Dolayı ölçmə üsulları. Şəkil 9.10 – da kompleks Z
müqavimətinin növbəti üç cihazın köməyi ilə ölçülmə sxemi
verilmişdir: ampermetr, voltmetr və vattmetr. Ölçü
cihazlarının işlətdiyi gücü nəzərə almasaq:
Z = U / I =
2
2
X
R +
; R = P / İ
2
= U
2
/ P; X =
2
2
R
Z −
a
b
Şə
k. 9.10. Dəyişən cərəyan dövrəsinin parametrlərinin
dolayı üsulla ölçülməsi sxemi (a, b)
Makaraların induktivliyini və elektrik möhkəmliyini
ölçərkən:
331
L = X / ω, Q = ωL / R
Kondensatorun tutumunu və itki bucağı tangensi:
C = 1 / (ωX), tgδ = 1 / (ωCR) (kondensatorun əvəz
olunmasının paralel sxemi) və tgδ = ωCR (kondensatorun
ə
vəz olunmasının ardıcıl sxemi).
Bu ölçmə üsulu o qədər də dəqiq nəticə vermir –
ölçmənin dəqiqliyi ölçü cihazlarının dəqiqliyi və onların sərf
etdiyi gücdən, eləcə də tezliyin nə dərəcədə dəqiq
müəyyənləşdirilməsindən
asılıdır.
Cihazın
dövrədən
işlətdiyi gücün ölçmənin dəqiqliyinə təsirini azaltmaq üçün
9.10, a sxemi Z müqavimətinin nisbətən böyük
qiymətlərində, 9.10, b sxemi isə Z müqavimətinin nisbətən
kiçik qiymətlərində tətbiq edilir. Bu sxemlərin əsas üstün
cəhəti cərəyan və gərginliyin tələb olunan rejimlərdə
naməlum parametrlərini müəyyən etməyə imkan verməsidir
ki, bu da qeyri – xətti elementlərin tədqiqi üçün xüsusi
ə
həmiyyət kəsb edir.
Qarş ılıqlı induktivliyin ölçülmə si. Qarşılıqlı
induktivliyin M ölçülməsində induktivlik L ölçmə
metodlarından istifadə edilə bilər. Bu zaman makaraların
paralel və qarşılıqlı qoşulması zamanı yaranan L
A
və L
Q
induktivlikləri ölçülür (şək. 9.11, a). L
C
= L
1
+ L
2
+ 2M, L
B
= L
1
+ L
2
– 2M
olduğu üçün M = (L
C
– L
B
) / 4
olur. M
kəmiyyətinin ölçülməsində xəta L
C
və L
B
kəmiyyətlərinin
hansı dəqiqliklə ölçülməsindən asılıdır və M kəmiyyətinin
qiyməti azaldıqca, eləcə də L
C
≈ L
B
olduğundan, bu xəta
xeyli artır.
Qarşılıqlı induktivlik həm də
2
1
L
L
k
M =
düsturu
ə
sasında müəyyənləşdirilə bilər (k – birləşmə əmsalı). k
ə
msalı şək. 9.11, b – də verilən sxemə əsasən ölçülür. ωL
1
>> R
1
və V
2
voltmetrinin müqaviməti R
v2
>>
2
2
2
2
)
(
R
L
+
ω
olarsa,
332
/
)
/(
1
2
2
1
1
2
L
U
w
U
w
U
k
=
=
(U
1
)
2
L
(burada w
1
və w
2
müvafiq olaraq L
1
və L
2
makaralarındakı dolaqların
(sarğıların) sayıdır.
Makaranın sarğılarına verilən məlum cərəyanda
onun M kəmiyyətini müəyyənləşdirmək tələb edilərsə şəkil
9.11, v-də verilən sxemdən istifadə oluna bilər. Voltmetrin
müqaviməti çox böyük olarsa, M = U / (ωI
1
)
olur
Qarşılıqlı induktivlik ballistik qalvanometrin (BQ)
və ya vebermetrin köməyi ilə də ölçülə bilər (şək. 9.11, ç).
a
b
v
q
BG
Şə
k. 9.11. Qarşılıqlı induktivliyin ölçülməsi sxemləri
a – makaralar qarşılıqlı qoşulduqda; b-ç – makaralar paralel
qoşulduqda.
K açarı bağlanarsa, M = ∆ψ / I = C
O
α
1max
/ I
olar; burada
C
O
ballistik qalvanometr və ya vebermetr əmsalı, α
1max
göstəricinin birinci maksimal yayınması və ya vebermetrin
göstəricisindəki dəyişmədir.
Qarşılıqlı induktivliyin M yuxarıda sadalanan
üsullarla ölçülməsinin dəqiqliyi ölçmə vasitələrindən, fərz
edilən ilkin qiymətlərdən asılıdır və dolayı ölçmə üsulları
ilə təyin edilə bilər.
333
Fəsil 10
MAQNİ T KƏ Mİ YYƏ TLƏ Rİ Nİ N ÖLÇÜLMƏ Sİ
METODLARI VƏ VASİ TƏ LƏ Rİ
10.1.
Maqnit kə miyyə tlə rinin ölçülmə sinin
ümumi mə sə lə lə ri
Maqnit ölçmələri elektrik ölçmələrinin mürəkkəb,
spesifik və sirli sahələrindən biridir. İdrak prosesinin əsas
tezislərindən birini – “öyrənmək ölçmək deməkdir” –
tezisini unutmamaq şərti ilə maqnit ölçmələrində nəyin
tədqiq edildiyinə ətraflı nəzər salaq, çünki hansı ölçü metod
və vasitələrindən istifadə olunması ölçülən obyektin
xarakterindən asılıdır.
Maqnit ölçmələrində maqnit sahələri ilə əlaqəsi olan
kəmiyyətlər ölçülür. Saysız – hesabsız maqnit hadisələrinin
idrak edilməsi vahid elektromaqnit sahəsi anlayışına
ə
saslanır. Elektromaqnit dalğalarının (radio dalğaları, eləcə
də infraqırmızı, görünən və ultrabənövşəyi şüalar, rentgen
və qamma şüaları) enerjisinin yarısı maqnit enerjisidir.
Məlumdur ki, sabit, zamandan asılı olmayan elektromaqnit
sahəsi iki sahəyə bölünür: elektrik və maqnit sahəsi. 10-cu
fəsildə əsasən maqnit sahəsi araşdırılır. Bu sahənin təbiətdə
və texnikada təzahürü “maqnetizm” adlandırılır. Maqnetizm
anlayışı
maqnit
hadisələrinin
mahiyyətini,
maqnit
materialların yaradılması və tədqiqini, eləcə də maqnit
materialların istifadə olunduğu texniki qurğuları əhatə edir.
Maqnit sahəsi materiyanın özünəməxsus kəmiyyət
xarakteristikaları olan xüsusi formasıdır. Maqnit hadisələri
çox geniş yayılmışdır. Bütün maddələrin maqnit momenti
olan elementar zərrəciklərdən (elektronlar, protonlar,
neytronlar) formalaşdığını nəzərə alsaq, onda, maqnit
hadisələrinin
mahiyyəti
ancaq
mikro
zərrəciklər
334
səviyyəsində izah edilə bilər. Nə qədər paradoksal səslənsə
də, qeyd etmək lazımdır ki, dünyada qeyri – maqnit mənşəli
hər hansı bir maddə mövcud deyil. Materiyanın bütün
təzahür formaları bu və ya digər şəkildə maqnit
xarakteristikalarına malikdir, çünki bütün makrocisimlər
mahiyyət etibarı ilə mikrozərrəcik konqlomeratlarıdır.
Onların maqnit xassələri xarici maqnit sahəsinin təsiri ilə
aşkara çıxarıla bilər. Maqnit xassələri zəif olan maddələr
diamaqnitlər və paramaqnitlər, güclü olan maddələr isə
ferromaqnitlər, ferrimaqnitlər və bəzi hallarda anti-
ferromaqnitlərdir. Maqnetizmin universallığı bununla izah
oluna bilər ki, bütün dünya maqnit xassələrinə malikdir:
nəhəng dumanlıqlardan elementar zərrəciklərə qədər hər şey
maqnitdir. Elementar zərrəciklər dünyasının, makro –
dünyanın və kosmik fəzanın maqnetizmi ümumi qanunlara
tabe olsa da, fərqli şəkildə təzahür edir. Bu hadisələrin
tədqiq edilməsi üçün ən sadəsindən ən mürəkkəbinə qədər,
bəzən də öz unikallığı ilə fərqlənən müxtəlif maqnit ölçən
cihazlardan, sistemlərdən, qurğulardan istifadə olunur.
Məsələn, cisimlərin əksəriyyətinin maqnit xassələri çox zəif
olduğuna görə onların bu xassələrinin müəyyənləşdirilməsi
üçün iş prinsipi bir sıra “incə” maqnit hadisələrinə
(paramaqnit, elektron hadisələri, nüvə rezonansı və s.)
ə
saslanan xüsusi texniki vasitələr işlənib hazırlanır. Təbiət
elmləri və texnikada müşahidə olunan, geniş yayılmış
maqnetizm hadisələrini əsas götürən, maqnit ölçmələrinin
mövzusu kimi çıxış edə biləcək ən aktual və əhəmiyyətli
tendensiyaları burada sadalamağa çalışaq. Bunun üçün
müəyyən sadələşdirmə apararaq həmin sahəni şərti olaraq
bir – biri ilə sıx əlaqəli, son dərəcə böyük praktik
ə
həmiyyətə malik iki istiqamətə ayıraq: təbiəti dərketmə
vasitəsi olan maqnetizm və maqnetizmin texnikada tətbiqi.
Birinci istiqamətə maqnetizmdən mikrozərrəciklərin
daxili quruluşunu öyrənmək üçün bir mənbə kimi,
maddələrin
tədqiq
edilməsi
metodu
(maqnit
335
radiospektroskopiyası) kimi, eləcə də maddənin fiziki –
kimyəvi xassələrini araşdırma metodu kimi (maqnit struktur
analizi, maqnit kimyası), yer kürəsinin müxtəlif geoloji
eralar ərzində inkişafını, onun geomaqnit sahəsini,
maqnitosferanı (geofizika), kosmosdakı maqnit sahələrini
(astrofizikanın bir hissəsi olaraq), bioloji obyektlərin və
bitkilərin xassələrini (maqnitobiologiya və biomaqnetizm)
araşdıran vasitə kimi istifadəsini aid etmək olar. Fizikanın
maqnetizmə aid hissəsinin kütləvi şəkildə texnikaya nüfuz
etməsi texniki tərəqqini əhəmiyyətli dərəcədə sürətləndirən
çeşidli texniki qurğuların yaradılması ilə nəticələnmişdir.
İ
kinci istiqamətə maqnetizmdən elektrik enerjisi və
elektrotexniki materialları (metallurgiya) əldə etmək üçün
(elektroenergetika), faydalı qazıntıların kəşfiyyatı (maqnit
kəşfiyyatı, o cümlədən zəif maqnitli qaz və neft
yataqlarının), eləcə də məhsulları onlara zərər vermədən
müayinə etməyə imkan verən vasitələrin (defektoskopiya),
informasiyanın qeydə alınması və oxunması vasitələrinin
(maqnit səs qeydi, hesablama texnikası) istehsalı üçün,
kontaktsız maqnit elementləri olan qurğuların yaradılması
üçün, yeni maqnit materialları əsasında mikroqurğuların
istehsalı (mikroelektronika) üçün istifadə olunmasını aid
etmək olar.
Yuxarıda sadalanan obyektlər müxtəlif maqnetizm
səviyyəsinə malik, çox geniş diapazonda maqnit xassələri
olan (çox zəif maqnit sahələrindən ən güclü maqnit
sahələrinə qədər) obyektlərdir. Təbii ki, maqnit xassələrinin
müəyyənləşdirilməsinə imkan verən metodlar və cihazlar bir
– birindən çox fərqlənir. Beləliklə, maqnit ölçmələri elm və
texnikanın müxtəlif konfiqurasiyalı, müxtəlif tezlik və
intensivliyə malik, müxtəlif hadisələrin, obyektlərin,
qurğuların yaratdığı xarici və daxili maqnit sahələrinin
parametrlərinin ölçülməsi ilə məşğul olan, eləcə də
materialların, hazır məhsulların maqnit xarakteristikalarını
müəyyənləşdirən, eyni məqsədlə xüsusi maqnitölçənlər və
336
konkret metodlar işləyib hazırlayan sahəsidir. Bütün bunlar
göstərir ki, təbiətdə baş verən maqnit hadisələri mahiyyət
etibarı ilə həlli çətin olan mürəkkəb və özünəməxsus
cəhətləri ilə fərqlənən məsələlərdir. Bu fəsildə maqnetizmə
aid məsələlərin yalnız kiçik bir hissəsi nəzərdən keçirilir. Bu
ilk növbədə elektrotexniki qurğularda səs tezliyindəki
maqnit sahələrinin sabit və dəyişən kəmiyyətlərinin
ölçülməsi, eləcə də maqnit materialların müasir normativ
sənədlər əsasında sınaqdan keçirilməsi üçün tətbiq edilən
ə
sas metodlardır.
Kitabımızın hazırkı fəslində maqnit kəmiyyətlərinin
ölçülməsində
ə
n
çox
istifadə
olunan
cihazların
(maqnitölçənlərin) iş prinsipləri də nəzərdən keçirilir.
Maqnit kəmiyyətlərinin vahidləri müvafiq etalonlarla
təmsil olunur. Ölkəmizdə maqnit induksiyasının, maqnit
selinin və momentinin dövlət birinci etalonları mövcuddur.
Maqnit kəmiyyətlərinin vahidlərinin qiymətini
birinci etalonlardan işçi ölçmə vasitələrinə ötürmək üçün
işçi etalonlardan, maqnit kəmiyyətlərinin ölçülərindən və
nümunəvi ölçmə vasitələrindən istifadə olunur.
Maqnit induksiyasının (maqnit sahəsinin gərginliyi)
ölçüsü olaraq xüsusi quruluşa malik, sarğılarından sabit
cərəyan keçən makaralardan və sabit maqnitlərdən istifadə
olunur.
Maqnit seli ölçüsü bir – biri ilə qalvanik əlaqəsi
olmayan iki sarğıdan ibarət makaradır. Həmin sarğılardan
birinə elektrik cərəyanı verildikdə digər sarğıya ilişən
maqnit seli yaranır.
Nümunəvi ölçmə vasitəsi olaraq yüksək dəqiqliyə
malik ölçmə vasitələrindən, məsələn, nüvə - rezonans
teslametrlərindən istifadə edilir.
Maqnitölçənlər adətən iki hissədən ibarət olur:
maqnit kəmiyyətini sonrakı əməliyyatlar baxımından daha
ə
lverişli olan digər növ kəmiyyətə çevirən ölçmə çeviricisi
və ölçmə çeviricisinin çıxışındakı kəmiyyəti ölçmək üçün
337
ölçmə qurğusu. Maqnit kəmiyyətlərini digər kəmiyyətə
çevirən
ölçmə
çeviriciləri
maqnitölçən
çeviricilər
adlandırılır.
Maqnitölçənlərin adı adətən onların ölçdüyü fiziki
kəmiyyətin adı və ya onun tərkibinə daxil olan maqnitölçən
çeviricinin adı əsasında təyin olunur. Bəzən “maqnitometr”
terminindən də istifadə olunur.
Maqnit
materialların
parametrlərinin
və
xarakteristikalarının müəyyənləşdirilməsi üçün müxtəlif
maqnit materialların konkret şəraitdə sınaqdan keçirilməsi
üçün nəzərdə tutulmuş xüsusi qurğulardan və ya ölçmə
vasitələrindən, köməkçi vasitələrdən ibarət dəstlərdən
istifadə olunur.
10.2.Maqnit ölçən çeviricilər
Maqnitölçən çeviricilərin (MÇ) təsnifatı. MÇ-ni
seçərkən tədqiq ediləcək maqnit sahəsinin növü (sabit,
dəyişən, impuls), intensivliyi (induksiyası (tesla) B ≤ 10
-10
..... 10
-3
olan zəif, B ≤ 10
-3
..... 0.1
olan orta və B ≥ 0.1
.....
10 olan güclü sahələr), qeyri - həmcinslilik dərəcəsi (yəni,
B
x
, B
y
, B
z
tərkib hissələrinin bir – birindən nə qədər fərqli
olması) və ətraf mühit şərtləri (məsələn, temperatur) əsas
götürülür.
Maqnitölçən çeviricilərin növləri isə onların maqnit
sahələrinə olan həssaslığı, xarakteristikalarının sabitliyi və
həndəsi ölçüləri (belə ki, bəzən MÇ – ləri tədqiq olunan
sahənin çox kiçik hissələrinə qoymaq lazım gəlir) əsasında
müəyyənləşdirilir.
Hazırda sənayedə Holl çeviriciləri və maqnit
rezistorları istisna edilməklə konstruktiv olaraq bütöv,
ə
lahiddə sistem təşkil edən maqnitölçən çeviricilər istehsal
olunmur. Xarici ölkələrdə vahid standartlar əsasında
müxtəlif
maqnitölçənlərdə
istifadə
edilə
biləcək,
maqnitölçənlərin funksional özəlliklərini genişləndirən,
338
istismar parametrlərini genişləndirən Holl çeviriciləri
qrupları istehsal olunur. Adətən çeviricilər müvafiq
maqnitölçənlərin tərkibinə quraşdırılmış şəkildə istehsal
olunur. Bununla belə, bir çox istehlakçılar konkret
məsələləri həll etmək üçün çeviriciləri özləri hazırlayır.
İ
stənilən maqnitölçən verici quruluş baxımından bir
– biri ilə əlaqəli iki birinci ölçmə çeviricisi (BÖÇ, əksər
hallarda həssas element) və BÖÇ-ün çıxışındakı siqnalı
sonrakı hesablamalar üçün uyğun olan, hesablayıcı qurğuya
qeyd edilən analoq və ya diskret kəmiyyətə çevirən ikinci
ölçmə çeviricisi (İÖÇ).
Maqnitölçən çeviricilər aşağıdakı üç əsas prinsip
ə
sasında qruplaşdırılır:
•
iş prinsipinin əsaslandığı fiziki hadisə və ya
effekt;
•
ölçülən parametrlərin və kəmiyyətlərin növü;
•
təyinatı və tətbiq sahəsi.
Bu təsnifat prinsipləri əslində bir – biri ilə sıx
ə
laqəlidir. Ölçmələrdə ən çox iş prinsipləri aşağıdakı
hadisələrə əsaslanan maqnitölçən çeviricilərdən istifadə
edilir: elektromaqnit induksiyası, qalvanomaqnit hadisələri,
ölçülən maqnit sahəsinin sabit maqnit sahəsi və ya cərəyan
konturunun bir – birinə təsiri, maqnit sahəsinə yerləşdirilən
materialların xassələrinin dəyişməsi, mikrozərrəciklərin
maqnit sahəsi ilə qarşılıqlı təsiri, ifrat keçiricilik.
Maqnitölçən çeviricilərin iş prinsipinin əsaslandığı
fiziki hadisəyə görə təsnifata daxil olan əsas qrupları
nəzərdən keçirək:
1. Elektromaqnit induksiyası qanununa əsaslanan induksiya
və ifrat keçirici ölçmə çeviriciləri. İnduksiya çeviricilərinə
induksiya, ferroinduksiya çeviriciləri aiddir. Bu çeviricilərə
nümunə olaraq ferrozondları göstərmək olar.
İ
frat keçirici çeviricilərin iş prinsipi böhran
temperaturunun təsiri altında xüsusi metaldan (məsələn,
339
niobiumdan) hazırlanan mərkəzi oxun ifrat keçiriciyə
çevrilməsi (onun elektrik müqaviməti yox hesab ediləcək
qədər azalır), oxun ətrafındakı konturda isə ölçülən sahənin
induksiya qiymətinə mütənasib olan e.h.q. yaranmasına
ə
saslanır.
2. Ölçülən sahə ilə maqnit momenti olan cisim və
zərrəciklərin bir – birinə təsirinə əsaslanan mexaniki və
kvant çeviriciləri. Mexaniki maqnitölçən çeviricilərin həssas
elementi maqnit sahəsinin təsiri altında müəyyən bucaq
qədər dönən maqnitdən və ya cərəyan konturlarından (nadir
hallarda) ibarət olur.
Passiv mexaniki çeviricilər sərbəst dönən maqnit
oxlarıdır və maqnit induksiyası vektorunun istiqamətini və
ya həmin vektorun koordinat oxlarına proyeksiyasını
(toplananını) müəyyənləşdirmək üçün istifadə olunur.
Kvant çeviricilərinin həssas elementi elektromaqnit
enerjisini ölçülən sahənin induksiyası ilə konkret şəkildə
ə
laqəsi olan tezlikdə buraxan və ya qəbul edən həssas
maddənin olduğu kapsuldan ibarətdir. Həssas maddənin
növü, yəni onu təşkil edən, maqnit induksiyası ilə qarşılıqlı
təsirdə olan, enerji mübadiləsində iştirak edən zərrəciklərin
(zərrəcik, atom, nüvə) təbiəti əsas götürülərək kvant
çeviricilərini dörd qrupa bölmək olar: paramaqnit elektron
rezonansına əsaslanan elektron presessiyası çeviriciləri,
nüvə rezonansına əsaslanan nüvə presessiyası çeviriciləri,
atomların optik istiqamətlənməsinə əsaslanan atom
presessiyası çeviriciləri və ferromaqnit rezonans hadisəsinə
ə
saslanan kvant çeviriciləri.
3. Yuxarıda qeyd edilən iki iş prinsipindən (sahə təsiri ilə
yüklü zərrəciklərin trayektoriyasının Lorens qüvvəsinin
təsiri altında əyilməsi və induksiya hadisəsi) istifadə edən
kombinə qalvanomaqnit çeviricilər.
Ə
ksər
hallarda
yarımkeçirici
materiallardan
hazırlanan qalvanomaqnit çeviricilər aşağıdakı cihazlardır:
340
•
Holl effektinə əsaslanan Holl çeviricisi. Çeviricinin
çıxışında ölçülən kəmiyyət müəyyən qaydada tətbiq
edilən cərəyan və xarici maqnit sahəsi nəticəsində
yaranan e.h.q olur.
•
Çeviricinin
daxili
elektrik
müqavimətinin
(keçiriciliyinin) maqnit sahəsinin təsiri altında
dəyişməsinə əsaslanan maqnitorezistiv çeviricilər.
Holl effekti və müqavimətin dəyişməsi bir – biri ilə
qarşılıqlı əlaqəlidir və hər iki növ çeviricidə bu hadisələr
eyni anda baş verir. Çeviricilər arasındakı fərq hər çevirici
növündə bu hadisələrdən birinin daha güclü təzahür
etməsindədir.
Maqnitorezistiv
çeviricilərə
nümunə
olaraq
maqnitorezistorları
maqnitodiodları
ikiqütblü
maqnitotriodlar, qalvanomaqnit rekombinasiya çeviricilərini
göstərmək olar.
Qauss effektinə əsaslanan maqnitorezistorların
(maqnit müqavimətləri) müqaviməti (R) maqnit sahəsinin
(B)
təsiri altında aşağıdakı bərabərliyə uyğun olaraq dəyişir:
,
m
AB
R
R
=
∆
burada A çeviricinin hazırlandığı materialın xassələrindən
və
onun
konstruksiyasından
asılı
olan
ə
msaldır.
Müqavimətin
dəyişməsi
sahənin
istiqamətindən
(qütblüyündən) asılı deyil. Ümumilikdə, bu asılılıq qeyri –
xəttidir: maqnit induksiyası (Tl) B ≤ 0.3 olan zəif sahələrdə
m
təxminən 2-yə bərabər olur. Maqnit induksiyası (Tl) B >
0.3
olan güclü sahələrdə isə m = 1 və çıxışdakı kəmiyyət
xətti xarakteristikaya malik olur. Bu xüsusiyyətləri
sayəsində maqnitorezistorlardan güclü maqnit sahələrinin
tədqiqində istifadə edilir. Bu çeviricilər adətən cərəyan
körpüləri ehtiva edən sxemlərə qoşulur.
341
Maqnitodiodlar qeyri – simmetrik p-n keçidinə malik
olan və bunun nəticəsində bir hissəsinin keçiriciliyi
digərinkindən xeyli çox olan yarımkeçirici diodlardır. Buna
görə də maqnitodiod maqnit sahəsinə yerləşdirildikdə onun
elektrik müqaviməti sahənin induksiyasına mütənasib olaraq
artır və dioddan keçən cərəyan zəifləyir. Maqnitodiodların
fərqli cəhətləri onların digər maqnitorezistorlardan fərqli
olaraq sahəyə qarşı daha çox həssaslıq göstərməsidir.
İ
kiqütblü maqnitotriodlar quruluş baxımından
yeganə elektron – dəlik keçidindən ibarət adi birqütblü sahə
triodundan heç nə ilə fərqlənmir. Xarici maqnit sahəsinin
təsiri altında və həmin sahənin istiqamətindən asılı olaraq bu
çeviricilərin daxili elektrik müqaviməti azalır və ya artır.
Maqnitodiodlar
və
maqnitotriodlar
hazırda
maqnitölçənlərdə geniş istifadə olunmur. Son dövrlərdə
xüsusi texnologiya əsasında sabit və dəyişən maqnit
sahələrinə qarşı böyük həssaslıq göstərən (10
-7
tesla
induksiyada işləyir) və çox geniş tezlik diapazonunda işləyə
bilən (0 .... 10
14
Hz) qalvanomaqnit rekombinasiya
çeviriciləri istehsal edilir.
İ
Dostları ilə paylaş: |