Baytarliq

BAYTARLIQ   

Elmi-praktik jurnal 

   

16

 

sürətlə inkişaf etdirilər. Baytarlıq xidməti 

düzgün təşkil edilərsə, heyvanların baş sayı 

durmadan artar, onların sağlam və gümrah 

olması  təmin edilər, daha çox ət, süd, yağ, 

yun, yumurta və başqa məhsullar istehsal 

olunar. 

 

 

РЕЗЮМЕ

 

 

Аскеров Д.А. 

 

ОСПА И МЕРЫ БОРЬБЫ С НЕЙ.

 

 

Оспа  сельскохозяйственных  животных  и  птиц  имеет  широкое  распространение  в 

хозяйствах республики, а восприимчивыми к нему являютса ягнята,молодые тонко-

рунные овцы, а также люди. 

Возникновению  и  распространению  заболевания  способствуют  корма,  предметы 

обихода,  животное  сырье,  навоз  и  др.  Мероприятия  по  борьбе  с  оспой  необходимо 

проводить всесторонне, согласно с правилами действующей инструкции. 

 

SUMMARY 

 

Ascarov D.A. 

 

POX AND METHODS CONTEST WITH IT.

 

 

Pox of farm animals and birds in Azerbaijan has a relatirely broad spparating to infection 

among of lambkin, young and fine-fleeced sheep and also human. 

Transfer and dissemination of disseases assist feed, custom items, animal raw material, 

manure etc. İn the complex veterinary and sanitary measures during pox in obligation order 

need explain Work among the staff. 

To conduct contest with pox need comprehensively according to the rules of the current 

instruction. 

 

ƏDƏBİYYAT 

 

1.  Лукашев И.И. Частная эпизоотология Москва -1961 

2.  Инфекционные  болезни  овец.  Род.  Редакции  Ф.А.  Терентьева  и  др.  Москва – 

1963 

3.  Коляков Я.Е.Ветериная микробиология Москва -1965 

4.  Кадымов Я.А. Кипаков А.А. Инфекционные болезни овец Баку-1995 

5.  Şirinov F.B. Quşların xəstəlikləri Bakı-2003 

6.  Məmmədov  İ.  Əhmədov A. Məmmədov N. Epizootologiya və quşların infeksion 

xəstəlikləri. Bakı-2003 

___________________________ 

 

 

Elmi-praktik jurnal 

  

BAYTARLIQ

 

17

 

UOT619:616.9-0.36.22; 579.61/62 

 

ÖRDƏKLƏRDƏ  ASPERGİLLYOZ 

 

Qardaşeva S.D., dissertant 

Azərbaycan Dövlət Aqrar Universiteti 

 

Aspergillyoz quşlara məxsus respirator, 

çox hallarda iti və yarımiti gedişə malik 

olan xəstəlikdir, və Asp. fumigatus, 

Asp.niger, Asp.flavus və digər Aspergillus 

növünə aid olan göbələklər tərəfindən törə-

dilir (N.A.Spesivseva,1964).  

Az hallarda xəstəliyə südəmər heyvanlar 

arasında da təsadüf olunur (atlar, xırda və iri 

buynuzlu heyvanlar, donuzlar, laboratoriya 

heyvanları və s.) (N.A.Spesivseva, 1964). 

Xəstəliyə insanlarda həssasdır (Z.O.Qa-

rayev, 2007). Azərbaycanda quşlar arasında 

aspergillyoz xəstəliyinin ilk dəfə 1956-cı 

ildə Ə.H.Ənnaqiyev qeyd etmişdir. Sonralar 

bu xəstəliyin quşlar arasında geniş yayılma-

sı  İ.M.Əzimov və N.M.İgidova tərəfindən 

qeyd olunmuşdur. 

Aspergill göbələkləri – saprofit olmaqla 

xarici mühitdə çox geniş yayılmışdır. 

Təbiətdə müxtəlif substrstlsrda və torpaqda 

yaşayır. Optimal şərait olan halda (münasib 

hərarət və nəmlik) müxtəlif yemlərdə inten-

siv inkişaf etməklə, çox miqdarda sporları 

havada olur ( B.İ.Bilay,1988). 

Azərbaycanda ilk dəfədir ki, ördəklər 

arasında aspergillyoz xəstəliyi biz tərəfin-

dən qeyd olunur. 

İsmayıllı  və Neftçala rayonlarının iki 

fərdi təsərrüfatlarında ördək balaları arasın-

da baş verən ölümün səbəbini aydınlaşdır-

maq məqsədilə 2008-2010-cu illərdə 500 

baş ördək balası müayinə olunmuş, 250 baş 

ördək balalarında patoloji anatomiki yarma 

aparılmış, 156 başın orqanları mikoloji 

müayinə olunmuşdur. 

Ölmüş  və ya məcburi kəsilmiş ördək 

balalarında xəstəliyin törədicisini müəyyən 

etmək məqsədilə daxili orqanlardan Saburo 

və Suslo qida mühitlərinə əkilmişdir. Daxili 

orqanlardan hansının yoluxmasını aydınlaş-

dırmaq məqsədilə 156 quşun ağ ciyərlərin-

dən, 30 qara ciyərdən, 20 ürəyindən, 20 

böyrəyindən və 20 dalağdan qida mühitinə 

əkilmişdir. Əkilmiş kulturalara hər gün nə-

zarət olunurdu. Xəstəlik barədə toplanan 

epizootoloji məlumatlar, xəstəliyin kliniki 

əlamətləri, daxili orqanlarda gedən 

patanatomiki dəyişikliklər və aparılan 

mikoloji müayinələrin nəticələri xəstəliyin 

aspergilloz olduğu aşaqdakı  çədvəldə 

göstərilmişdir. 

 

Ördəklərdən ayrılmış aspergill kulturalarının növü və miqdarı 

 

Müayinə olunan 

orqanlar 

Miqdarı 

Ayrılmış kulturaların növü və miqdarı 

Asp.fumiqatus

Asp.flavus Asp.niger

Ağ ciyər 156 

48

7

5 

Qara ciyər 30 

2

2

1 

Ürək 30 

1

-

- 

Böyrək 30 

1

-

- 

Dalaq 30 

2

-

- 

 

Cədvəldən göründüyü kimi 156 baş ölmüş 

və  məcburi kəsilmiş ördək balalarının daxili 

orqanlarından qida mühitinə  əkilərkən, 

aşağıda adları çəkilən göbələklər ayrılmışdır: 

BAYTARLIQ   

Elmi-praktik jurnal 

   

18

 

Asp.fumiqatus, Asp.flavus, Asp.niger. 

Ən çox yoluxma ağ ciyərlərdə getdiyi 

üçün 48 Asp.fumiqatus, 7 Asp.flavus və 5 

Asp.niger kulturaları ayrılmışdır. 

Qara ciyərdə 30 patoloji materialdan 2 

Asp.fumiqatus, 2 Asp.flavus, 1 Asp.niger 

kulturası ayrılmışdır. Ürəkdən  əkilmiş 30 

patoloji materialdan 1 Asr.fumiqatus kultu-

rası, böyrəkdən  əkilmiş 30 patoloji mate-

rialdan 1 Asp.fumiqatus kulturası, dalağdan 

əkilmiş 30 patoloji materialdan 2 Asp.fu-

miqatus kulturası ayrılmışdır. 

Aparılan tədqiqatın nəticəsində aydın 

olur ki, ördəklərdə  də  xəstəliyin  əsas törə-

dicisi Asp.fumiqatusdur. Lakin Asp.flavus 

və Asp.niger göbələklərinin xəstəliyin 

patogenezində rolu vardır. 

Aspergill göbələkləri xəstəliyin gedişin-

də və s. səbəblərdən asılı olaraq digər daxili 

orqanları da yoluxdura bilər.  

Xəstəlik mənbəyini aydınlaşdırmaq məq-

sədilə 25 yem nümunəsi, 40 döşəmədən nü-

munə  və 35 quş saxlanan damların havası 

müayinə olunarkən, Asp.fumiqatus, Asp.fla-

vus və Asp.niger kulturaları ayrılmışdır.  

Kliniki  əlamətləri. Ördəklər arasında as-

pergilloz xəstəliyinin kliniki əlamətlərini öy-

rənmək üçün, Neftçala rayonunun Xəzər kən-

dində  fərdi təsərrüfatında 1000 baş müxtəlif 

yaş qrupunda olan ördəklər kliniki müayi-

nədən keçırılmış, 180 baş 5 günlüyə  qədər 

olan ördəklər arasında xəstəlik aşkar 

edilmişdir. 

İsmayıllı rayonunda isə 500 baş kliniki 

müayinə olunmuş  və 70 başda xəstəlik 

müəyyən olunmuşdur. 

Cəmi 250 baş körpə quşlarda xəstəliyin 

kliniki  əlamətləri öyrənilmişdir. 156 baş 

quşun, ölmüş və ya kəsilmiş daxili orqanları 

mikoloji müayinə olunmuşdur. 

Ördəklərdə aspergilloz xəstəliyinin kili-

niki  əlamətlərini öyrənmək üçün İsmayıllı 

rayonunun bir fərdi təsərrüfatında 2008-ci 

ildə 100 baş körpə ördək müayinə olunmuş, 

ondan 60 başı xəstə olmuşdur. 2009-cu ildə 

müayinə olunan 80 baş ördək balalarından 

30 başı xəstə olmuşdur. Neftçala rayonunun 

Xəzər kəndindəki fərdi təsərrüfatda 2009-cu 

ildə 200 baş körpə ördək balası müayinə 

olunmuş, 100 baş  xəstə  aşkar edilmişdir. 

2010-cu ildə müayinə olunan 120 baş ördək 

balalarından 60 başı xəstə olmuşdur.  

Cəmi üç il ərzində 500 baş körpə ördək 

müayinə olunmuş, 250 baş  xəstə  aşkar 

edilmişdir.  

Bu təsərrüfatlarda 500 başdan artıq bir 

aylıqdan yuxarı ördəklər kliniki müayinə 

olunmağına baxmayaraq, xəstə  aşkar 

olunmamışdır.  

Bütün hallarda xəstəliyə diaqnoz epizo-

otoloji məlumatlara, quşlarda görünən kli-

niki  əlamətlərə, xəstəliyin gedişinə  və yar-

ma zamanı daxili orqanlarda gedən patana-

tomiki dəyişikliklərə  və mikoloji müayinə-

nin nəticəsinə əsasən qoyulmuşdur.  

Xəstəlik gedişinə görə ördək balaları 

arasında iti, yarım iti və xroniki formada 

müşahidə olundu.  

Xəstəliyin iti forması ördək balaları 

arasında qəflətən başlamaqla, bir gündə 30-

35 ördək balası ölürdü. Ölüm əsasən 4 günə 

kimi olan körpə ördək balaları arasında 

müşahidə olunurdu.  

Xəstəliyin iti gedişi zamanı kliniki əla-

mətlər tez büruzə verirdi. Cücələr kefsiz 

olmaqla, tükləri pırpızlaşmış və qanadlarını 

sallamışdılar. Bir küncə  çəkilərək hərəkət 

etmək istəmirdilər. Nəfəs almaları çətinləş-

diyi üçün, tez-tez ağızlarını açırdılar. Bəzi-

lərinin burnundan və ağzından maye axırdı. 

Xəstəliyin yarım iti forması zamanı kli-

niki  əlamətlər daha xarakterik büruzə ve-

rirdi. Xəstəliyn bu forması əsasən 5-6 gün-

lük cücələrdə müşahidə olunurdu. Xəstə 

quşlarda ümumi kefsizlik, boğulma əlamət-

ləri olmaqla, təngnəfəs idilər. Ağızlarını 

tez-tez açıb yumur və hava verərkən müx-

təlif səslər çıxarırdılar. Yem və sudan imti-

na etməklə, bir küncə  çəkilərək, hərəkətsiz 

dururdular. Bəzilərində ölümdən qabaq 

Elmi-praktik jurnal 

  

BAYTARLIQ

 

19

 

paralic  əlamətləri görünməklə, qarnı üstə 

uzanır və ölürdülər. Ölümdən qabaq ağız və 

burnundan bozumtul maye axırdı. 

Xəstəliyin xroniki formasını  əsasən 8-10 

günlük cücələr arasında müşahidə etdik. 

Xroniki formada gündə 4-5 baş quş ölürdü. 

Xəstə quşlarda ümumi halsızlıq olmaqla, az 

hərəkət edirdilər. Belə quşlar ilk günlər yemi 

çox həvəssiz qəbul edirdilər, suyu tez-tez 

içirdilər. Müşahidə etdiyimiz 40 baş ördək 

balasından 29 başı 15 gün keçdikdən sonra 

öldülər. Qalan 11 başı normal yem və su 

qəbul etməklə, baş verən kliniki əlamətlər 

bir neçə günə yox olmuşdur. Lakin onlarda 

ümumi zəiflik əlamətləri hiss olunurdu.  

Yoluxmadan bir ay keçdikdən sonra, sağ 

qalmış 11 baş quşda xəstəlik  əlamətləri artıq 

hiss olunmurdu. Yoluxmadan 35 gün keç-

dikdən sonra 11 baş ördək balası  kəsildi və 

daxili orqanları müayinə olundu. On bir 

başdan yalnız 8 başının ağ ciyərlərində  zəif 

yoluxma  əlamətləri (tək-tək darı boyda as-

pergill düyünləri) müşahidə edildi. Kəsilmiş 

11 baş quşun daxili orqanları qida mühitinə 

əkildikdə, 9 başdan Asp.fumiqatus kulturası 

alındı. 

Aparılan bu müşahidələrdən belə nəticə-

yə  gəlmək olar ki, aspergilloz xəstəliyi za-

manı  ən çox ölüm 10 günlüyə  qədər olan 

körpələr arasında olur. 10 gündən yuxarı 

olan cücələrdə yoluxma dərəcəsindən və 

saxlanmasından asılı olaraq, sağalma ola 

bilər. Ona görə  də  xəstəlik mənbəyinin tez 

aşkar olunması və onun aradan qaldırılması 

çox vacibdir. 

Patanatomiki dəyişikliklər. Aspergilloz 

xəstəliyindən ölmüş ördək balalarına nəzər 

saldıqda, görürük ki, tükləri pırpızlaşır, dəri 

örtüyü elastikliyini itirməklə, göyümtül 

rəng alır. Ağız boşluğuna nəzər saldıqda, 

selikli qişa solğun olmaqla, bozumtul 

yapışqanvari seliklə örtülmüş olur. Burun 

boşluğunda köpüklü maye olur.  

Quşu yarıb daxili orqanlara nəzər sal-

dıqda aşağıdakıları müəyyən etdik: 

Ağ ciyərlərdə iltihabı proses getməklə, 

hiperemiyalı olur. Bir qədər şişkinlik hiss olu-

nur. Ağ ciyərin səthində çoxlu miqdarda as-

pergill düyünlər olur. Onlar ağımtıl boz 

rəngində olmaqla, çox vaxt ağ ciyərlərin 

bütün səthinə yayılır. Traxeya bir qədər 

iltihablı olmaqla, bozumtul eksudatla dolu. 

Hava kisələri bir qədər  şişkin və iltihablı ol-

maqla,sarımtıl-boz aspergilloz düyünlərinə 

təsadüf olunur. Ürəkdə xarakterik dəyi-

şikliklər müşahidə edilir. Qara ciyər bir qədər 

şişkinləşmiş, çox nadir hallarda üzərində darı 

boyda ağ düyünlər müşahidə olunurdu. Dalaq 

bir qədər  şişkin olmaqla, digər dəyişikliklər 

hiss olunmurdu. Böyrəklər çox vaxt bir qədər 

şişkin olmaqla bəzən üzərində aspergilloz 

düyünlərinə  bənzər nöqtələr görünürdü. 250 

baş ölmüş  və ya məcburi kəsilmiş yarma 

aparılan quşların daxili orqanları müayinə 

olunarkən, məlum oldu ki, bir çox orqanlarda 

dəyişiklik gedir. Lakin ən xarakterik 

dəyişikliklər aspergilloz xəstəliyində  ağ 

ciyərlərdə, bundan sonra hava kisələrində 

müşahidə olunur. 

 

 

РЕЗЮМЕ  

 

Гардашева С.Д. 

 

АСПЕРГИЛЛЕЗ УТЯТ 

 

Являясь одним из широко распространенных заболеваний среди уток, аспергиллез 

вызывает многочисленные случаи гибели утят. Заболевание протекает остро, подост-

ро, в редких случаях принимает хроническую форму. Основной возбудитель заболе-

вания - гриб Asp. Fumigatus.  

 

BAYTARLIQ   

Elmi-praktik jurnal 

   

20

 

SUMMARY  

 

Gardasheva S.D. 

 

ASPERGILLOSIS OF DUCKLINGS 

 

Being one of widespread diseases among ducks, aspergillosis causes numerous cases of 

death of ducklings. The disease proceeds sharply, подостро, in rare instances accepts a 

chronic form. The main causative agent of a disease – Asp. fumigatus.  

 

ƏDƏBİYYAT 

 

1.  Аннагиев  А.А.  Применение  хлорамина  при  аспергиллезах  цыплят.  Ветери-

нария, 1956, №5, с.51. 

2.  Спесивцева Н.А. –Микозы и микотоксикозы. М.,1964. 

3.  Азимов И.М., Игидова Н.М. –Заболевание птиц аспергиллезом в Азербайджа-

не. Сборник науч. трудов АзНИВИ,1983, т.ХХIХ, с.60-64. 

4.  Азимов И.М.. Игидова Н.М. Аспергиллез птиц и меры борьбы//Тез.докд.Всес. 

научно-произв.конф. «Комплекс  системы  ветеринарных  мероприятий  в  птицеводст-

ве-резерв повыщения эффективности производства». Ленинград,1989, -С.108-109. 

5.  Билай В.И., Коваль Э.З. Аспергиллы. Киев, Наукова Думка, 1988. 

6.  Qarayev Z.Q., Əliyev T.Ə, Qurbanov A.İ. Tibbi mikologiya, Bakı, 2007. 

____________________________ 

 

 

UOT 579.61/62; 619:615.009; 619:615.9; 619:579.62; 619:616/618 

 

К ВОПРОСУ КОНТАМИНАЦИИ ГРУБЫХ КОРМОВ  

ПАТОГЕННОЙ МИКОБИОТОЙ 

 

Сафи Н.В., кандидат биологических наук 

Азимов И.М., доктор ветеринарных наук, профессор 

Азербайджанский Государственный Научно-Контрольный Институт 

 

КЛЮЧЕВЫЕСЛОВА: грубые корма, патогенные грибы, микобиота,  микотоксины, 

биобезопасность 

KEYWORDS: rough forages, pathogenic fungi, mycobiota, mycotoxins,  biosafety 

 

Совершенно  очевидно,  что  продук-

тивность  сельскохозяйственных  живот-

ных напрямую зависит от условий корм-

ления.  В  зависимости  от  физиологиче-

ских особенностей и состояния организ-

ма животные c кормом должны получать 

достаточное  количество  углеводов,  жи-

ров,  аминокислот,  энергии,  витаминов  и 

минералов.  При  недостатке  вышепере-

численного животные подвержены риску 

различных  заболеваний,  особенно  тех, 

которые  связанны  с  нарушением  обмена 

веществ,  и  алиментарных  микотоксико-

зов:  задержки  роста,  снижения  продук-

Elmi-praktik jurnal 

  

BAYTARLIQ

 

21

 

тивности  и  воспроизводимости.  Корма 

низкого  качества  и  в  недостаточном  ко-

личестве оказывают влияние на экономи-

ческие показатели отдельных животных и 

всей отрасли животноводства в целом. 

Растительные  корма  (сочные,  грубые, 

зеленые,  концентрированные  корма)  от-

личаются  высоким  содержанием  клет-

чатки,  необходимой  для  качественного 

кормления  животных.  В  грубых  кормах 

много  структурной  клетчатки,  отсутст-

вующей в зерновых кормах, и мало про-

теина,  которым  богаты  животные  корма 

(мясокостная,  мясная,  кровяная,  рыбная 

мука,  цельное  и  обезжиренное  молоко, 

молочная сыворотка и др.). 

Правильно  заготовленные  корма,  не 

пораженные  грибковой  микобиотой, 

чистые,  без  вредных  и  ядовитых  трав 

составляют  основу  рациона  животных, 

являются  источником  клетчатки,  а  зна-

чит  энергии,  препятствуют  закислению 

(накоплению  молочной  кислоты)  отде-

лов  желудочно-кишечного  тракта  и 

обеспечивают  его  нормальное  функцио-

нирование.  Контаминация  грибковой 

микобиотой  выражается  в:  а.  воздейст-

вии  на  структуру  белков,  жиров  и  угле-

водов  кормов,  разрушении  витаминов, 

накоплении  жирных  кислот,  аммиака  и 

других  продуктов  распада,  б.  образова-

нии микотоксинов [15,19,26,22,]. 

Микотоксины  (греч.«яд  грибов») - 

продукты  жизнедеятельности  большин-

ства  микроскопических  грибов-пара-

зитов  и  сапрофитов,  являющиеся  при-

родными  контаминантами  растений, 

почвы,  продуктов  питания,  а  в  лабора-

торных  условиях  образующиеся  в  среде 

при  культивировании  субстратов.  Боль-

шинство  микотоксинов  относятся  к  вто-

ричным метаболитам, так как их биосин-

тез  протекает  при  участии  ферментов 

первичных  метаболитов.  Поэтому  мико-

токсины  не  являются  продуктами  кле-

точного  синтеза  грибов [4]. По  своей 

природе микотоксины являются химиче-

скими соединениями, по сути - являются 

ксенобиотиками. 

Причиной  алиментарных  микотокси-

козов  животных  в  настоящее  время  яв-

ляются  более 350 видов  плесневых  гри-

бов, продуцирующих более 500 токсиче-

ских  метаболитов - микотоксинов [11]. 

Есть  данные,  что  от 30 до 40% всех  су-

ществующих  грибов  образуют  микоток-

сины  при  наличии  благоприятных  усло-

вий [23]. 

Контаминированные  патогенной  ми-

кобиотой и их токсинами грубые корма - 

сено  и  солома  теряют  свои  питательные 

и вкусовые качества, представляют угро-

зу  здоровью  сельскохозяйственным  жи-

вотным и людям, как непосред-ственным 

потребителям  животноводческой  про-

дукции.  Попадая  в  организм,  микоток-

сины  вызывают  серьезные  патологиче-

ские  изменения  в  органах  и  тканях,  на-

рушают  течение  важных  биологических 

процессов.  В  настоящее  время  накоплен 

достаточный  материал  о  влиянии  токси-

нов  на  иммунный  ответ  животных  и 

птиц:  токсины  являются  иммунодепрес-

сантами – подавляют неспецифический и 

специфический  (клеточный  и  гумораль-

ный) иммунитет, в результате регрессии 

органов иммунной системы наблюдается 

снижение  резистентности  организма  к 

вторичным  заболеваниям  инфекционной 

и  незаразной  природы [1,4,8,12,14,19,22]. 

В специальной литературе имеется много 

сведений,  что  современные  высокопро-

дуктивные  сельскохозяйственные  жи-

вотные и птицы многих пород и кроссов 

вследствие  своего  интенсивного  метабо-

лизма очень чувствительны к микотокси-

нам [8,22]. Более  того,  микотоксины  об-

ладают  аллергическими,  мутагенными, 

BAYTARLIQ   

Elmi-praktik jurnal 

   

22

 

тератогенными, 

эмбриотоксическими, 

канцерогенными свойствами [7,12,19]. 

Степень  токсичности  кормов  для  жи-

вотных  зависит  от  рациона,  пораженно-

сти  корма, вида  гриба,  разрушительного 

действия  и  количества  выработанного 

токсина,  индивидуальных  особенностей 

организма и других факторов. 

Несмотря  на  то,  что  наибольшей  ток-

сичностью  обладают  виды  и  штаммы 

грибов,  поражающие  злаки  и  зерно,  гру-

бые корма в неменьшей степени являют-

ся  субстратом  токсинообразования.  Кон-

таминированные  патогенной  микобиотой 

грубые  корма,  входящие  в  состав  про-

мышленных  рационов,  являются  причи-

ной  большинства  проблем  животновод-

ства [14]. 

На  грубых  кормах  паразитируют 

плесневые  грибы  родов  Fusarium  (F. 

tricinctum, F.sporotrishioides, F.avena-

ceum)  (вызывают  фузариотоксикозы), 

Aspergillus  (аспергиллотоксикозы),  Peni-

cillium  (пенициллотоксикозы),  мукоро-

вые грибы семейства Mucoracea, Stachy-

botryx (cтахиботриотоксикозы),  Tricho-

derma, Rhizopus.  Dendrodochium toxicum 

(дендродотоксикозы) [8,11,15,26]. Тяже-

лые  микотоксикозы  (клавицепстоксико-

зы)  возникают  также  при  заражении 

кормов  спорыньевыми  грибами  рода 

Claviceps [22,26]. Считается, что образо-

вание токсинов напрямую зависит от по-

годных  и  экологических  условий  (тем-

пература 10…40°С,  рH 4…8, относи-

тельная  влажность  в  пределах 70%, на-

личие аэробных условий, существование 

насекомых,  состояние  почвы,  наличие 

определенных  ферментных  систем  рас-

тения и др.) и фаз формирования урожая: 

фузарии  размножаются  на  растущих 

растениях  в  условиях  высокой  влажно-

сти, аспергиллы и пенициллы – при низ-

кой  влажности,  другие – в  процессе 

сборки  урожая [2,3,8,9]. Кислая  среда 

силоса  благоприятна  для  пеницилл. 

Один  и  тот  же  корм  может  заражаться 

сначала  на  полевой  стадии,  а  затем – в 

процессе  заготовки.  При  обработке  поч-

вы,  когда  нарушается  баланс  микроско-

пических  грибов,  патогенные  грибы  ро-

дов  Aspergillus, Fusarium  не  погибают 

при  химической  обработке,  а  адаптиру-

ются к действию фунгицидов [1,14]. 

Некоторые  исследователи  считают, 

что  в  настоящее  время  не  существует 

корма (независимо, сено или зерно), сво-

бодного от токсинов грибов [9,]. Микро-

скопические  грибы  постоянно  присутст-

вуют  в  окружающей  среде,  если  преры-

вается  токсинообразование  одного  гри-

ба,  то  свободное  место  занимается  дру-

гим грибом (8). К наиболее опасным ми-

котоксинам  относятся:  токсины  аспер-

гилл – афлатоксины, охратоксины, пату-

лин,  стеригматоцистин;  токсины  фуза-

рий – трихоцетены:  дезоксиваленол 

(ДОН),  ниваленол,  фузаренон,  зеарале-

нон;  токсины  пеницилл-  охратоксины, 

цитринин,  токсины  клавицепс – алка-

лоиды  спорыньи,  лизергиновая  кислота 

и другие. 

Есть  данные,  что  интенсивность  по-

ражения грубых кормов фузариями и их 

продуцентами  выше  по  сравнению  с 

зерновыми  (максимум  уровня  содержа-

ния 310мкг/кг), а из зерновых интенсив-

ность  и  частота  поражения  выше  у  кор-

мосмесей  (овес  с  пшеницей  и  ячменем) 

[13].  Установлено,  что  корма,  исполь-

зуемые в промышленном животноводст-

ве  и  птицеводстве,  загрязнены  микоток-

синами  на 38,5% фузариотоксинами,  и 

это  загрязнение  носит  устойчивый  ха-

рактер [18]. 

Исследования  показывают,  что  в  од-

ной  пробе  существует  возможность  ди-

агностирования  до 5-ти  видов  фузарий 

Elmi-praktik jurnal