Microsoft Word etraf muhit cavab az doc

42. Ekoloji sahibkarlıq, onun formaları və əhəmiyyəti 

 

Qarışıq  iqtisadiyyatın  əsas  institutlarından  biri  xüsusi  mülkiyyətə,  təsərrüfatın  təşkilinin 

bazar üsuluna və məhsul dövriyyəsinə əsaslanan sahibkarlıqdır.  

Ekologiya  baxımından  sahibkarlıq  fəaliyyətinin  müsbət  tərəfi  əsas  fəaliyyəti  insanların 

sağlamlığına  və  ətraf  mühitə  zərərin  vurulmasının  qarşısını  alan  malların  istehsalı,  iş  və 

xidmətlərin  görülməsi  olan  ekoloji  sahibkarlığın  yaradılmasıdır.  Ekoloji  sahibkarlığın  maraqlar 

dairəsinə  bu  və  ya  digər  ekoloji  problemlərin  həlli  ilə  bilavasitə  bağlı  olan  istehsalat-kom-

mersiya, vasitəçilik, məsləhət, elmi-tədqiqat fəaliyyətinin bütün növləri daxildir.  

---

 

41 

Hal-hazırda,  keçid  iqtisadiyyatına  malik  olan  ölkələrdə  baş  verən  dövlətsizləşdirmə  və 

özəlləşdirmə  prosesləri  ekoloji  sahibkarlıq  sahəsinin  formalaşmasına  imkan  verir.  Mərkəz-

ləşdirilmiş  iqtisadiyyat  şəraitində  təbiətdən  istifadə  məhsullarına  olan  “rentasız”  qiymətlərin 

hökmran olduğu şəraitdə resurslara qənaət edilməsi sərfəli olmadığı kimi, iri dövlət müəssisələri 

tərəfindən təmizləyici qurğuların, ekoloji texnika və texnologiyanın kiçik həcmlərdə istehsalı da 

sərfəli  deyildi.  Təbiəti  mühafizəyə  dair  planların  icra  olunmaması,  təbiəti  mühafizə  məqsədləri 

üçün  ayrılmış  kapital  yatırımlarının  xərclənməməsi  təbiəti  mühafizə  avadanlıqlarının  sifariş 

edilməsinin  mümkün  olmaması  ilə  izah  edilirdi,  çünki  mərkəzləşdirilmiş  iqtisadiyyatda  onun 

istehsalı “küncə sıxılmışdı”. 

Nəzarət-ölçü  cihazlarının  xırda  istehsalçıları  da  ekoloji  biznesin  nümayəndələrinə 

çevrildilər. Suların təmizlənməsi, balıqçılıq və meşə bərpası sahələrində yaradılan kooperativləri 

və kiçik müəssisələri də ekoloji sahibkarlığa aid etmək olar. 

İ

qtisadi cəhətdən inkişaf etmiş ölkələrdə ekoloji yönümlü məhsullar həm sənaye təyinatlı 

(təmizləyici qurğular, ekoloji texnika və ekoloji texnologiyalar, yeni materiallar, nəzarət-ölçü 

cihazları və s.) malların istehsalında, həm də istehlak mallarının (qida məhsullarından tutmuş 

təhlükəsiz məişət cihazlarınadək) istehsalında öz möhkəm mövqelərini qoruyub saxlayır.  Belə 

məhsulların istehsalı çoxsəviyyəli və kifayət qədər gəlirlidir, bununla yanaşı, şirkətlər bununla 

özlərini reklam edirlər və bazarda nüfuz qazanırlar. Ekoloji sahibkarlığın əhəmiyyətli xüsusiyyəti 

o idi ki, kiçik və orta sahibkarlığın potensialından istifadə etməklə o ekoloji vəziyyətin 

stabilləşdirilməsinin əlavə büdcə ayırmaları tələb etməyən səmərəli yoludur. Lakin dövlət, bir 

tərəfdən, ekoloji biznesin inkişafını dəstəkləyir, digər tərəfdən, bütün cəmiyyətin maraqları 

naminə sahibkarlıq fəaliyyətinin qanunvericilik qaydasında tənzimlənməsini təmin etməlidir. 

MDB ölkələrində bazar münasibətlərin hələ indi formalaşdığı bir şəraitdə ekoloji sahibkarlıq öz 

yolunun başlanğıcındadır.Təbiəti mühafizə fəaliyyətində sahibkarlıq aktivliyinin inkişafı ekoloji 

normativlərin və ətraf mühitin çirkləndirilməsi üzərində nəzarətin gücləndirilməsinə imkan 

verir.Ekoloji xidmətlərin bütün növlərinin pullu əsaslarla həyata keçirildiyi mal və xidmətlərin 

dünya bazarında bir neçə müstəqil sahə formalaşmışdır. Belə əsas sahələr bunlardır: ekoloji 

texnikanın, ətraf mühitin vəziyyətinə nəzarət üzrə cihazların istehsalı və satışı, resursqoruyucu 

texnologiyaların və təmizləyici qurğuların yaradılması resurslardan təkrar istifadə və ekoloji 

təkrar istehsal, ekoloji tərbiyə və təhsil, digər ekoloji xidmətlərin göstərilməsi.