Anatomiye giRİŞ

 
 
ORGANA SENSUUM 
(DUYU ORGANLARI) 
 
Duyu organları (organa sensuum) canlının vücudunda çevreden gelen uyartıları olan “uyarı 
alıcı reseptörler” çevreye yönelik ekstero reseptör olabileceği gibi, vücudumuzun iç aleminden 
gelen uyartıları alan intero reseptörler de olabilirler. Dış alemden alınan uyartılar temas ve 
dokunma yoluyla alınabilir. Bu çeşit uyartıları alan oluşumlar kontakt reseptör olup mekanik 
veya kimyasal uyartıları değerlendirirler. Görme ve işitme duyuları ise uzaktaki, direkt temas 
olmayan oluşumların uyartılarını aldıkları için tele reseptör grubunu oluştururlar. Her bir spesifik 
reseptör, ne şekilde bir uyartı etki yaparsa yapsın, kendi spesifik değerlendirmesini yapar ve o 
şekilde algılar. Örneğin; göze yapılan bir mekanik etki canlı tarafından  ışık duyusu şeklinde 
algılanabileceği gibi, dilimize yapılan bir elektrik uyarısıda çeşitli nüanslarda tad uyarısı olarak 
değerlendirilebilir. Bu reseptörler şartlara uyarak alınan duyum, duysal sinirlerle uyartıları 
MSS'nin ilgili alanlarına (cortex serebrinin genel duyu, işitme, görme merkezleri. 
hipotalamus, beyin sapındaki solunum ve dolaşım merkezleri) iletilir.  
Reseptörler, lokalizasyonlarına göre dört gruba ayrılırlar. Deride bulunan ve dış ortamdan 
gelen direkt uyanları alan reseptörlere eksteroreseptör, vücut içinde bulunan, kan basıncı, 
oksijen ve karbondioksit konsantrasyonu vb. algılayan reseptörlere interoreseptör, uzaktan 
gelen ses, görüntü ve koku duyularını alabilen reseptörlere telereseptör, eklemler, kaslar ve 
kulağın vestibüler bölümünde bulunan derin duyu reseptörlerine proprioreseptör denir. 
Algıladıkları uyarı tiplerine göre de reseptörler, termoreseptör, kemoreseptör, fotoreseptör, 
mekanoreseptör ve baroreseptör olarak adlandırılırlar.  
Duyular, genel duyular ve özel duyular olarak iki grupta ele alınırlar. Dokunma, 
basınç, titreşim, sıcak-soğuk, stereognosis ve propriosepsiyon gibi duyular Genel Duyu, görme, 
işitme, denge, koku ve tad gibi duyular ise, Özel Duyular olarak adlandırılır. Propriosepsiyon 
dışındaki genel duyu reseptörleri deride de bulunurlar. Bu nedenle özel duyulara girmeden 
önce derinin yapısı (integumentum communae) fonksiyonları ve eklentilerini inceliyeceğiz.