D. R. Abdikarimova, G. M. Bekimbetova
BOZOR MUHITINING HARAKATI BILAN
Yüklə 0,77 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
3.4. BOZOR MUHITINING HARAKATI BILAN
SHARTLANGAN TAMOYILLAR Tamoyillarning uchinchi guruhi bozor muhitining harakati bilan to‘g‘ridan to‘g‘ri bog‘liqdir. Bozor iqtisodiyotida narxni shakllantirishga ta’sir etuvchi muhim omil bo‘lib talab va taklifning o‘zaro nisbati hisoblanadi. Agar talab va taklif teng bo‘lsa, u holda narxlar barqaror bo‘lib qoladi. Yuqorida ta’kidlanganidek, foydalilik vaqt va kenglikda aniqlangan. Bozor bu aniqlikni birinchi galda narx orqali hisobga oladi. Agar ko‘chmas mulk ushbu hudud uchun muayyan vaqtda xos bo‘lgan bozor andozalariga mos kelsa, u holda uning narxi o‘rtacha bozor qiymati atrofida o‘zgarib turadi; agar obyekt bozor talablariga mos kelmasa, u holda bu, odatda, ushbu mulkning past narxlari orqali aks etadi. Bunday qonuniyatning amal qilishi bilan boshqa tamoyil – muvofiqlik tamoyili bog‘liq, unga ko‘ra ishlab chiqarishning jihozlanganligi, texnologiya, daromadlilik darajasi va hokazolar bo‘yicha bozor talablariga mos kelmaydigan ko‘chmas mulk o‘rtachadan past narxda baholanadi. Muvofiqlik tamoyili bilan regressiya va progressiya tamoyillari bog‘liq. Regressiya, qachonki ko‘chmas mulk ushbu bozor sharoitlariga ko‘ra ortiqcha bo‘lgan yaxshilanish bilan tavsiflansa, sodir bo‘ladi. Bunday mulkning bozor narxi, ehtimol, uning real qiymatini aks ettirmaydi va uni shakllantirishning real xarajatlaridan past bo‘ladi. Progressiya, qachonki qo‘shni obyektlarning, masalan, yaxshilangan infratuzilmani ta’minlovchi obyektlarning faoliyat ko‘rsatishi natijasida ushbu ko‘chmas mulkning bozor narxi uning qiymatidan yuqori bo‘lganda, sodir bo‘ladi. Raqobat tamoyilining mazmuni quyidagicha: agar raqobot kurashining keskinlashuvi kutilayotgan bo‘lsa, u holda bo‘lajak foydalarni bashorat qilishda ushbu omilni daromadlar oqimining 60 to‘g‘ridan to‘g‘ri kamayishi hisobidan yoki xatar omilini oshirish yo‘li bilan hisobga olish mumkin, bu ham bo‘lajak daromadlarning joriy qiymatini pasaytiradi. Ko‘chmas mulkning qiymati nafaqat ichki omillar bilan, balki ko‘plab tashqi omillar bilan ham belgilanadi. Mol-mulkning qiymati ko‘proq tashqi muhitning holatiga, mamlakatdagi siyosiy va iqtisodiy barqarorlikning darajasiga bog‘liq. Shunday ekan, ko‘chmas mulkni baholashda tashqi muhitga bog‘liqlik tamoyilini inobatga olish zarur. Yüklə 0,77 Mb. Dostları ilə paylaş:
|