Microsoft Word forma muhazire docx

 

Coğrafiya xəritələrinin əhəmiyyəti. 

 

Coğrafiya  xəritələri  bir  çox  təcrübi  və  elmi  işlərdə  mühüm  əhəmiyyətə  malikdir. 

Xəritə,  coğrafiyanın  ikinci  dilidir.  Kitablardakı  coğrafi  təsvirlər  nə  qədər  mükəmməl 

olsalar da, onlar ərazi haqqında xəritəsiz tam təsəvvür yarada bilməz. 

Məşhur  okeanoqraf  və  kartoqraf  akademik  Y.M.Şokalski  1933-cü  ildə  Birinci 

Ümumittifaq  coğrafiya  qurultayında  demişdir  ki,  xəritə  hamıya:  alimə,  kalxozçuya, 

dövlət xadiminə və evdar qadına da lazımdır. 

Melikov Behruz

---

Kartoqrafiya 

Ə

hlimanov R.M. 

 

Xəritə  yer  səthində  olan  qurunun,  suyun,  ayri-ayri  ölkələrin  və  s.  obyektlərin 

sahəsi, yerləşməsi və forması haqqında əyani təsəvvür yaradır. Bundan başqa xəritə yer 

səthində  olan  müxtəlif  hadisələrin  dəyişməsini.  Bir-biri  ilə  əlaqəsini  və  s. 

xüsusiyyətlərini öyrənmək üçün mühüm bir vasitədir. 

Kartoqrafiyanın tarixindən məlumdur ki, xəritələrin düzəldilməsi təcrübi işin tələbi 

ilə meydana gəlmişdir. 

Ölkəmizdə  təsərrüfatın  planlı  sürətdə  inkişafı  ilə  əlaqədar  olaraq  xəritənin 

ə

həmiyyəti  daha  böyükdür.  Təbi  sərvətlərin  axtarılması  və  istifadəsi,  məhsuldar 

qüvvələrin səmərəli surətdə coğrafi yerləşdirilməsi, yeni torpaqların mənimsənilməsi və 

xalq təsərrüfatının  bir  çox başqa  sahələri vətənimizin  dəqiq  və  hərtərəfli  öyrənilməsini 

tələb edir ki, bu da yüksək keyfiyyətli xəritə olmadan mümkün deyildir. 

Böyük  və  orta  miqyaslı  ümumcoğrafi  xəritələr  bir  çox  layihə  (inşaat,  yol, 

hidrotexnika, meliorasiya, kənd təsərrüfatı və s), hərbi və elmi tədfqiqat işlərində geniş 

surətdə istifadə olunur. 

Bir  çox  xəritələrdən  (xüsusən,  kiçik  miqyaslı  fiziki,  siyasi,  inzibati  vəs.  xəritələr) 

mədəni  quruculuq  və  kütlələrin  ümumi  təhsilinin  artırılması  işlərində  geniş  istifadə 

edilir.  Xəritələrin  məktəblərdə  tədris  prosesində  əhəmiyyəti  xüsusilə  böyükdür. 

Geomorfolojoi, geoloji, hidroloji, torpaq və s. elm sahələrində aparılan xüsusi tədqiqtlar 

nəticəsində  çoxlu  faktiki  material toplanılır. Bu  materialların  coğrafi  xəritələr üzərində 

təsvirini, ayrı-ayrı obyekt və hadisələrin (yer səthinin relyefi geoloji quruluşu, çayların 

axımı  və  s.)  yerləşməsinin  qanunauyğunluğunu,  əlaqəsini  və  s.  xüsusiyyətlərini 

öyrənmək və dərk etmək üçün xəritə böyük əhəmiyyətə malikdir. Ona görə də ayrı-ayrı 

fiziki-coğrafi xəritələr müəyyən tədqiqat işlərini nəticəsi olub, gələcək tədqiqat işlərinin 

aparılması  üçün  də  istifadə  edilə  bilər  məs,  təbi  rayonlaşma  xəritələri  fiziki-coğrafi 

xəritələrin əsasında tərtib edilir. 

Bundan başqa xəritələr üzrə (xüsusən böyük miqyaslı xəritələr üzrə) aparılan ölçmə 

işlərinə  əsasən  bir  sıra  morfometrik  göstəricilər  (yer  səthinin  orta  yüksəkliyi,  meyl 

Melikov Behruz

---