Baki universitetiNİn xəBƏRLƏRİ №2 Sosial-siyasi elml

 I. 

İdiotiya. 

 

İdiotiya oliqofreniyanın daha ağır formasını təşkil edir. Qavrayış funksi-

y

asının inkişafdan qalması qeyd olunur. Beləliklə, bu xəstəliyi keçirən uşaqların 

t

əfəkkür prosesi daha məhduddur. Nitq səslərdən ibarətdir və  ya, biri digəri  ilə 

bağlı olmayan və aydın deyilməyən sözlərdən ibarətdir. Müraciət nitqində məna 

deyil, intonasiya v

ə nitqi müşayiət edən mimika və jestlər qavranılır. Öz nitqinin 

xüsusiyy

ətləri idiotluğun dərinliyindən asılıdır. Nitq ayrı-ayrı anlaşılmaz səslərlə 

m

əhdudlaşmış olur, yaxud da qrammatik uzlaşma olmadan kobud tələffüz pozun-

tuları  ilə  mənanın  başa  düşülməsindən ibarət  olan  ayrı-ayrı  səslər  yığımından 

ibar

ətdir. Əgər onlar kiməsə müraciət edirsə, dedikləri sözün mənasına görə yox, 

ancaq intonasiyaya 

əsasən onları başa düşmək mümkün olur. 

99 

 

---

 Emosiyalar elementar s

əciyyə daşıyır və bir çox hallarda fiziki əhval-

ruhiyy

ə, fizioloji tələbatla bağlı olur. Məmnunluq və sevincin primitiv təzahür-

l

ərinin mənbəyi somatik, salamatlıq, toxluq, istilik duyğuları, patoloji həvəsin 

t

əmin edilməsidir. Qeyri-məmnunluq hissi soyuq, aclıq, ağrı somatik diskom-

for

tun duyulmasında irəli gəlir. 

 Affektin ifad

ə forması primitivdir: sevinc hərəki oyanmada, ifadəli qış-

qırtıda və mimikada təzahür edir, kin qəzəb halında təcavüzə, özünü zədələmə-

y

ə meyl müşahidə olunur. Lakin idiotiyanın daha yüngül dərəcələrində sosial 

hissl

ərin rüşeymlərini aşkar etmək olar: onları yedizdirən, qulluq edən adamla-

ra bağlılıq elementləri. tərif zamanı sevinc hisslərinin təzahürü, tənqid zamanı 

na

rahatlığın fasilə verməsi nəticəsində baş verir. 

 

İdiotlarda ancaq ona qulluq edən adamlara güclü bağlılıq qeyd olunur. 

Onlara t

əsir edəndə, narahat olurlar, təriflədikdə isə sevinirlər. Hərəki inkişaf-

dan qalma mimikanın kəsad olmasında hərəkətlərin birtərzli və ləngliyində, on-

la

rın koordinasiyasında, pozğunluqlarda təzahür edilir. Demək olar ki, fəaliyyət 

yoxdur. Özün

əxidmət vərdişləri  yoxdur. Davranış instiktiv tələbatların  yerinə 

yetirilm

əsi ilə, yaxud xarici qıcığa qarşı elementlər affektiv və hərəki reaksiya-

lar

la bağlı hərəkətlərlə məhdudlaşmışdır. Öz öhdələrinə buraxılmış belə xəstə-

l

ərin bəziləri ətrafdakılara uzanmış və yaxud, oturmuş, digərləri isə (kəllənin) 

başın deformasiyası, kəsiklər, ifliclər, qıcolma, yan keçmələr tez-tez baş verir. 

İdiotiya xəstəliyi keçirən  uşaqlar  təlim-tərbiyəyə  çox  gec  uyğunlaşırlar.  Bu 

uşaqlar qapalı yerlərdə müalicə olunurlar. Bəziləri müalicədən sonra, təlim-tər-

biy

əyə nisbətən uyğunlaşırlar[1].