qarab razryadlarga bo‘lib boradigan shakldir. Tarif jadvaliga qarab ishlab chiqarish
tarmoqlarida ishlarga xaq tulash tabaqalashtiriladi. Tarif jadvali ishlarning og‘ir va
yengilligiga, mutaxassislikka qarab ajratib turadigan bir nechta tarif razryadlari va
20
Tarif stavkasi – tarif tizimining bosh elementidir. Bu ishchining bir ish vaqti
borligida bajargan ishi uchun tulanishi kerak bulgan xaqning miqdorini kursatadi.
Tarif stavkasi soatlik, kunlik va oylik buladi. Xo‘jaliklarda remont ustaxonalar,
qurilishlar va aloxida yordamchi korxonalarda soatlik stavka asosida ish xaqqi
tulanadi.
Tarif malaka spravochnigi - tarif stavkaning asosiy ko‘rsatkichidir. Bunda ishlar
og‘ir va yengilligiga, soxalariga qarab kursatiladi.
Tarif spravochnigi ishlarning texnologik jarayoniga qarab tuziladi.
Tarif klassfikasiyasi va spravochnigi ishlovchilarga mutaxassislik razryadlari
berishda asosiy qullanma bo‘lib ham xisoblanadi.
Xo‘jaliklarda ishlovchi kupchilik xodimlarga klass darajasi beriladi.
Barcha ishlab chiqarish korxonalarida ish xaqqi tulashning ikki xili: ishboy va
vaqtboy shakli qo‘llaniladi.
Ishboy xaq tulash mehnatga xaq tulashning eng keng tarkalgan shakli xisoblanadi va
ishlab chiqarish korxonalarida u 70% tashkil etadi.
Ishboy xaq tulashning kuyidagi tartiblari mavjud: a) yakka ishboy; b) brigada
(gurux) ishboy; v) ishboy-mukofat; g) progressiv – ishboy; d) bilvosita ishboy va
kutara ishboy mukofat.
Yakka ishboy tartibda xar bir ishchi va xizmatniga uning bajargan ish normasining
yoki topshirgan maxsulotining miqdori va sifatiga qarab xaq tulanadi. Ish miqdori
ishboy rassenkani tayyorlangan (brakdan tashkari) umumiy maxsulot miqdoriga
kupaytirish yuli bilan aniqlanadi.
Dostları ilə paylaş: