Xxi аср: фан ва таълим масалалари
Yüklə 337,59 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
www.sharqjurnali.uz
9
mulkchilik shaklidan qat’i nazar, eksport amaliyotlari boʻyicha kelib tushgan xorijiy valyutadagi tushumni majburiy tartibda sotishlariga qoʻyilgan talab bekor qilindi. Bundan buyon eksportchilar eksportdan kelib tushgan oʻz valyuta mablagʻlarini erkin tasarruf etish va hech qanday toʻsiqlarsiz oʻz xohishlariga koʻra, joriy xalqaro toʻlovlarni amalga oshirish, shuningdek tovarlar (xizmatlar) importi uchun sarflashlari yoki milliy valyutadagi joriy xarajatlarni amalga oshirish uchun xizmat koʻrsatuvchi bankka yoki valyuta birjasida (bank orqali) sotish huquqiga egadir. Amaldagi valyuta siyosati doirasida valyuta kursining dinamikasi chet el valyutasiga boʻlgan talab va taklif nisbatiga ta’sir koʻrsatuvchi ichki va tashqi omillar hisobiga shakllanadi. Valyuta kursiga ta’sir koʻrsatuvchi ichki omillarga mamlakatda amalga oshirilayotgan pul-kredit siyosati, aholi va tadbirkorlarning valyuta kursi oʻzgarishi va inflyatsiya boʻyicha kutilmalari kiradi. Xususan, Markaziy bank tegishli pul-kredit siyosatini amalga oshirish orqali pul massasi yuqori sur’atlarda oʻsishining oldini olish hamda milliy valyutadagi aktivlarning jozibadorligini oshirish yoʻli bilan chet el valyutasiga boʻlgan talab va taklif darajasiga ta’sir koʻrsatishi mumkin. Bunda amaldagi qayta moliyalash stavkasi boʻyicha bank tizimiga likvidlilik berish yoki uni jalb qilish, tijorat banklari uchun majburiy rezerv talablarini oʻzgartirish va boshqa choralarni qoʻllagan holda pul-kredit siyosati instrumentlaridan faol foydalaniladi. Monetar siyosat, shu jumladan, valyuta kursi siyosatining shaffofligini ta’minlash hamda aholining bu siyosatlardan kutayotgan oʻzgarishlarni oʻrganish maqsadida Markaziy bank jamoatchilik bilan aloqalarni takomillashtirishga alohida e’tibor qaratadi. Ushbu maqsadlarga erishish uchun davriy ravishda pul-kredit sohasida amalga oshirilayotgan va rejalashtirilayotgan chora-tadbirlarni tavsiflovchi tahliliy ma’lumotlar ommaviy axborot vositalarida yoritib boriladi. Xorijiy valyutaga boʻlgan talab va taklifga hamda valyuta kursi oʻzgarishiga ta’sir etuvchi tashqi omillarga Oʻzbekistonning asosiy savdo hamkorlari boʻlgan mamlakatlardagi iqtisodiy vaziyat va ularda amalga oshirilayotgan pul-kredit, shu jumladan kurs siyosati, tashqi bozorlardagi kon’yunktura hamda respublikaga jalb qilinayotgan xorijiy investitsiyalar va kreditlar, tashqi qarzning qaytarilishi borasida boʻlayotgan oʻzgarishlar va ularning dinamikasi kiradi. Ushbu omillarning barchasi mamlakat toʻlov balansiga, ya’ni respublikaga valyuta mablagʻlarining kirib kelishi va undan chiqib ketishi hajmlariga bevosita ta’sir koʻrsatadi. Valyuta kursining bozor mexanizmlari asosida shakllanishi va uning tashqi iqtisodiy sharoitlarga mos ravishda oʻzgarib borish xorijiy valyutaga boʻlgan talab va taklifni muvozanatlashtirish imkonini beradi. Boshqacha qilib aytganda, aynan bozor mexanizmlari asosida shakllanadigan valyuta kursi tashqi sharoitlar oʻzgarishiga tez
“XXI аср: фан ва таълим масалалари” илмий электрон журнали. №3, 2018 йил Yüklə 337,59 Kb. Dostları ilə paylaş:
|