1.4.1. Ürün Hayat Devreleri Kuramı
1966 yılında Reymond Vernon tarafından ortaya konulan ve DYY’lerin
nedenlerini açıklamaya çalışan kuramlardan biridir.
16
Ülkeler, gerek teknolojik yapılarına gerekse sahip oldukları hammadde
kaynaklarına göre, ya var olan malların ya da yeni malların üretiminde uzmanlaşma
yolunu tercih etmektedir.
Vernon’a (1966) göre, yeni teknoloji içeren malların üretimi ilk önce doğal
olarak yüksek Ar-Ge harcaması yapabilen, yüksek gelirli, teknolojik açıdan gelişmiş
ülkeler tarafından gerçekleştirilirken, daha sonra ürünler yeni olma özelliklerini
yitirdikçe ihracat ve DYY’ler yoluyla malın üretimi diğer sanayileşmiş ve az gelişmiş
ülkelere kaymaktadır. Hatta zamanla ürüne yönelik yenilikleri elinde bulunduran
ülkenin sözkonusu ürünü daha ucuza üretebilen, kaynak avantajına sahip diğer ülkeden
ithal edebilğini ifade etmektedir
Yeni bir malı ilk üreten ve pazarlayan şirket, kullandığı teknolojinin diğer
şirketler tarafından bilinmemesi ve yeni mala karşı özellikle yüksek gelir gruplarında
talebin fiyat elastikiyetinin düşük olması nedeniyle, başlangıçta piyasada tekelci bir
güce sahip olacaktır.
Yeni malın ekonomik ömrü, ürünün icadı, olgunlaşması ve standartlaşması
olarak üç döneme ayrılmıştır. Öncelikle yeni üretilen bir malın üretimi, küçük miktarda
ve iç piyasaya yönelik olarak gerçekleştirilirken, diğer taraftan üretime yönelik
çıkabilecek sorunların çözümlenmesine çalışılmaktadır. Bu sebeple, üretim, tüketiciye
olabildiğince yakın bir bölgede gerçekleştirilerek, sorunların daha kısa sürede teşhis
edilip, kesin bir biçimde çözümlenmesi amaçlanmaktadır. Ürün üretiminin hem iç
piyasaya hem de dış piyasaya yönelik olarak arttığı olgunlaşma aşamasında, talebin
fiyat ve gelir elastikiyetinin artmasından dolayı, daha geniş pazarlar elde etmek için
başvurulacak tek rekabet yolu, malı daha ucuza üretebilmek, başka bir deyişle fiyatları
düşürebilmektir. Bu nedenle, üretimin tümü veya işgücünün yoğun olduğu üretim
aşamaları, az gelişmiş ülkelerdeki ucuz işgücünden faydalanmak için DYY’ler yoluyla
bu ülkelere kaydırılacaktır (Vernon, 1966; Alpar, 1978; s 48-51).
Ürünün üretiminin ve teknolojisinin standardize olduğu bu dönemde, ürünün dış
piyasaya ihracatı ile üretim teknolojisi de çeşitli taklitlere maruz kalabilecek böylece,
ürünün hammaddesine sahip olan ülkeler, ürünün teknolojisini icat eden ülkeye göre,
rekabet avantajı elde edebilecektir. Dolayısıyla, yenilikçi firmanın Pazar payını
korumak, üretim maliyetini düşürmek, gümrük tarifelerinden korunmak ve yeni ürüne
yönelik teknolojiden en yüksek getiriyi elde edebilmek amacıyla DYY yapmaya
yöneldikleri gözlenmektedir. Bu teorinin, yüksek yenilik içeren endüstrilerde ve yenilik
17
dönemi kısa ürünler için geçerli olduğu ifade edilmektedir ( Norman, Featherstone,
2003; Appleyard, 2001, 160)
Dostları ilə paylaş: |