ÇÜtad çukurova Üniversitesi Türkoloji Araştırmaları Dergisi Cilt , Sayı Aralık 2018
Yüklə 392,6 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
ÇÜTAD
Çukurova Üniversitesi Türkoloji Araştırmaları Dergisi
Aralık 2018
33 anlatılarak 21
karşıtlıktan faydalanılarak Şeyda'nın içine düştüğü traji-komik durum vurgulanır. Bütün bunlar anlatıcının niyetini yani alay ve komediyle birlikte küçümsemeyi belirginleştirir.
gelmesiyle anlamın ve beraberinde mesajın öne çıktığı bir metindir. Bilindiği üzere Şinasi yeni nesir dilini inşa ederken anlaşılır olmasını oldukça önemser. Bu metinde de dil devri için oldukça anlaşılır, üslup oldukça zahmetsizdir. Tip özelliği gösteren kahramanlar toplumdaki belli bir kesime karşılık gelip o kesimin diliyle konuşurlar. Belli zihniyetlerin temsilcisi durumundaki bu kahramanlar sayesinde toplumsal eleştiriye de yer verilir. Şinasi her unsuru amaca uygun bir biçimde kullanarak üslupta ekonomikliğe gider. Ayrıntılardan arınmış bu tarz anlaşırlılığa da hizmet eder. Şinasi’nin metniyle ilgili tüm eleştirmenlerin birleştiği ortak nokta kaynağını halktan alması, günlük konuşma dilini kullanması ve beraberinde milli bir karakter taşımasıdır.
ürünlerdir. Farklı türlerde yazılmış olmakla birlikte Hayal-i Celâl diyalogu bir anlatım tekniği olarak çok fazla kullanmasıyla Şair
’ne ve tiyatro türüne daha çok yaklaşır. Her iki eser ait oldukları türün Batılı anlamdaki ilk örnekleri olmak üzere yazılırlar ve her ikisinin de beslendiği temel kaynak halk anlatı geleneğidir. Şinasi halk tiyatrosundan esinlenmekle ve geleneksel tipleri kullanmakla birlikte türünün özelliklerini üzerinde taşıyan ve nispeten moderne yakın bir metin kaleme almayı başarır. Kısacası Şinasi kendi köklerinden beslenerek yeni bir şey yaratmaya daha yakındır. Recaizade Mehmet Celâl, Batılı anlamda bir roman örneği vermeye çalışırken ortaya çıkan metin, türünün tüm özelliklerini üzerinde taşımaz. Romana giden yolda önemli bir gayret veya deneme olmaktan öteye geçemez.
21
“Arap hazretleri ol veçhile dışarı atılır atılmaz doğru eve giderek görmüş olduğu işbu muamele-i şedide ve barideyi çar-çeşmle muntazır-ı iltifat-ı yar olan Şeyda-yı bi-karara nakleylediği gibi Şeyda iğne yutmuş köpeğe dönerek badezin derununda ızmar-ı gayz ü kin ile zavallı hanımcağızın aleyhinde diş bilemeye başlamış..”(s.173) Yukarıdaki alıntıdan da anlaşılacağı üzere olayın basitliğiyle üslubun yüksekliği arasındaki zıtlıktan faydalanılarak Arap cariye ve Şeyda alay edilerek küçümsenir.
|