Naxçivan dialekt və ŞİVƏLƏRİNİn lüĞƏTİ

XƏRBEÇƏ (Babək, Naxçıvan)//XƏKBEÇƏ (Siyaqut) 
– 
balaca  ağcaqanad.  –Xərbeçə  lap isdilərdə  ən çox xəfə 
yerr
ərdə olar.  
XƏRƏ  (Qarababa, Məzrə)  –  şum  zamanı  əkin 
sah
əsində şumlanmamış qalan azacıq yer. –Xərə qaldısa ta oldu 
heşpişey, gərəx' təzdənnən oranı şumluyasan. 
Bu söz x
ərəx'  şəklində  Borçalı,  Cəbrayıl,  Çəmbərək, 
G
ədəbəy şivələrində də var (1, s.242). 
XƏRƏNCƏ  (Dəstə)  –  kələkbaz.  –Xərənəcə  ədam hər 
yerd
ə də bəşin girriyir.  
130 
 

---

XƏRƏZƏN  (Camaldın)  –  qamçı.  –Xərəzəni hodax 
işdədir, öküzdəri vırmaxdan yana. 
XƏRPİŞDƏ  (Vələver)  –  kərpic ev. –O  vaxdı  hammı 
x
ərpişdə əv tix'mişdi özüna, yəyda sərin olur o. 
XƏSİLLƏNMƏX'  (Ordubad,  Şahbuz)  –  yetişmək.  –
X
ərmən xəsillənəndə bıralar elə gözəl olur kin. 
XƏŞƏ  I  (Biçənək,  Kükü)  –  qəzildən toxunan enli və 
böyük çuval. –X
əşə də bir cür meşoxdu, əməancax yekə olur. 
ХƏŞƏ  II  (Culfа,  Оrdubаd)  -  yоncаyаbənzər  yаbаnı 
bitki. -
Хəşəni hеyvаnа vеririk. 
XƏŞƏLLƏNMƏX'  (Naxçıvan)  –  rahatca dincəlmək, 
istirah
ət etmək, yayılmaq. –Əziyətnən əv-eşix' düzəltdim, indi 
bı gəlip xəşəllənir. 
XƏŞƏNƏX' (Cəhri, Vayxır) – paxıl, xəbis. –Xəşənəx' 
adamın heş kimi gözü götürməz. 
ХƏYƏTİ  (Dizə,  Yaycı)  -  bаrаmаdаn  əyrilən  sаp.  -
Bаrаmаdаn хəyəti çəkirəm. 
XƏYLAX (əksər şivələrdə) – qisim, cins: qız xəylağı – 
qız  qismi,  kişi  xəylağı  –  kişi  cinsindən olan adam. –Kişi 
x
əylağı danışan yerdə arvat gərəx' birəz dala dura. 
ХIBIS (Nахçıvan) – çохbilmiş. -Хıbıs аdаmnаn аdаmа 
хеyir gəlməz. 
XIDIR  (
əksər  şivələrdə)  –  kiçik çillənin 10-cu günü 
buğda, küncüt, mütxtəlif çərəzlərin qovrulması ilə qeyd olunan 
bayram.  –
Xıdır günü papağ atallar qapıya kin, əv yiyəsi içinə 
qavırqa payı töx'sün. 
131 
 

---

XIL 
(Naxçıvan,  Nehrəm)  –  çox.  –Qız  əvinnən  bir  xıl 
adam g
əlmişdi xınıya.