“maliYYƏ” fənnindən mühazirə mətnləri
Beynılxalq İnkişaf və Yenidənqurma Bankı və onun qrupu
Yüklə 1,67 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
2.Beynılxalq İnkişaf və Yenidənqurma Bankı və onun qrupu.
Beynəlxalq İnkişaf və Yenidənqurma Bankı (BİYB) ilk dövlətlərarası investisiya institutudur. Bu təşkilat demək olar ki, hər yerdə “Dünya Bankı” adlandırılır. Ən böyük beynəlxalq təşkilatlardan olan Dünya bankı 1944-cü ilin iyulunda Bretton-Vudsda, Birləşmiş Millətlərin Beynəlxalq Valyuta-Maliyyə Konfransının qərarı ilə Beynəlxalq Valyuta Fondu ilə bir vaxtda yaradılmışdır. Öz fəaliyyətinə 1946-cı il 25 iyundan başlayan Bank formal olaraq BMT-nin ixtisaslaşdırılmış maliyyə idarəsidir. 168 BYİB-nın rəhbər orqanları İdarəçilər Şurası və idarəedici orqan olan Direktorluğudur. Şura üzv ölkələrin maliyyə nazirlərindən və ya mərkəzi bankın rəhbərlərindən ibarət olmaqla ildə bir dəfə öz sessiyasına yığılır. Dünya bankına yalnız BVF-yə üzv olan ölkələr üzv ola bilərlər. Bu tələb onunla izah edilir ki, bankın üzvü olan ölkələr öz valyuta-maliyyə siyasətlərini BVF-nun Nizamnaməsinə uyğun olaraq həyata keçirməyə borcludurlar. Bankın ümumi kapitalının 20%-dən çoxu ABŞ-ın payına düşdüyündən, səslərin də 20%- i təkcə ona məxsusdur və bu qərarların qəbulu bu dövlətin mövqeyindən asılıdır. Dünya bankının qərargahı Vaşinqtonda yerləşir. Dünya bankı dünyada ən böyük kredit təşkilatıdır. Bu təşkilatın BVF-dan əsas fərqi ondadır ki, onun kreditləri müxtəlif iqtisadi məqsədlər üçün, o cümlədən əsasən istehsal sahələrində istifadə olunduğu halda fondun kreditləri ancaq ölkənin valyuta-maliyyə vəziyyətinin sabitləşdirilməsinə sərf edilir. Dünya bankının əsas məqsədi inkişafa köməkdir və bu məqsəd əsasən inkişaf etməkdə olan ölkələrdə həyata keçirilir. Bu məqsədlər üzv ölkələrin bank kreditləri üçün verdikləri ərizələrdə əks olunur. Bankın kredit siyasəti çox ciddi olduğundan, vəsaitlərin ayrılması məsələsinin həlli zamanı bank həmin ölkənin iqtisadi və maliyyə vəziyyəti haqqında çox geniş informasiya tələb edir və həmin ölkəyə öz nümayəndə heyətini göndərir. Nümayəndələr, hər şeydən əvvəl, ölkədə xüsusi bölmənin vəziyyətilə maraqlanır və inkişaf imkanlarını təhlil edirlər. Sonra isə təkliflər verilir. Əgər ölkə həmin təklifləri qəbul etməzsə, onda kredit almaq imkanlarını itirmiş olur. Bu təkliflər ölkənin müstəqilliyinə toxunmur və digər maliyyə-kredit təşkilatlarının (BVF) ölkədə fəaliyyətinə uyğunlaşdırılır. Lakin onu da qeyd edək ki, bankın kredit siyasətində həmçinin siyasi motivlər də nəzərə alınır və iri dövlətlərin mövqeləri qorunur. Dünya bankının kredit siyasətində əsas yeri uzunmüddətli kreditlər tutur ki, bu kreditlər də 20-25 illik müddətə verilir. Ortamüddətli kreditlər bankın kreditləri arasında çox az paya malikdir. Çünki kreditlərin çoxu investisiya qoyuluşları üçün istifadə olunur. Iri beynəlxalq maliyyə-kredit təşkilatları ilə yanaşı, bir sıra regional banklar və maliyyə təşkilatları da fəaliyyət göstərir. Bu regional təşkilatların yaranmasında əsas səbəblər ondan ibarətdir ki, beynəlxalq təşkilatlar çox zaman regionlarda ölkənin kreditləşdirilməsini lazımi səviyyədə həyata keçirə bilmirlər və regional xüsusiyyətlər tam nəzərə alınmır. Bu problemlər regional maliyyə təşkilatlarının razılığını vacib edir. Ən mühüm regional banklara misal olaraq, İslam İnkişaf Bankını, Avropa Yenidənqurma və İnkişaf Bankını, Asiya İnkişaf Bankını, Afrika İnkişaf Bankını göstərmək olar. Bu bankların üzvləri əsasən region dövlətləri olur və bankların əsas məqsədi bu region dövlətlərinin sosial-iqtisadi inkişafına kömək etmək və onları lazımi kredit vəsaitləri ilə təmin etməkdir. Onu da qeyd edək ki, regional bankların üzvü olan ölkələr həm də beynəlxalq mliyyə- kradit təşkilatlarına üzv ola bilərlər. Məsələn, Azərbaycan BVF və Dünya Bankına üzv olmaqla bərabər, regionun müsəlman dövlətlərini birləşdirən İslam İnkişaf Bankının üzvüdür və bu bankın kreditlərindən istifadə edir. Bu kreditlər müsəlman ölkəsi kimi Azərbaycana uzunmüddətə və bəzi güzəştlərlə verilir. Islam İnkişaf Bankı təqribən bütün islam ölkələrini özündə birləşdirir və bu ölkələrin iqtisadi inkişafında çox yaxından iştirak və kömək edir. Ümumiyyətlə, bütün regional banklar beynəlxalq maliyyə münasibətlərində çox geniş iştirak edirlər və ölkələrarası əlaqələrin genişlənməsində mühüm rol oynayırlar. Yüklə 1,67 Mb. Dostları ilə paylaş:
|