O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi namangan davlat universiteti tabiiy fanlar fakultet

 

TIP. YUM ALOQ CHUVALCHANGLAR-NEM ATGELM INTHES 

Yumaloq chuvalchanglar  morfologik va anotomik tuzilishiga  ko’ ra turli  tuman 

bo’ lib, ular xilma  xil muhit  sharoitlarida  yashashga moslashgan. Hozirgi  vaqtda 

ularning  12000 dan ortiq turi fanga ma’ lum. 

Yumaloq chuvalchanglarning  o’ ziga xos xususiyatlari  quyidagilardan  iborat. 

1. Gavdasi ipsimon yoki duksimon bo’ g’ imlarga bo’ linmagan. 

2. Birlamchi  tana bo’ shlig’ i paydo bo’ lgan (parenxima  ho’ jayralarining 

emirilishidan).  Bu bushliq doimo suyuqlikka tulib turadi. 

3. Kupchilik  turlari  ayrim  jinsli  jinsiy  organlari  sodda tuzilgan. 

4. Ovqat hazm qilish sistemasida orqa ichak vujudga kelgan. Anal teshigi 

rivojlangan. 

5. Ayiruv sistemasi bo’ lmaydi yoki shaklan o’ zgargan teri bezlaridan  iborat. 

6. Qon aylanish va nafas olish organlari  sistemasi bulmaydi. 

Yumaloq chuvalchanglar  tipi quyidagi sinflarga  bo’ linadi. 

1-sinf. Haqiqiy yumaloq chuvalchanglar  yoki nemagodalar. 

2-sinf. Qorin kipriklilar. 

3-sinf. Kinorinxlar. 

4-snif. Qilchuvalchanglar. 

5-sinf. Og’ iz aylangichlilar. 

Yumaloq chuvalchanglar  deb aytilishiga  sabab, ularning  gavdasi aylanayumaloq 

kurinishda. Bu belgi, ayniqsa ularning  kundalang kesimgida  aniq kurinadi. 

Tarqalishi. Yumaloq chuvalchanglar.  Mesazoa orasida, turli  xil muhit 

---

 

5 

sharoitlarda yashashga moslashgan hayvonlar guruppasi hisoblanadi. Suvli muhitda 

(dengiz va okean suvlarida, chuchuk suvlarda, loylar orasida) tuproqlar ichida, kupchiligi 

parazitlikda  yashashga moslashgan (hayvonlar, o’ simliklar  va odamda).