adlar serveri.
etmək
 
üçünişlədilir(10'9).
Nanometer
 =
 nm —
■'1
-
٠٠
»!
 
٦
744!H
2
جا-ا
١
؛ا
 
.h
!
 
43
 
24
؛
 
؛
4
',.
səh.
ج
١
43
'
ر
د
لآ
١
م
٠
ا
4
ه
 
اا.
٦:١
 
:
Domen
 
adlan serveri.
Nanometf,
 nm. Metrin
؛'.؛ؤ
-
٠
 
...
 
٠٠:٠
„„.,.د..,..
 
؛...
؛
Named — Adlandmlmış, adi
milyardda
 
biri. 
.٠
'
.Xx
■Yy
il
٠
'
٠
 
.istilada
«Iı,n»n.
.؛ئلر'ةد■'
 
■:•؛:.
٠
■.
 
.
olan
Nanorobot
 = 
Nano-Robot,
. ə
٠
ədəbivvat...
Named 
Pipe — Adlandmlmtş
Nanobot
—Nanorobot.
٩
'
.
‘
ا؛;؛
kanal. Adh kanal.
Ölçüsü
 bir 
və on 
rəqəmli
7 
':
 
2
*'
٠
 
'٠
:
səl-).
 455-456
؛
əh
 .45,6-41'. t
 
؛.
.خ
6
ح-ك
0
م،
 
•..
i
 
.
١
Named User— Sistem adi
nanometrə çatanqurgular.
.
 ■
--------
"... ............
؛
 
olan 
istifadəçi. Qeydiyyata
Nanosecond
“ ns —
'7
,
düşmüş
 
istifadəçi
 
؛
Nanosaniyə, nsSaniyənin
Namespace — Adlar fəzası.
milyardda
 bir hissəsi
..
Name-Value
 
Pair — «Ad*
.-
 
'؟
0,000000001
 
svəyalO
)
qi
 
ət» cütlüyü (ekran
1
s).
 Prosessorun ö
٦
4'
 
.
məhsuldarlıgmıgöstərmək
r
 
.
 
٠
.
 
'
-270-
1
ىتش
٦
.'.غك
 
:
 
'
 
٠
 
٠
.".
-271-.
•
٢
t

üçün
 
istifadə
 olunur. İşıq bir 
nanosaniyədə 30 
sm
 məsafə 
qət
 edir.
Nanosystem